Χημεία και δαμάσκηνα

Κωνσταντίνος Καζαντζής

ΕΛ.Γ.Ο. «ΔΗΜΗΤΡΑ», Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.

Γνωρίστε την χημική επεξήγηση κάποιων ιδιοτήτων των καρπών δαμασκηνιάς:

Το φρουτώδες άρωμα των δαμάσκηνων οφείλεται σε μια σειρά περιεχόμενων πτητικών ενώσεων όπως η βενζαλδεΰδη, η γάμμα-δεκαλακτόνη, η λιναλοόλη και ο κινναμικός μεθυλεστέρας (methyl cinnamate).

Το λευκό επίστρωμα της επιδερμίδας (σαν σκόνη) των δαμάσκηνων αποτελείται κυρίως από αλκάνια μακράς αλυσίδας (περίπου 20%) και από αλκοόλες μακράς αλυσίδας (περίπου 48%). Αυτό το επίστρωμα προστατεύει ως ένα βαθμό τους καρπούς από μυκητολογικές μολύνσεις και απώλειες νερού, καθώς και συμβάλλει στην παγίδευση χημικών ενώσεων (όπως π.χ. εννεανάλη), που συμμετέχουν θετικά στη γεύση.

Οι πυρήνες (κουκούτσια) των δαμάσκηνων περιέχουν αμυγδαλίνη, η οποία όταν αφομοιωθεί, διασπάται και παράγει δηλητήριο υδροκυάνιο. Για να προκληθεί ζημία όμως στον άνθρωπο οι πιθανότητες είναι μηδενικές, καθότι θα πρέπει να καταναλωθούν άφθονοι πυρήνες, των οποίων η περιεκτικότητα σε τέτοιες ουσίες είναι πολύ χαμηλότερη από τα τοξικά επίπεδα.

Η γνωστή δράση των δαμάσκηνων κατά της δυσκοιλιότητας οφείλεται αφενός μεν στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε φυτικές ίνες (6%), αφετέρου δε στην υψηλή συγκέντρωση της γλυκαντικής χημικής ένωσης σορβιτόλη (σχεδόν 15%), η οποία έχει καθαρτική δράση με αποτέλεσμα την αύξηση της συχνότητας των κινήσεων του εντέρου (τσίχλες με σορβιτόλη ως γλυκαντική ουσία μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια αποτελέσματα σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσης). Υπάρχουν και άλλες κατηγορίες ενώσεων που βρίσκονται στα δαμάσκηνα που επίσης πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην καθαρτική τους δράση όπως τα νεοχλωρογενικά και χλωρογενικά οξέα (τα οποία υπάρχουν επίσης και στον καφέ).