Γιατί αντιδρούμε στην εγκατάσταση φωτοβολταϊκού πάρκου στο βουνό μας στα Σεβαστειανά!

Δύο καθηγητές από τα Σεβαστειανά απέστειλαν κείμενο και χάρτη σχετικά με το θέμα που έχει προκύψει τις τελευταίες ημέρες με τα φωτοβολταϊκά σε περιοχή του δημοτικού διαμερίσματος Σεβαστειανών. Οι δύο καθηγητές, ο ένας εκ των οποίων παραβρέθηκε και στη συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου (δείτε εδώ), αντιδρούν με τη συγκεκριμένη επένδυση, θέτουν τις δικές τους απορίες και ερωτηματικά και καλούν το ΤΣ Σεβαστειανών και το ΔΣ Σκύδρας να πάρει αρνητική απόφαση και να μην εγκρίνει την εκμίσθωση με δημοπρασία δημοτικών εκτάσεων στην Τ.Κ. Σεβαστειανών για την εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών Σταθμών.

Το κείμενο έχει ως εξής: 

ΓΙΑΤΙ ΑΝΤΙΔΡΟΥΜΕ ΣΤΗΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ ΜΑΣ ΣΤΑ ΣΕΒΑΣΤΕΙΑΝΑ

Δρ. Ν.Σ. Γρηγοριάδης και Καθ. Β.Χ. Κελεσίδης

2 Αυγούστου, 2024

Τα μεγάλα φωτοβολταϊκά πάρκα (ΦΒ) ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια στην Ελληνική ύπαιθρο, ‘κατακλύζοντας’ λόφους, βουνά, βοσκοτόπια, κάμπους και λιβάδια ενώ οι ρυθμοί εγκατάστασης αυτών των συστημάτων βαίνουν, δυστυχώς, συνεχώς αυξανόμενοι. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των ΦΒ το τέλος του 2019 ήταν 2,8 GW (1) ενώ τον Αύγουστο του 2023 ήταν 5,8 GB (2) (5800 MW!). Το επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) είναι ακόμη στα ‘σκαριά’ αλλά δημοσιεύσεις αναφέρουν ότι για το 2030 η εκτιμώμενη εγκατεστημένη ισχύς για τα ΦΒ θα είναι στα ίδια περίπου επίπεδα με το αρχικό ΕΣΕΚ, στα ~11,5 GW (3,4). Παρά την ‘εντατική’ προσπάθεια των κυβερνώντων για κάλυψη τεράστιων εκτάσεων με ΦΒ, υπάρχουν πάρα πολλές ενστάσεις και αντιδράσεις σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Για παράδειγμα:

Η Περιφέρεια Ηπείρου πήρε απόφαση αρνητική για τοποθέτηση 7 σταθμών ισχύος 80 MW (Φεβρουάριος 2021) (5).

Οι κάτοικοι και ο Δήμος Χαλκηδόνας αντιδρούν στην δέσμευση χιλιάδων στρεμμάτων για εγκατάσταση τεραστίων διαστάσεων ΦΒ πάρκων (Αύγουστος 2023) (6).

Οι οινοπαραγωγοί της Δράμας διαμαρτύρονται για την εγκατάσταση των ΦΒ δίπλα στους αμπελώνες τους (Ιανουάριος 2024) (7).

Οι κάτοικοι του Αμυνταίου λένε όχι στην εγκατάσταση ΦΒ στα παλιά ορυχεία Αμυνταίου (Ιανουάριος 2024) (8).

Στην Αιτωλοακαρνανία το Δημοτικό Συμβούλιο Αγρινίου πήρε αρνητική απόφαση για εγκατάσταση ΦΒ στις δύο τεχνητές λίμνες (Απρίλιος 2024) (9).

Στο Αχλαδοχώρι Σερρών αντέδρασαν στην δημιουργία ΦΒ (Απρίλιος 2024) (10), αλλά δυστυχώς το τεράστιο έργο είναι προς υλοποίηση (Μάιος 2024) (11).

Το Δημοτικό Συμβούλιο Τυρνάβου είπε όχι σε τέτοιες εγκαταστάσεις (Ιούλιος 2024) (12).

και πολλές άλλες.

Στα πλαίσια τέτοιων κινητοποιήσεων πολλοί κάτοικοι της Τοπικής Κοινότητας των Σεβαστειανών προέβησαν σε αντίστοιχη διαμαρτυρία κατά την συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου Σκύδρας την 29η Ιουλίου, 2024, για να εκφράσουν την αντίθεση τους για την συζήτηση του θέματος ‘έγκριση εκμίσθωσης με δημοπρασία δημοτικών εκτάσεων στην Τ.Κ. Σεβαστειανών για την εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών Σταθμών’. Το θέμα έγινε γνωστό με σχετικές αναρτήσεις στον τύπο [π.χ. pellanews.gr την 27η Ιουλίου, 2024, (13)], χωρίς να ενημερωθούν διεξοδικά οι κάτοικοι των Σεβαστειανών τόσο από το Τοπικό Συμβούλιο (που είχε λάβει απόφαση θετικής γνωμοδότησης εν αγνοία των κατοίκων των Σεβαστειανών) όσο και από το Δημοτικό Συμβούλιο και την Δήμαρχο Σκύδρας, ως όφειλαν στα πλαίσια της πλήρους διαφάνειας στην άσκηση του λειτουργήματος τους να ενημερώνουν, ειδικά για τόσο σημαντικές αποφάσεις. Τελικά, μετά από διαλογική συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο με κατοίκους των Σεβαστειανών που παρευρίσκονταν στην συνεδρίαση του ΔΣ πάρθηκε η απόφαση από το ΔΣ για αναβολή της συζήτησης του θέματος αυτού (14) με την δέσμευση όπως γίνει συνάντηση ενημέρωσης και συζήτησης στα Σεβαστειανά, μεταξύ του Δημοτικού Συμβουλίου και της Δημάρχου αφενός, και με τους κατοίκους αφετέρου, έτσι ώστε να μπορέσει να ληφθεί η καλύτερη δυνατή απόφαση για τα Σεβαστειανά και τους κατοίκους των Σεβαστειανών.

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΜΕ ΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΦΒ ΠΕΡΙΞ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, βασισμένοι σε δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες, αλλά και πάρα πολλά ερωτήματα που μας οδηγούν στο να μην επιθυμούμε αυτήν την εγκατάσταση. Με τις προσπάθειες μας θέλουμε να πείσουμε τόσο το Τοπικό Συμβούλιο Σεβαστειανών όσο και το Δημοτικό συμβούλιο Σκύδρας να πάρει αρνητική απόφαση και να μην εγκρίνει την εκμίσθωση εκτάσεων στα Σεβαστειανά για εγκατάσταση ΦΒ. Για παράδειγμα:

1. Η όλη μεθόδευση έως την ημέρα συνεδρίασης του ΔΣ έγινε εν κρυπτώ χωρίς ευρεία ενημέρωση των άμεσα ενδιαφερόμενων κατοίκων των Σεβαστειανών. Γιατί δεν ενημερώθηκαν οι κάτοικοι?

2. Πάρθηκε μία θετική απόφαση από το τριμελές Τοπικό Συμβούλιο (ΤΣ) για την έγκριση δημοπράτησης χώρων για εγκατάσταση ΦΒ, χωρίς ενημέρωση και συναπόφαση των κατοίκων για ένα τόσο μεγάλο θέμα. Τίθεται το ερώτημα, γιατί η κυρία Δήμαρχος δεν καθοδήγησε το Τοπικό Συμβούλιο ώστε να έχει η απόφαση αυτή την στήριξη των κατοίκων, ως όφειλαν, για θέματα τόσο σημαντικά;

3. Που ακριβώς θα γίνει η χωροθέτηση; Παρουσιάσθηκαν χάρτες στην συνάντηση του ΔΣ, που θ α έπρεπε να είναι ήδη δημοσιευμένοι για πλήρη ενημέρωση. Ζητούμε την δημοσιοποίηση των χαρτών αυτών.

4. Πόση έκταση ζητείται για εκμίσθωση? Πόση θα είναι η εγκατεστημένη ισχύς;

5. Για ποιους λόγους επιλέχθηκαν τα Σεβαστειανά και οι συγκεκριμένες εκτάσεις; Ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες που καθιστούν τις εκτάσεις αυτές επιλέξιμες; Για ποιο λόγο ή λόγους δεν συζητούνται εναλλακτικές λύσεις?

6. Ποια είναι τα κριτήρια και τα δεδομένα που ελήφθησαν υπόψη του ΤΣ και πήρε την απόφαση αυτή; Ζητούμε την δημοσιοποίηση όλων αυτών των στοιχείων πριν την συνάντηση ενημέρωσης ώστε όλοι να είμαστε γνώστες των διαθέσιμων δεδομένων.

7. Λαμβάνουν υπόψη οι Δημοτικοί Σύμβουλοι και η κυρία Δήμαρχος τις πιθανές μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τέτοιων συστημάτων στην περιοχή, καθώς όλες οι εγκαταστάσεις έχουν τοποθετηθεί σχετικά πρόσφατα και ουδείς γνωρίζει τις επιπτώσεις με το τέλος ζωής των συστημάτων αυτών, που θα είναι σε περίπου 25 με 30 χρόνια, καθώς πολλές επιστημονικές δημοσιεύσεις αναφέρουν ότι ‘…οι πιθανές οικολογικές και κλιματικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της μεγάλης κλίμακας εφαρμογής φωτοβολταϊκών τεχνολογιών δεν έχουν ακόμη εξεταστεί επαρκώς’.

8. Γνωρίζουν οι Δημοτικοί Σύμβουλοι και τα μέλη του Τοπικού Συμβουλίου ότι διάφορες δημοσιευμένες επιστημονικές μελέτες αποδεικνύουν (15), με έρευνες στο πεδίο και σε χώρους με υφιστάμενα ΦΒ πάρκα, ότι η εγκατάσταση των συστημάτων αυτών μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο τοπικό μικροκλίμα και στο υπέδαφος;

Πραγματοποιήσαμε μερική αξιολόγηση των επιπτώσεων / οχλήσεων εξαιτίας του έργου ΦΒ στα Σεβαστειανά, εμείς οι συγγραφείς αυτού του κειμένου, η οποία μας έδωσε τα εξής χαρακτηριστικά, παρουσιάζοντας παρακάτω τους παράγοντες κατά την λειτουργία της εγκατάστασης:

Για τα κλιματικά και βιοκλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής αναμένεται μέτριας έντασης άμεση επίπτωση/όχληση με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης. Για το τοπίο αναμένεται να υπάρξει μέτριας έντασης άμεση επίπτωση/όχληση με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης. Για τα γεωλογικά και εδαφολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής αναμένεται μέτριας έντασης άμεση επίπτωση/όχληση με μέτρια πιθανότητα εμφάνισης. Για την χλωρίδα και την βλάστηση αναμένεται υψηλής έντασης άμεση επίπτωση/όχληση με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης. Για την περιοχή που φαίνεται ως χορτολιβαδική αλλά στην πραγματικότητα είναι δασική μορφή (θαμνώνας) αναμένεται υψηλής έντασης άμεση επίπτωση/όχληση με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης. Για την πανίδα αναμένεται μέτριας έντασης άμεση επίπτωση/όχληση, εμφανής για την ερπετοπανίδα (χελώνες, φίδια κλπ.) και μεγάλα θηλαστικά, με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης. Για την ορνιθοπανίδα αναμένεται χαμηλής έντασης έμμεση επίπτωση/όχληση με χαμηλή πιθανότητα εμφάνισης. Για τα νερά (επιφανειακά και υπόγεια) αναμένεται υψηλή όχληση ενώ για την ποιότητα του αέρα αναμένεται μέτριας έντασης έμμεση επίπτωση/όχληση με υψηλή πιθανότητα εμφάνισης.

Κατά την συζήτηση στο ΔΣ αναφέρθηκαν πολλές φορές, τόσον η κ. Δήμαρχος όσο και μέλη του ΔΣ, στο γεγονός ότι σε επόμενα βήματα θα γίνουν περαιτέρω αξιολογήσεις και θα υπάρξουν Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), με τις αποφάσεις για την έγκριση ή μη των ΜΠΕ από το Περιφερειακό Συμβούλιο. Αναζητήσαμε μερικές ΜΠΕ που έχουν εγκριθεί για διάφορες περιοχές της Ελλάδας και σταχυολογήσαμε τα τμήματα που αναφέρονται στο ζητούμενο θέμα, δηλαδή τις επιπτώσεις στο μικροκλίμα της περιοχής από την εγκατάσταση ΦΒ πάρκων, και τα ευρήματα δυστυχώς είναι αρνητικά!

ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΘΗΚΑΝ

Ποιο/ποια είναι το όφελος/οφέλη και γιατί δεν αναφέρονται τα ρίσκα μιας τέτοιας επέμβασης? Πως προκύπτει ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις ; Με βάση ποια μελέτη ή ποιες μελέτες? Η όποια διατύπωση ισχυρισμών σε μία μελέτη και ιδιαίτερα σε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων χρήζει τεκμηρίωσης, δηλαδή, βάσει της τάδε και δείνα δημοσιευμένης μελέτης, δεν υπάρχει ή υπάρχει επίπτωση. Υπάρχουν ελληνικές μελέτες που να τεκμηριώνουν τους ισχυρισμούς αυτούς; Εμείς, παρά την σημαντική αναζήτηση που κάναμε, δεν βρήκαμε δημοσιευμένη καμία τέτοια ελληνική μελέτη όσον αφορά στις επιπτώσεις των ΦΒ στο μικροκλίμα της περιοχής και στο έδαφος. Υπάρχουν δημοσιευμένες ξένες μελέτες για το θέμα του μικροκλίματος στις περιοχές των ΦΒ; Υπάρχουν και είναι πάρα πολλές, τις οποίες όμως οι κατατιθέμενες ΜΠΕ στον ελληνικό χώρο δεν αναφέρουν! Δεν τις γνωρίζουν τις μελέτες αυτές οι μελετητές και οι κατασκευαστές των ΦΒ? Και εάν δεν γνωρίζουν, τι αξιοπιστία έχουν οι υποβαλλόμενες ΜΠΕ;

Αυτά είναι τα σημαντικά μας ερωτήματα και θα θέλαμε τα μέλη του ΤΣ Σεβαστειανών και του ΔΣ Σκύδρας να τα λάβουν υπόψη!

Ως παραδείγματα τέτοιων μελετών ανάδειξης του θέματος των επιπτώσεων των ΦΒ πάρκων στο μικροκλίμα της περιοχής μπορούμε να αναφέρουμε: α) Σε ΦΒ πάρκα ακόμη και χαμηλής ισχύος 1 MW μετρήσεις πεδίου έδειξαν αυξήσεις της θερμοκρασίας κατά 3-4℃ λόγω των ΦΒ (16), β) Σε παγκόσμια μελέτη με χρήση δορυφορικών δεδομένων από 111 ΦΒ πάρκα, τα αποτελέσματα έδειξαν σημαντική ψύξη στην επιφάνεια του εδάφους, ειδικά κατά τη διάρκεια της ημέρας, και ως επί το πλείστον αρνητικό αντίκτυπο στην λευκαύγεια (albedo) και την βλάστηση (17), γ) Σε μία επισκόπηση 11 επιστημονικών δημοσιεύσεων, μεταξύ 2011 και 2018, αναδεικνύεται η επίπτωση στο μικροκλίμα της περιοχής λόγω των ΦΒ σε 9 από τις 11 μελέτες! (18), δ) Μελέτη σε περιοχές στην Μεσόγειο (νότια Γαλλία) (19) έδειξε ότι τα ΦΒ πάρκα άλλαξαν την ποιότητα του εδάφους και του μικροκλίματος σε επίπεδα που είναι γνωστό ότι συνεισφέρουν σε σημαντικές διεργασίες του εδάφους.

Υπάρχουν φυσικά και μερικές μελέτες που αναφέρουν ότι οι επιπτώσεις μπορεί να μην είναι τόσο σημαντικές, αλλά όλες αναφέρουν ότι το θέμα πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω και πρέπει να γίνει συλλογή περισσοτέρων δεδομένων (ελπίζουμε σύντομα και στην Ελλάδα), ενώ ουδείς γνωρίζει τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν. Το γεγονός όμως είναι ότι υπάρχει θέμα με την εγκατάσταση μεγάλων ΦΒ πάρκων, υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία αρνητικών επιπτώσεων και συνεπώς δεν μπορεί να λαμβάνονται άκριτα αποφάσεις που θα επηρεάσουν τώρα αλλά και στο μέλλον τους κατοίκους στις περιοχές εγκατάστασης ΦΒ.

Το τόσο σημαντικό αυτό θέμα δεν αναδεικνύεται στις ΜΠΕ που μελετήθηκαν ενώ θα έπρεπε να απασχολεί όλους τους ενδιαφερόμενους και ιδιαίτερα θα έπρεπε να απασχολεί τόσο το ΤΣ Σεβαστειανών όπως και το ΔΣ Σκύδρας και την Δήμαρχο Σκύδρας. Με την παρούσα αναφορά προσπαθούμε να αναδείξουμε τα θέματα αυτά και ευελπιστούμε να τα αναδείξουμε περαιτέρω στην επικείμενη συνάντηση στα Σεβαστειανά για την συζήτηση επί του θέματος αυτού.

Είναι γεγονός ότι στα Σεβαστειανά, στο εγγύς παρελθόν, έχουμε ζήσει πολλές περιβαλλοντικές ασχήμιες π.χ. χωροταξική αναρχία στο χώρο των πηγών και του ρέματος που διαρρέει το χωριό (καϊνάκι), ενώ αντίθετα μοιραστήκαμε με τους συμπολίτες μας (Σκύδρα, εμπλουτισμός) το κοινό αγαθό νερού. Έχοντας λοιπόν τη σοφία του παρελθόντος και την παρακαταθήκη των προγόνων μας – ο κύριος λόγος που οι πρόσφυγες επέλεξαν τα Σεβαστειανά!- σας λέμε όλους εσάς πως το έργο είναι ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΑ ΑΣΥΜΒΑΤΟ, ΔΕΝ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΕΙ στην ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ και ενέχει σοβαρούς ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ για το χωριό μας.

Για όλους τους παραπάνω λόγους ζητούμε τόσον από το ΤΣ Σεβαστειανών όσον και από το ΔΣ Σκύδρας να πάρει αρνητική απόφαση και να μην εγκρίνει την εκμίσθωση με δημοπρασία δημοτικών εκτάσεων στην Τ.Κ. Σεβαστειανών για την εγκατάσταση Φωτοβολταϊκών Σταθμών.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΠΗΓΕΣ

1. https://www.iene.gr/articlefiles/iene_meleti_2020_final1.pdf
2. https://energypress.gr/news/sta-11284-mw-eftase-i-egkatestimeni-ishys-ton-ape-ton-ioynio-pos-epimerizetai-se-kathe
3. https://ypen.gov.gr/wp-content/uploads/2020/11/%CE%A6%CE%95%CE%9A-%CE%92-4893.2019.pdf
4. https://energypress.gr/news/neo-esek-ayxisi-stohoy-sta-4-gw-gia-mpataries-2030-idia-epipeda-ape-alla-me-perissotera
5. https://typos-i.gr/article/oxi-se-epta-megala-fwtoboltaika-parka
6. https://www.energymag.gr/energeia/ape/82263_antidraseis-ton-katoikon-toy-dimoy-halkidonos-sto-giga-fotoboltaiko-poy-tha
7. https://energypress.gr/news/oinoparagogoi-dramas-kindynos-katastrofis-ton-kalliergeion-apo-tin-topothetisi-megalon
8. https://www.ertnews.gr/roi-idiseon/amyntaio-entones-oi-antidraseis-ton-katoikon-gia-ta-fotovoltaika-parka/
9. https://www.ypaithros.gr/aitoloakarnania-plithainoun-antidraseis-egkatastasi-ploton-fotoboltaikon-texnites-limnes-stratou-kastrakiou/
10. https://www.ertnews.gr/perifereiakoi-stathmoi/seres/axladoxori-antidraseis-gia-ta-fotovoltaika/
11. https://www.anexartitos.gr/pnigoyn-to-oropedio-achladochorioy-sta-fotovoltaika
12. https://meatnews.gr/%CE%BE%CE%B5%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%B1%CF%81%CE%BF-%CF%8C%CF%87%CE%B9-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CF%84%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AC-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF/
13. https://www.pellanews.gr/fotovoltaika-se-dimotiki-ektasi-sta-sevasteiana-skydras-poios-einai-o-ependytis-154337
14. https://www.pellanews.gr/fotovoltaika-sta-sevasteiana-ighnatiadoy-kai-mpoftsis-den-epeisan-arkhika-toys-katikoys-154519
15. Οι αναφερόμενες επιστημονικές μελέτες είναι δημόσια διαθέσιμες και μπορούμε να τις παράσχουμε σε κάθε ενδιαφερόμενο.
16. G.A. Barron-Gafford, R.L. Minor, N.A. Allen, A.D. Cronin, et al., 2016. The Photovoltaic Heat Island Effect: Larger solar power plants increase local temperatures, Scientific Reports, 6, 35070, DOI: 10.1038/srep35070.
17. Zhengjie Xu, Yan Li, Yingzuo Qin, Eviatar Bach, 2024. Global assessment of the effects of solar farms on albedo, vegetation, and land surface temperature using remote sensing, Solar Energy 268, 112198.
18. https://assets.cleanenergycouncil.org.au/documents/events/event-docs-2019/SIF-2019/Presentations/03-Bronte-Nixon.pdf
19. Q. Lambert, A. Bischoff, S. Cueff, A. Cluchier, R. Gros, 2021. Effects of solar park construction and solar panels on soil quality, microclimate, CO2 effluxes, and vegetation under a Mediterranean climate, Land Degrad Dev., 32, 5190–5202.