Εμαθα πως είσαι MAGA

Οι New York Times παρομοίασαν προ ημερών τις εφαρμογές της Meta –Facebook, Instagram και WhatsApp– με αυτόνομα έθνη-κράτη τα οποία διαθέτουν δισεκατομμύρια κατοίκους (χρήστες). Διοικεί αυτά τα κράτη, συνέχιζε η εφημερίδα, ο Ζούκερμπεργκ επιχειρώντας πάντα να μην εμπλέκεται στα εσωτερικά των πραγματικά κρατών. Την ίδια ημέρα το περιοδικό Wired έκανε λόγο για το «αριστερό» παρελθόν του επικεφαλής της Meta. Με τόσο λανθασμένες προσεγγίσεις από τους βασικούς εκφραστές της φιλελεύθερης Αμερικής και της Σίλικον Βάλεϊ, δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι αναγνώστες των δύο αυτών εντύπων έπεσαν από τα σύννεφα όταν είδαν τον Ζούκερμπεργκ να δηλώνει πίστη στον Ντόναλντ Τραμπ – τον άνθρωπο που τα ίδια έντυπα παρουσίαζαν, σωστά, ως έναν «φασίστα» πολιτικό.

Η στροφή όμως του Ζούκερμπεργκ προς τον πολιτικό πολιτισμό του MAGA (Make America Great Again) μόνο έκπληξη δεν προκαλεί. Οι επιχειρήσεις του, που συχνά στελεχώνονταν από αξιωματούχους και πολιτικούς του βαθέος αμερικανικού κράτους, έχουν κατηγορηθεί ότι διευκόλυναν δύο γενοκτονίες (των Ροχίνγκια στη Μιανμάρ και των Παλαιστινίων στη Γάζα), συνεργάστηκαν με αυταρχικά καθεστώτα και φίμωσαν όσους αμφισβήτησαν την κυρίαρχη (αμερικανική) αφήγηση. Η μετακίνησή του λοιπόν από το άκρο Κέντρο προς την άκρα Δεξιά δεν απαιτούσε άλματα αλλά μικρά διορθωτικά βήματα.

Ισως κάποιοι θα έπρεπε να έχουν προβλέψει τι θα ακολουθούσε όταν στα φοιτητικά του χρόνια ο Ζούκερμπεργκ άρχισε να χρησιμοποιεί τους κοινούς πόρους του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ για να αναπτύσσει τις εφαρμογές του – οδηγώντας συχνά το δίκτυο του Πανεπιστημίου σε υπερφόρτωση. Αυτές οι εφαρμογές, που αποτέλεσαν ένα πρόπλασμα για το Facebook, προκάλεσαν από την πρώτη στιγμή και τις αντιδράσεις συμφοιτητών του καθώς χρησιμοποιούσε φωτογραφίες και άλλα προσωπικά δεδομένα τους χωρίς την άδειά τους.

Ισως όμως η πιο ενδεικτική πτυχή της προσωπικότητάς του να ήρθε στο φως όταν κατηγορήθηκε ότι έκλεψε τις ιδέες τριών μεγαλύτερων φοιτητών για να δημιουργήσει το «The Facebook», την πρώτη μορφή της εφαρμογής που λίγα χρόνια αργότερα θα έγραφε Ιστορία στον χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οταν η εφημερίδα του Χάρβαρντ, The Harvard Crimson, αποφάσισε να ερευνήσει τις καταγγελίες, ο Ζούκερμπεργκ αρχικά προσπάθησε να πείσει τους συντάκτες να θάψουν το κείμενο και στη συνέχεια παραβίασε τους λογαριασμούς των e-mails τους, χρησιμοποιώντας προσωπικά τους στοιχεία που είχε συλλέξει από το… The Facebook.

Εκείνη την περίοδο, καθώς η νέα εφαρμογή αρχίζει να επεκτείνεται και σε άλλα Πανεπιστήμια ο Ζούκερμπεργκ θα γνωρίσει και τον Πίτερ Θίελ, μια από τις πιο σκοτεινές μορφές της Σίλικον Βάλεϊ, που πιστώνεται τη δημιουργία του Paypal και αργότερα της διαβόητης Palantir. Σκληρός νεο-αντιδραστικός, libertarian και ορκισμένος εχθρός της δημοκρατίας (την οποία θεωρεί ασύμβατη με την ελευθερία) o Θίελ είχε την επιχειρηματική έμπνευση να επενδύσει μισό εκατομμύριο δολάρια στη νέα εφαρμογή του Ζούκερμπεργκ. Το υποτιθέμενο «ηθικό πλεονέκτημα» της Σίλικον Βάλεϊ, στην οποία διάφοροι απολίτικοι, new age, μετα-χίπις δήλωναν ότι θα φτιάξουν έναν καλύτερο κόσμο, είχε ήδη διαβρωθεί από ακροδεξιές ιδεολογίες και κοσμοθεωρίες.

Παρ’ όλα αυτά ο Ζούκερμπεργκ θα συνεχίσει να προσποιείται τον αδέκαστο κριτή των πάντων, ο οποίος κινείται με αποκλειστικό γνώμονα τα επιχειρηματικά του συμφέροντα. Μόνο που σε μια αυτοκρατορία σαν τη Meta αυτά τα συμφέροντα παράγουν πολιτική που επηρεάζει τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Ο Ζούκερμπεργκ είναι από τους πρώτους που θα συλλάβουν την ιδέα μιας ιντερνετικής πλατφόρμας που θα λειτουργεί σαν αυτόνομο κράτος, με δικούς της χρήστες-υπηκόους, το δικό του νόμισμα (Libra) και μια ψηφιακή υπερδομή (metaverse) που θα λειτουργούσε σαν ένα παράλληλο σύμπαν. Αν και ορισμένες από αυτές τις επιχειρηματικές δραστηριότητες θα καταλήξουν σε επιχειρηματική πανωλεθρία και θα αποσυρθούν σιωπηρά, η Meta θα διατηρήσει την οικονομική και πολιτική της κυριαρχία ακόμη και σήμερα, που θεωρείται ο «δεινόσαυρος» των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Ο ιδρυτής της Meta θα καταφέρει να διατηρήσει το προφίλ του ηθικού και φιλάνθρωπου CEO ακόμη και όταν έχει μετατραπεί σε έναν κρατικοδίαιτο «ηγεμόνα». Οταν η Wall Street Journal ανακοίνωνε με στόμφο ότι ο Ζούκερμπεργκ «προσέφερε το 99% των μετοχών του σε φιλανθρωπία» παρέλειπε να σημειώσει ότι απλώς δημιουργούσε ένα νέο εταιρικό σχήμα με κεφάλαιο 45 δισεκατομμυρίων δολαρίων και έδρα το Ντέλαγουερ με το οποίο θα απέφευγε τη φορολογία της Καλιφόρνιας. Οταν ο ίδιος παρουσιάστηκε ως θεματοφύλακας της ελευθερίας της έκφρασης και σκληρός τιμωρός των fake news, δημιουργώντας το 20μελές «Συμβούλιο Περιεχομένου» του Facebook, λίγοι αναφέρθηκαν στο βιογραφικό όσων στελέχωναν τον ελεγκτικό μηχανισμό της πλατφόρμας. Ανάμεσά τους βρίσκαμε την Εμι Πάλμορ, πρώην γενική διευθύντρια του υπουργείου Δικαιοσύνης του Ισραήλ, τον Τζον Σέιμπλς, αντιπρόεδρο του ακραία νεοφιλελεύθερου ιδρύματος Cato Institute, και την Καταλίνα Μποτέρο Μαρίνο, η οποία εργαζόταν ως ειδική εμπειρογνώμονας στον Οργανισμό Αμερικανικών Κρατών, που εκφράζει τις θέσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη Λατινική Αμερική. Σε άλλη περίοδο ο Ζούκερμπεργκ είχε αναθέσει τον έλεγχο περιεχομένου σε ομάδες του Ατλαντικού Συμβουλίου, το οποίο έχει χαρακτηριστεί από ορισμένους άτυπο Think Tank του ΝΑΤΟ.

Η τελευταία του πολιτική απόφαση λοιπόν να συνταχθεί ολόψυχα με τον Τραμπ, μεταφέροντας ακόμη και τμήμα των επιχειρήσεών του στο Τέξας για να μην τον ενοχλούν οι φιλελεύθερες φωνές της Καλιφόρνιας, δεν αποτελεί στροφή 180 μοιρών. Αν η νέα γραμμή των ΗΠΑ είναι να αντικαταστήσουν τον κεντρικό έλεγχο της πληροφορίας με τις κραυγές του ακροδεξιού όχλου και των τρολ, ο Ζούκερμπεργκ είναι εκεί για να την εφαρμόσει.

Γιατί τoν επιλέξαμε

Γιατί αν στο παρελθόν λέγαμε ότι οι εκδότες ανέβαζαν και κατέβαζαν πολιτικούς, ο Ζούκερμπεργκ ανεβάζει και κατεβάζει την ίδια την έννοια της πολιτικής ρυθμίζοντας τους αλγόριθμους που καθορίζουν τι θα βλέπουν δισεκατομμύρια άνθρωποι στους υπολογιστές τους.

*Από τη στήλη "Προσωπική Υπόθεση" και άρθρο του Άρη Χατηστεφάνου. - έντυπη "Εφημερίδα των Συντακτών" - efsyn.gr