Η Ελληνική εθνική κυριαρχία και Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός

Α. Τι σημαίνει για την Ελλάδα και την κυριαρχία της ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός

Η τάξη στο χώρο, η χωροταξία δηλαδή, οφείλει να εφαρμόζεται παντού, πλήρως, ενιαία και αδιαίρετα, πόσο μάλλον όταν η χωροταξία αφορά την εθνική μας κυριαρχία.

Η πρόσφατη ανακοίνωση από την Ελληνική Δημοκρατία της εφαρμογής του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ), αποτελεί, μετά από καθυστερήσεις ετών και σχετική καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, μία κορυφαία είδηση για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής εθνικής κυριαρχίας στις θαλάσσιες ζώνες. Ειδικότερα, η ανακοίνωση μετά από τέσσερα χρόνια μετά την ευρωπαϊκή προθεσμία, έφερε στο προσκήνιο το μείζον ζήτημα της άσκησης της πλήρους εθνικής κυριαρχίας από την Ελλάδα. Και όπως γνωρίζουμε όλοι μας στη πολιτική, στη διπλωματία και εν τέλει στη ζωή, εκτός από τις λέξεις πρωταγωνιστικό ρόλο έχει και ο χρόνος…..

Ο ΘΧΣ αποτυπώνει όλες τις ανθρώπινες δραστηριότητες σε όλες τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας, με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος σ’ αυτές και προσδιορίζει τη συμβατότητα και την παράλληλη ανάπτυξη των δραστηριοτήτων αυτών, με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη των θαλασσίων περιοχών και την αξιοποίηση των πόρων, όπως καθορίζεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία και τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.

Ο ΘΧΣ αφορά την κλιματική ανθεκτικότητα του θαλάσσιου περιβάλλοντος, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και ειδικότερα των ενάλιων αρχαιοτήτων, τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, την ιχθυοκαλλιέργεια, τη βελτίωση και προστασία των θαλασσίων μεταφορών, την ενίσχυση των διασυνοριακών έργων κοινού ενδιαφέροντος.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών της Ελληνικής Δημοκρατίας, στον ΘΧΣ αποτυπώνονται για πρώτη φορά σε επίσημο κείμενο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα απώτατα δυνητικά όρια της υφαλοκρηπίδας, δηλαδή της πλήρους επήρειας της ηπειρωτικής χώρας και των νησιών σε θαλάσσιες ζώνες, συμπεριλαμβάνοντας τις ελληνοϊταλικές συμφωνίες οριοθέτησης της ΑΟΖ που συνομολογήθηκαν το 1977 και το 2020 και τη συμφωνία με την Αίγυπτο του 2020.

Για τις μη οριοθετημένες περιοχές, αποτυπώνεται, όπως προβλέπεται από το Δίκαιο της Θάλασσας, η μέση γραμμή που καθορίζει το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, μέχρι τη σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικά κράτη, κυρίως δηλαδή την Τουρκία, με την οποία οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές. Συνεπώς, ο ΘΧΣ δεν συνιστά οριοθέτηση ΑΟΖ.

Ο ΘΧΣ αποτυπώνει το δικαίωμα στην αιγιαλίτιδα ζώνη της Ελλάδας να έχει εύρος στα δώδεκα ναυτικά μίλια στο Ιόνιο, αυτό όμως δεν απεικονίζεται στο Αιγαίο, όπου εκεί όπως, παγίως, αναφέρεται η επέκταση των χωρικών υδάτων έως τα δώδεκα ναυτικά μίλια, είναι ένα δικαίωμα για την άσκηση του οποίου η Ελλάδα επιφυλάσσεται όταν και όπως το κρίνει εθνικά συμφέρον με βάση τους κανόνες που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο. Εδώ εμφανίζεται ξανά ο διπλωματικός και πολιτικός χρόνος, για ένα δικαίωμα το οποίο διαρκώς αναβάλλεται για το ακαθόριστο μέλλον, ενώ η Τουρκία διαμηνύει συνεχώς το casus belli και ενώ είχε προηγηθεί η δημοσιοποίηση από την Άγκυρα της πρώτης μελέτης για τον Θαλάσσιο Χωρικό Σχεδιασμό της Τουρκίας, που εκτός από τον τεμαχισμό του Αιγαίου, αποσκοπεί στην κατανόηση της στρατηγικής της «Γαλάζιας Πατρίδας» στην κοινωνία και στους αρμόδιους φορείς!

Β. Τα ερωτήματα

Από τα παραπάνω αλλά και από πολλά ακόμη ζητήματα, τα οποία δεν αναφέρονται εδώ, λόγω περιορισμένου χώρου, προκύπτουν οι εξής διαπιστώσεις:

1.Τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας εκτείνονται στα έξι ναυτικά μίλια στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο με δώδεκα μόνο στο Ιόνιο, ενώ η Τουρκία έχει έξι στο Αιγαίο και δώδεκα στην ανατολική Μεσόγειο, όπως και όλες οι χώρες της περιοχής (Ιταλία, Αίγυπτος, Αλγερία, Λιβύη).

2. Με την Αίγυπτο έγινε μερική οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο το 2020. Συγκεκριμένα για τον ΘΧΣ χρησιμοποιήθηκε ο νόμος 4001 του 2011, ωστόσο υπάρχει διαφοροποίηση σε σχέση με τα απώτατα όρια για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών που προέβλεπε ο νόμος, καθώς μεσολάβησε η συμφωνία με την Αίγυπτο. Έτσι στο ΘΧΣ η νησίδα Χρυσή, νότια της Κρήτης, η Κάσος, η Κάρπαθος και η μισή Ρόδος εμφανίζονται με περιορισμένη επήρεια σε σχέση με την αιγυπτιακή ακτογραμμή. Και ακόμη πιο συγκεκριμένα 10% παραχώρηση από την ΑΟΖ της Κρήτης και 30% παραχώρηση από την ΑΟΖ της Κάσου, ως προεξάρχουσα του τριγώνου Κάσος-Κάρπαθος-Ρόδος. Εκεί όπου η Τουρκία αντιδρά ακόμη και για μία ειρηνική πράξη όπως είναι η πόντιση καλωδίου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας!

3. Στο κείμενο που συνοδεύει τον ΘΧΣ αναφέρεται ότι για όλες τις άλλες περιοχές έχει ληφθεί υπόψη η μέση γραμμή προκειμένου να καθοριστεί το εξωτερικό όριο της ελληνικής υφαλοκρηπίδας μέχρι να συναφθούν συμφωνίες με τα γειτονικά κράτη ή να επιλυθεί το ζήτημα από τη Διεθνή Δικαιοσύνη. Και σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί η Ελλάδα δημοσίευσε το ΘΧΣ ως μία ελληνική άποψη πριν από το συνυποσχετικό παραπομπής στο δικαστήριο της Χάγης. Με άλλα λόγια ως η (τελική) θέση της Ελλάδας πριν την διαπραγμάτευση ή την επιδιαιτησία…..

Γ. Το παρόν και το μέλλον

Η αντίδραση της Άγκυρας ήταν αναμενόμενη: εκτός από το κείμενο για το δικό της «ζωτικό χώρο», παρότι δεν έχει υπογράψει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, απέρριψε ως «μονομερή ενέργεια» τον ΘΧΣ, ο οποίος, όπως επισήμανε «παραβιάζει ζώνες τουρκικής θαλάσσιας δικαιοδοσίας» , προσθέτοντας ότι «είναι πάντα έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο Πέλαγος», χωρίς όμως να αναφέρει τη ανατολική Μεσόγειο….

Και ένα υστερόγραφο υπενθύμισης και προτροπής:

Το κείμενο και ειδικότερα η υπενθύμιση και η προτροπή δεν έχει διάθεση ούτε και πνεύμα συμπολίτευσης ή αντιπολίτευσης, παρά μόνο ρεαλισμό και υπεράσπιση της κυριαρχίας μας: Η Κυπριακή Δημοκρατία παρότι είναι υπό τουρκική κατοχή το 37% της επικράτειάς της και η κατοχική δύναμη δεν την αναγνωρίζει καν ως κράτος, έχει χωρικά ύδατα δώδεκα ναυτικών μιλίων, έχει ανακηρύξει ΑΟΖ στο σύνολό της και έχει συνομολογήσει οριοθετήσεις της ΑΟΖ με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο με πλήρη επήρεια. Η Ελληνική Δημοκρατία γιατί δεν πράττει το ίδιο;

Για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό δείτε τη συνέντευξη του Θεοφάνη Μαλκίδη στον τηλεοπτικό σταθμό ΑΛΦΑ της Αλεξανδρούπολης, στον παρακάτω σύνδεσμο