Ες αύριον τα σπουδαία για τα εκτός σχεδίου

Για... επόμενη προεκλογική περίοδο παραπέμπεται η «λύση» για την εκτός σχεδίου δόμηση που διαφημίζει εδώ και έναν χρόνο η κυβέρνηση, αλλά δεν τη συμπεριέλαβε, τελικά, στο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), το οποίο βγήκε σε διαβούλευση τα μεσάνυκτα του περασμένου Σαββάτου.

Το πρόβλημα με τις άδειες δόμησης σε εκατοντάδες χιλιάδες εκτός σχεδίου οικόπεδα έχει κορυφωθεί εδώ και μήνες μετά την έκδοση σειράς αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας που έθεσαν εμπόδια ακόμη και για εκτάσεις μεγαλύτερες των 4 στρεμμάτων. Η κυβέρνηση ξεκίνησε να υπόσχεται «λύση» πριν από τις εκλογές του Μαΐου 2023, αλλά η σχετική τροπολογία δεν κατατέθηκε ποτέ. Το εμπόριο της ελπίδας προς τους οικοπεδούχους ξεκίνησε και πάλι από το φθινόπωρο του 2023 και τον περασμένο Φεβρουάριο κυκλοφόρησε ακόμη και προσχέδιο νόμου που περιλάμβανε συγκεκριμένα άρθρα για το πώς θα καταστεί εφικτή η δόμηση, υπό προϋποθέσεις και με την καταβολή του απαραίτητου «περιβαλλοντικού τέλους». Εκείνο το προσχέδιο νόμου, όπως έγραψε τότε η «Εφ.Συν.», είχε ήδη αλλάξει τουλάχιστον οκτώ φορές. Τελικά, όμως, συνέχισε να αλλάζει και οι ρυθμίσεις αφαιρέθηκαν ολοσχερώς στο σχέδιο νόμου που βγήκε επίσημα στις 23.57 του περασμένου Σαββάτου για να τεθεί σε διαβούλευση 8 ημερών και μιας νύχτας έως τις 8 π.μ. της Δευτέρας 15/4/24.

Η απουσία των ρυθμίσεων είχε προαναγγελθεί, μάλιστα, λίγες ώρες πριν με «κρυφή» ανακοίνωση του ΥΠΕΝ, η οποία δεν εστάλη καν ως ανακοίνωση σε δελτίο Τύπου, ούτε με την άτυπη ενημέρωση που καθημερινά αποστέλλεται όποτε ο υπουργός ΠΕΝ, Θεόδωρος Σκυλακάκης, εμφανίζεται σε κάποιο τηλεοπτικό κανάλι, αλλά απλώς αναρτήθηκε στον ηλεκτρονικό ιστότοπο του υπουργείου. Στην ανακοίνωση αυτή, γινόταν επίκληση πρόσφατης απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ - Ε’ Τμήμα) η οποία θα πρέπει να καθαρογραφεί «προκειμένου να διαπιστωθεί εάν προκύπτει κάποια νεότερη νομολογία και εάν από τα δεδομένα που διατυπώνονται από το Δικαστήριο επηρεάζονται οι μεταβατικές διατάξεις που σχεδιάζονται από το υπουργείο για να αντιμετωπιστεί το μείζον θέμα της εκτός σχεδίου δόμησης μέχρι τη θεσμοθέτηση των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων και του χαρακτηρισμού του συνόλου του Οδικού Δικτύου της χώρας».

Η οδύσσεια για τους εκτός σχεδίου ιδιοκτήτες ξεκίνησε ουσιαστικά πολύ νωρίτερα, τον Δεκέμβριο του 2022, όταν έληξε η προθεσμία που έδινε ο νόμος 4759/2020 για την κατά παρέκκλιση δόμηση στα μικρά οικόπεδα, κάτω των 4 στρεμμάτων. Η κυβέρνηση αρνήθηκε να δώσει κάποια παράταση, παρά το γεγονός ότι δεν είχαν προχωρήσει τα 300 νέα Τοπικά Ειδικά Χωροταξικά Πολεοδομικά Σχέδια που θα καθόριζαν οριστικά τι επιτρέπεται και τι απαγορεύεται ανά την επικράτεια.

Ομως, μέσα στο 2023 και ενώ η οικοδομική δραστηριότητα άρχισε να φουντώνει, τα δεδομένα επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο καθώς άρχισαν να εκδίδονται αποφάσεις του ΣτΕ που ακύρωναν τη δυνατότητα δόμησης ακόμη και σε οικόπεδα μεγαλύτερα των 4 στρεμμάτων, τα οποία έως τότε θεωρούνταν άρτια.

Το ΣτΕ όριζε ότι δεν έπρεπε να εκδίδονται άδειες εάν τα οικόπεδα δεν είχαν «μέτωπο» και πρόσβαση σε αναγνωρισμένη οδό, δηλαδή σε δρόμο που θα έχει προκύψει από εγκεκριμένη πολεοδομική μελέτη. Η συντριπτική πλειονότητα των δρόμων, ειδικά στην περιφέρεια της χώρας, δεν έχει τέτοια αναγνώριση και το θέμα θα λυνόταν επίσης με την υλοποίηση των νέων Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων που καρκινοβατούν. Προέκυψε τότε ένα αλαλούμ καθώς οι περισσότερες Πολεοδομίες (Υπηρεσίες Δόμησης) αποφάσισαν να «παγώσουν» κάθε έκδοση οικοδομικής άδειας ενώ κάποιες συνέχισαν να εκδίδουν κάνοντας δικές τους ερμηνείες. Υπάλληλοι από τις Πολεοδομίες έστελναν ερωτήματα στο ΥΠΕΝ ζητώντας από εκείνο να εξηγήσει τα δεδομένα και να δώσει σαφείς οδηγίες, όμως, δεν λάμβαναν ποτέ γραπτή απάντηση και παρέπεμπαν στην «επικείμενη νομοθετική ρύθμιση».

Η πολύμηνη κυοφορία της ρύθμισης, τελικά, διεκόπη βίαια μετά την τελευταία απόφαση του ΣτΕ που έθετε εμπόδια ακόμη και για εντός σχεδίου οικόπεδα. Το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο έκρινε ότι νομίμως ακυρώθηκε οικοδομική άδεια από την Υπηρεσία Δόμησης σε οικόπεδο εντός ζώνης οικισμού αναφέροντας ρητά ότι «σε κάθε περίπτωση, και τα εντός σχεδίου ή τα εξομοιούμενα με αυτά εντός οικισμού ακίνητα απαιτείται να έχουν πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο, προκειμένου να είναι οικοδομήσιμα».

Η νέα απόφαση του ΣτΕ υπογραμμίζει την απαίτηση για την εκτός σχεδίου δόμηση, το γήπεδο «να έχει πρόσωπο σε κοινόχρηστο χώρο (δρόμο), νομίμως υφιστάμενο και μη προκύψαντα από ιδιωτική βούληση». Ταυτοχρόνως, επεκτείνοντας την ίδια απαίτηση και για «τα εντός σχεδίου ή τα εξομοιούμενα με αυτά εντός οικισμού ακίνητα προκειμένου να είναι οικοδομήσιμα». Υπενθυμίζεται ότι η νομοθετική ρύθμιση που είχε τύχει ευρείας προβολής από τον περασμένο χειμώνα αφορούσε «μεταβατικές προϋποθέσεις οικοδομησιμότητας σε γήπεδα κείμενα εκτός ρυμοτομικών σχεδίων πόλεων ή εκτός ορίων νομίμως υφισταμένων οικισμών». Πώς όμως να θεσπιστούν ρυθμίσεις για εκτός σχεδίου περιοχές όταν τίθενται περιορισμοί ακόμη και για εντός σχεδίου;

Το πολυνομοσχέδιο που τέθηκε προχθές σε διαβούλευση έχει τίτλο: «Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους τομείς: α) της διαχείρισης υδάτων, β) της διαχείρισης και προστασίας των δασών, γ) της αστικής ανθεκτικότητας και πολιτικής, δ) της καταπολέμησης της αυθαίρετης δόμησης, ε) της ενεργειακής ασφάλειας».

Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι έχουν αλλάξει διατυπώσεις σε άρθρα ακόμη και για θέματα που είχε ανακοινώσει το ΥΠΕΝ από τον περασμένο Νοέμβριο ως προς την αντιμετώπιση των ρευματοκλοπών. Ενώ δηλαδή σε αρχικό προσχέδιο προβλεπόταν η αφαίρεση επαγγελματικής άδειας ηλεκτρολόγου «σε περίπτωση συμμετοχής σε ρευματοκλοπή», τώρα προβλέπεται η ποινή της απαγόρευσης άσκησης επαγγέλματος.