Η επανάσταση της ηθικής του γούστου σήμερα και η χριστιανική ζωή

Πριν λίγες μέρες ο γνωστός π. Νικόλαος Λουδοβίκος μίλησε στον ιερό Ναό αγίου Γερασίμου Ιλισίων με θέμα : «Η επανάσταση της ηθικής του γούστου σήμερα και η χριστιανική ζωή». Επειδή θεωρώ ότι ο π. Νικόλαος είναι από τους καλύτερους δασκάλους της Ορθόδοξης Εκκλησίας σήμερα αλλά τον καταλαβαίνεις καλύτερα αν διαβάζεις αυτά που είπε πληκτρολόγησα την ομιλία του.

Αυτά που θα πω δεν θα είναι εύκολα αλλά θα είναι συναρπαστικά. Για μένα η θεολογία δεν είναι ηθικοπλαστική διδασκαλία, έχουμε πολλές τέτοιες ξεκινώντας από τους πολιτικούς οι οποίοι μετά τις ζημιές που κάμνουν κάνουν ηθική διδασκαλία. Σήμερα είναι γεμάτος ο κόσμος από κάποιου είδους ηθική που δεν είναι πια ηθική όπως ήταν γνωστή για αιώνες. Έχει γίνει μια σοβαρή μετάλλαξη την οποία θα προσπαθήσω να περιγράψω όσο μπορώ πιο επαναστατικά. Και θα αρχίσω από την εξέγερση που είναι το φαινόμενο των νεότερων χρόνων και μάλιστα όπως την έβλεπε ένας άνθρωπος που με βοήθησε πολύ στα νιάτα μου, ένα από τα πιο ώριμα μυαλά του 20ού αιώνα στην Ευρώπη, ο Αλμπέρ Καμύ που έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο «επαναστατημένος άνθρωπος» που το συνάντησα στην Β΄ Λυκείου και μ’ έμαθε να συλλαβίζω όλη αυτή την εκρηκτικότητα που αισθανόμουνα και δεν ήξερα ποιος φταίει και γιατί. Η εξέγερση λέει ο Καμύ είναι ενάντια στο παράλογο, επειδή ο κόσμος έχει γίνει παράλογος. Ειδικά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον παραλογισμό του που ακολούθησε τον παραλογισμό του Α΄ Πολέμου και στο ενδιάμεσο, του παραλογισμού που εκφράστηκε με τον μπολσεβικισμό και την καταβύθιση στο απόλυτο παράλογο εκείνων των εξοντώσεων των εκατομμυρίων ανθρώπων, που κανείς απ’ αυτούς δεν ήξερε γιατί πεθαίνει. Πραγματικά το παράλογο έφτασε να γίνει κατάσταση του κόσμου. Ο τρόπος με τον οποίο εκδήλωνε ο δυτικός κόσμος τον εαυτό του. Από το βάθος αυτό αναπτύχθηκε μια ωριμότητα την οποία πρέπει να την παίρνουμε στα σοβαρά κάθε φορά που μιλάμε για την Δύση. Η Δύση δεν είναι μόνο ένα κόκκινο πανί, η Δύση είναι και μια πορεία προς μια ωρίμανση που πρέπει να την πάρουμε σοβαρά για να δώσουμε απαντήσεις, απαντήσεις πειστικές και βιωμένες. Όχι απλά συνθήματα. Τα συνθήματα δεν έχουν καμιά αξία, ούτε καν ψυχολογική αξία. Και είναι φοβερό ότι οι Έλληνες διανοούμενοι δεν αντιλαμβάνονται ότι αυτή ακριβώς η ωριμότητα είναι το πιο σημαντικό πράγμα που συνέβη στην Δύση τα τελευταία 70χρόνια.

Η εξέγερση λοιπόν είναι ενάντια στο παράλογο. Το σημαντικό είναι ότι αυτό το παράλογο την εποχή εκείνη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που γράφεται το βιβλίο αυτό είναι ένα παράλογο που το τοποθετούν οι άνθρωποι εύκολα έξω τους. Το παράλογο έρχεται από έξω τους. Σε δεύτερο επίπεδο, αν κάνουμε επανάσταση λέει ο Καμύ και ακολουθείται από πολλούς, μιλάμε για το 1950, θα γίνει για μια κοινή αλήθεια. Η επανάσταση δεν είναι εγωισμός, θα γίνει για την σωτηρία του κοινού καλού. Τέλος είναι επανάσταση ενάντια σε κάθε αυθεντία.

 Η αυθεντία την οποία κατάργησαν πρώτα με τον Διαφωτισμό ήταν η αυθεντία του Θεού. Στην συνέχεια δημιουργήθηκε μια άλλη αυθεντία, ήταν η αυθεντία της ιστορίας. Αυτή η αυθεντία κατέρρευσε στους πιο σημαντικούς στοχαστές με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στην συνέχεια με την συμφορά του Σοβιετικού Μαρξισμού. Συμφορά η οποία στην πραγματικότητα υπήρξε η καταβαράθρωση κάθε ονείρου. Αφού πρώτα γκρεμίστηκε ο Θεός, έπειτα γκρεμίστηκε και η κοινωνική δικαιοσύνη. Και δημιουργήθηκε μια ανεκλάλητη βαρβαρότητα μιας υποταγής στην θέληση ενός συγκεκριμένου όντος που αυτή τη φορά είναι και παντελώς άθεο, αλλά έχει θείες ιδιότητες και αποφασίζει για την μοίρα των πάντων. Μιλάμε για τους Σοβιετικούς Ηγέτες με κορυφή τον Στάλιν. Καταρρέει ο τελευταίος θεός που είναι η ιστορία.

Όταν φτάνει ο Καμύ να κάνει τις προτάσεις του, εκεί χαμογελάμε. Θα σου πει να δούμε το σχετικό ξανά, να προχωράμε με μικρά βηματάκια, με προσοχή, σαν να σου λέει, ναι μας ισοπεδώσανε τα τανκς αλλά έχουμε χαρτοπόλεμο και θα τους ρίξουμε. Θα τα κάνουμε τα τανκς να φοβούνται με τον χαρτοπόλεμο. Το ριζικό κακό δεν αντιμετωπίζεται με χαρτοπόλεμο. Αντιμετωπίζεται με ριζικό καλό. Μια τέτοια επανάσταση δεν έχει γίνει ακόμα. Μετά την κατάσταση αυτή όπου έγινε αυτού του είδους η πολλαπλή εξέγερση, άρχισε να αλλοιώνεται και η ίδια διαδικασία αυτής της εξέγερσης. Ας πούμε η εξέγερση για την ανθρώπινη φύση. Τι στην ευχή είναι η ανθρώπινη φύση ; Όσοι έχετε διαβάσει το βιβλίο μου «ο βελούδινος ολοκληρωτισμός» θα έχετε δει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα πριν από τον Διαφωτισμό αλλά και στην διάρκειά του λείανε ακριβώς το ότι δεν μπορούμε να ορίσουμε το αν η ανθρώπινη φύση έχει χαρακτήρα χρηστικό, δηλαδή είναι κάτι που το απολαμβάνω και το κάμνω ότι θέλω ή κανονιστικό δηλαδή αν υπαγορεύει και συμπεριφορές, ήθος. Δεν υπάρχει πια Θεός, τον έχουμε τελειώσει. Η φύση αυτή που έχουμε στην διάθεσή μας μπορεί να μας πει τι θα κάνουμε ; και κατά συνέπεια η επιστήμη που υποτίθεται ότι κατανοεί την φύση έχει την δυνατότητα να μας πει πως θα περπατήσουμε ; Το ερώτημα της φύσης από πριν τον Διαφωτισμό ήταν άλυτο και παραμένει άλυτο μέχρι και σήμερα στην Δύση. Και στο βιβλίο μου εγώ προσπαθώ να βρω μια διάσταση θεμελιώδη ανάμεσα στον Γκρότιους και στον Χομπς. Δηλαδή ανάμεσα στην φύση πάντα στην θέση του Θεού αναχθείσα σε πηγή όλων των αληθειών. Υπαγορεύει κανονιστικές αξίες ή δεν υπαγορεύει ; Ο Χομπς λέει περίπου ότι απλά η ατομική μου φύση την οποία μπορώ να κάνω ότι θέλω. Αυτή η εκδοχή σήμερα έφτασε στις απολήξεις της. Σήμερα έφτασε εκεί όπου θα περιγράψουμε στα επόμενα. Δηλαδή έχουμε μηδενισμό θεότητας επομένως και της θείας πηγής του φυσικού. Δεν είναι πλέον ο Θεός ο οποίος είναι η πηγή της φύσης, είναι αυτόνομη η φύση στην θέση του Θεού. Και αυτό οδηγεί, το ονόμασα ήδη, στον μηδενισμό, δηλαδή σε τρόπους συμπεριφοράς που θα οδηγήσουν τελικά σε μια φυσικοκρατία με την έννοια του Χομπς, δηλαδή με την έννοια της χρηστικότητας της φύσης. Είτε αυτό γίνει με την μορφή του φιλελευθερισμού ο οποίος και αυτός έχει ρίζες παλαιότερες, δηλαδή αξιών τις οποίες θέτω εγώ απόλυτα για την αξιοποίηση του εαυτού μου και δεν δίνω λόγο πουθενά είτε με την μορφή ενός ρεαλισμού ο οποίος μιλάει για την ανθρώπινη λειτουργικότητα σαν να είναι το μόνο πράγμα το οποίο μας ενδιαφέρει και μας αφορά είτε με την μορφή ενός νεοπαγανισμού δηλαδή μιας θεοποίησης της φύσης. Όλα αυτά καταλήγουν σε μια φυσιοκρατία, αλλά μια φυσιοκρατία η οποία δεν έχει κανένα ορίζοντα κανονιστικό. Δεν μπορεί να μας πει τι θα κάνουμε.

Αυτό το ρεύμα σχηματίστηκε πριν από αιώνες και σήμερα ακόμα δεν μπορούμε να ξεφύγουμε από την αντίληψη αυτή του φυσικού. Κανένας δεν το εννοεί αυτό όπως οι Στωικοί και ο Ηράκλειτος για τους οποίους η φύση είναι η απόλυτη λογικότητα. Όταν λένε αυτοί «του ζειν συμφώνως τη φύσει» εννοούν να κάνουν πράγματα που υπαγορεύει η φύση του παντός δηλαδή να ζεις σύμφωνα με την φύση σήμαινε τότε το αντίθετο της αυθαιρεσίας. Για τον Ηράκλειτο τα πάντα συνηχούν δηλαδή συμφωνούν επειδή τα πάντα είναι ένα. Αν τα πάντα είναι ένα τότε η κίνηση που κάνω τώρα να πιω το τσάι μου έχει αντίκτυπο σε όλα τα όντα και σε όλη την ιστορία. Γιατί ακριβώς όλα εξαρτώνται από όλα. Αυτά με τον Διαφωτισμό τελειώνουν όλα. Δεν είναι ότι με τον Διαφωτισμό τελειώνει η βιβλική θεολογία, τελειώνει και η αρχαιοελληνική. Αυτά όλα μηδενίζονται μετά τον Χομπς. Σιγά σιγά αυτό παίρνει διάφορες μορφές δηλαδή εξελίσσεται και όλη η σοφία αναζητείται μέσα στο ίδιο το φυσικό. Αν διαβάσετε τους Έλληνες δημοσιογράφους ή τους στοχαστές της πεντάρας που γράφουν στα μεγάλα περιοδικά θα δείτε ότι όλοι συμφωνούν σ’ αυτό το πράγμα. Κι αν τους πείτε εγώ ανακάλυψα μια νέα πλευρά του ασυνειδήτου η οποία θα σας κάνει όλους πιο έξυπνους, πολύ πιο σεξουαλικά επιτυχείς και δραστήριους, πολύ πιο οικονομικά επιτυχημένους, ξέρετε πόσοι θα μαζευτούν και θα πληρώνουν για να το ακούσουν ; 

Δηλαδή ένας καπάτσος τους εξαπατάει εύκολα επειδή νομίζουν ότι όλη η σωτηριώδης αλήθεια είναι μέσα τους χωρίς τίποτα να έρχεται από έξω. Δηλαδή πιστεύουν ότι δεν υπάρχει πηγή του φυσικού, ούτε ο Λόγος ούτε ο Θεός, αλλά το φυσικό είναι αυτοδύναμο και όλη σοφία είναι μέσα του. Και σήμερα την πνευματικότητα που απελπισμένα αναζητούν οι άνθρωποι, την αναζητούν μέσα στον χώρο του φυσικού για παράδειγμα ως μυστικισμό συνδεδεμένο με τον ερωτισμό, ως μυστικισμό συνδεδεμένο με την γνώση μυστικών της ψυχής … Όλη η «νέα εποχή» πατάει σ’ αυτό, ότι μέσα μας υπάρχουν πηγές υπέρτατης σοφίας. Λένε σ’ έναν άνθρωπο που έχει ψοφήσει από τα lexotanil και δεν ξέρει τι του γίνεται, βρες τις μυστικές πηγές του εαυτού σου και τον τραβολογάνε με την μέθοδο silva, με την ασιατική σκέψη … τα οποία αν είχαν μέσα τους ελάχιστη αλήθεια οι πάντες θα ήμασταν τώρα με φτερά ευτυχίας και θα πετάγαμε τρισευτυχισμένοι και χαρούμενοι.

Εμείς τις δεκαετίες του 70και 80 έτσι και πιάναμε το χέρι ενός κοριτσιού το θεωρούσαμε φοβερή επανάσταση, που να πας παραπέρα. Αυτοί που κατάφεραν να πιάσουν το χέρι ήταν οι άντρες και μας κοίταζαν περιφρονητικά. Ακριβώς αυτό έκανε η σεξουαλική επανάσταση, μας αποκάλυψε τα μυστικά για το σεξ που υπήρχαν μέσα μας και μας τα έκρυβαν. Άρα θα έπρεπε τώρα που ο κόσμος έγινε μια κρεβατοκάμαρα να είναι όλοι τρισευτυχισμένοι. Ενώ το αντίθετο βλέπουμε. Πόνος και πόνος και αδιέξοδα, γιατί ; Αν πας στους ειδικούς θα πουν δεν βρέθηκε ακόμα η κατάλληλη φόρμουλα. Βρε ποια φόρμουλα ; Αφού τα έχουμε πάθει όλα, τα έχουμε κάνει όλα πλέον. Τι να δούμε, τι να κάνουμε άλλο ; Επομένως απομένουν δυο πράγματα. Έχεις το τσάι αυτό και θέλεις από το τσάι μέσα να βγάλεις λαγούς, ελέφαντες … και σου λένε όλα είναι μέσα στο τσάι. Και εσύ το πιστεύεις, ότι όλα είναι εδώ μέσα. Θέλεις να βγάλεις όλο το σύμπαν μέσα από το τσάι. Και δεν βγαίνει. Βέβαια ο ουρανός έχει κλείσει. Δεν έχεις την δυνατότητα να θέσεις καν το ερώτημα. 

Ασχολούμαστε μόνο με την επεξεργασία και καθόλου με την πηγή. Για παράδειγμα αν πω ότι από το τσάι βγαίνουν κροκόδειλοι, λαγοί, ελέφαντες έχω επιστημονικό κύρος, ενώ αν πω ότι ο Θεός έκανε το τσάι, τους λαγούς, κροκόδειλους, ελέφαντες, δεν έχω επιστημονικό κύρος. Προχθές είχα κάνει στην «Απαρχή» ένα βίντεο για την αυτογνωσία. Η αυτογνωσία πάντα είναι εικονική. Αυτογνωσία χωρίς να έχεις απέναντί σου ένα μέτρο σύγκρισης θα οδηγούσε στον μηδενισμό, επειδή ως προς τι πρέπει να γνωριστώ ; Χρειάζομαι κάτι απέναντί μου. Μετά βρέθηκα σε ένα συνέδριο και μου επιτέθηκε μια ψυχολόγος «αυτογνωσία και βάζετε και άγιο Πνεύμα μέσα ;». Μα βέβαια της λέω. Αυτογνωσία σημαίνει να ξέρω μια αιώνια πηγή και ένα αιώνιο μέλλον. Λέει κάπου ένας Πατέρας της Φιλοκαλίας πρέπει να δούμε πως μας έπλασε ο Θεός για να δούμε πως μας κατάντησε η ζωή που ζούμε. Αν δεν δεις τους ορίζοντες δεν ξέρεις ποιος είσαι. Ένα παιδί για να το βοηθήσεις και να το αγαπήσεις το βλέπεις σε ένα ορίζοντα ωριμότητας και δημιουργικότητας που θα είναι αύριο, δεν το βλέπεις σ’ αυτό που είναι σήμερα. Αυτογνωσία δεν είναι απλώς ταυτολογία, είμαι αυτό που είμαι τώρα, είσαι και πολλά άλλα πράγματα που πρέπει εγώ να σε βοηθήσω να κάνεις. Γι αυτό και οι Πατέρες με κορυφή τον μέγα Μάξιμο δεν ορίζουν ποτέ το ανθρώπινο ον, ειμή μόνο με τρόπο αναλογικό, αναλογικές ταυτότητες, ένας όρος δικός μου. Δηλαδή αναλογικός ως προς τι ; Ως προς τις νέες σκηνοθεσίες της βουλήσεως που με διαλογικό τρόπο εξαπλώνονται μέσα στους ανθρώπους και τον Θεό. Και με τον τρόπο αυτό ο εαυτός είναι κάτι που ανανεώνεται συνεχώς. Και δεν θα τελειώσει ποτέ αυτή η ανανέωση. Ποτέ. Ούτε η νεότητα. Ο άγιος Μάξιμος το είπε «αεικίνητος στάσις». Στάσις γιατί είναι ο ίδιος, αεικίνητος γιατί είναι συνέχεια καινούργιος. Αν νταλαβερίζεσαι με ένα όν που είναι συνέχεια καινούργιο και συνέχεια πάμπλουτο όπως είναι ο Θεός δεν θα είσαι και εσύ συνέχεια καινούργιος ; Παλιώνεις ποτέ ; Παλιώνεις όταν χάσεις αυτή την κοινωνία και την επαφή.

Μετά απ’ όλα αυτά περνάμε σε ένα άλλο είδος ηθικής την οποία την έχουν ονομάσει άλλοι, όχι εγώ, ηθική του γούστου. Νομίζω ότι είναι πολύ επιτυχής αυτή η ονομασία δηλαδή δεν απορρέει από καμία αποκαλύπτουσα φύση ή Λόγο ή Θεό. Αυτή είναι η ηθική του γούστου. Είναι μια ηθική που είναι επανάσταση ακριβώς. Επαναστατική ηθική, αλλά παραείναι επαναστατική, υπό την έννοια ότι δεν μπορεί πια να μιλήσει για αρετές. Δεν υπάρχουν οι αρετές πλέον. Δεν ξέρουμε σήμερα τι είναι η αρετή. Ξέρουμε ; Ο κόσμος δεν ξέρει σήμερα την λέξη αρετή. Θα σου πει αρετή είναι η καλή ζωή, να περνάς καλά, δεν θα σου πει έτσι ; Συγγνώμη μπορεί να περνάω καλά και να τσαλαπατάω 4-5, να κάθομαι στο κεφάλι τους, γι αυτό βλέπετε η ηθική του γούστου είναι συνδεδεμένη με την θέληση για δύναμη. Έχω το τσαγανό και περνάω καλά. Και βγάζω λεφτά, εις βάρος της βλακείας άλλων πιθανώς. Εντάξει, ας έβγαζαν κι αυτοί. Μπορούν ; Δεν μπορούν, εγώ όμως μπορώ. Αυτή η ηθική πατάει στην αποντολογικοποίηση των πραγμάτων. Πλέον δεν έχει νόημα να πεις ότι είναι κάτι. Η λέξη είναι σημαίνει μετοχή. Είναι σημαίνει μετέχω στο είναι, το είναι υπάρχει, είναι ο Θεός, είναι η ουσία του κόσμου. Η λέξη είναι δεν με βοηθάει πλέον, έχουν όλα ψυχολογικοποιηθεί. Γι αυτό γέμισε ο κόσμος ψυχολόγους και κυρίως ψυχολόγες. Οι σχολές ψυχολογίας έχουν 99 φοιτήτριες κι 1 φοιτητή ο οποίος κοιτάζει γύρω πως θα γλιτώσει. Και οι 25 καθηγητές έτσι είναι, 24 είναι γυναίκες και 1 άντρας που φροντίζει να είναι έκτακτος για να μην είναι παρών στις συνεδριάσεις. Και ακούει τα συνταρακτικά που λέγονται εκεί, για τις νέες μόδες … Αυτή η γυναικοποίηση έχει να κάνει με το ότι η γυναίκα σαν φύση είναι πιο επαναστατική, δηλαδή έχει λιγότερη σχέση με τον λόγο, έτσι λένε οι συγγραφείς και είναι γενικά πιο αναρχικό πλάσμα.

Όπως καινάχει το πράγμα δεν μπορούμε πια να μιλούμε για αρετή, αλλά μιλάμε μόνο για ψυχολογία και πάνω σ’ αυτό στηρίζεται η νεότερη ηθική που δεν είναι ηθική γιατί δεν έχει καμία σχέση με την αλήθεια των πραγμάτων. Δεν θέτει καν το ερώτημα. Δεν είναι τυχαίο ότι μια μεγάλη λεσβία η οποία είναι και φιλόζωος τα παιδιά της τα αφιέρωσε στο γκρέμισμα της φύσης. Και εδώ βέβαια γεννιέται το ερώτημα. Ο σκύλος δεν αμφισβητεί την φύση του και το γένος του, ούτε η γάτα, ούτε ο κροκόδειλος. Ούτε και ο πίθηκος. Ο άνθρωπος όμως φαίνεται να είναι αυτό το σχόλιο πάνω στη φύση. Και το ερώτημα που σχολιάζω πάντα πάνω στην φύση είναι αυτό, έχει η φύση Δημιουργό, έχει κανονιστική αξία για μένα η ύπαρξή της ή την κάνω ότι θέλω ; Αν την κάνω ότι θέλω δεν βλέπω γιατί στο σεξουαλικό πεδίο να μην μπορεί αύριο να γίνει μια αποδοχή και πρακτικών οι οποίες σήμερα μας προξενούν λίγο φρίκη. Ξέρετε τι εννοώ. Έχει στηθεί το ικρίωμα, μένει να μπει ο κρεμασμένος. Ποιο είναι το ικρίωμα ; Ότι εγώ αποφασίζω. Είναι ένας καθαρός μεταυπαρξισμός όπου η ανθρώπινη φύση ουσιαστικά δεν υπάρχει, είναι ένα project. Είναι αυτό που προβάλλω εγώ. Πίσω από αυτό επίσης υπάρχει ο πειρασμός της αναβάθμισης που είναι κι αυτό ένα κλείσιμο μεγάλο μέσω της βιοτεχνολογίας. Γιατί όχι ; Γιατί η εικονική πραγματικότητα να μην αποτελεί τον κόσμο; Από μικρός ένοιωθα να με απορρίπτουν τα κορίτσια, γενικά μιλάω. Γιατί να μην τις έχω αυτές όλες ; Δεν θα ενοχλώ καμία. Ούτε βιασμός θα γίνει, θα τις φοράω πάνω στο κεφάλι μου με ένα τσιπάκι. Γιατί να μην το κάνω ; 

Είναι η θέληση για δύναμη, γιατί θα τα έχω όλα δικά μου. Είναι η ηθική του γούστου γιατί δεν θα με ενδιαφέρει καμία φυσιολογική ανταπόκριση στα πράγματα. Ναι αλλά γιατί όχι ; Το γιατί όχι σήμερα δεν ξέρει να σας το πει κανένας. Δεν υπάρχει σ’ αυτό το πράγμα προς το παρόν απάντηση, αν και υπάρχουν πολλοί που ανησυχούν για την απάντηση, όχι στην Ελλάδα, μιλάμε για χώρες που σκέπτονται οι άνθρωποι. Σ’ ένα κείμενό μου που έχω δημοσιεύσει στο περιοδικό «Θεολογία» αναφέρω και τα ονόματά τους από τον Χάιντεγκερ μια σειρά από στοχαστές που στοχάζονται πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη για παράδειγμα. Είπαμε, ο ελληνικός στοχασμός είναι μεταπρατικός, όπως πάτε στον έμπορο αυτοκινήτων της τάδε μάρκας και σου λέει τούτο το μοντέλο πετάει τραγουδάει, είναι και υποβρύχιο … θέλει να στο πουλήσει, δεν νοιώθει καμία ευθύνη, σου λέει άλλος έχει την ευθύνη. Αν πάτε όμως στην εταιρία που το κατασκευάζει θα σου πει, είναι αλήθεια υπάρχουν κάποια προβλήματα… Έτσι επειδή στην Δύση είναι κατασκευασμένες αυτές οι ιδέες θα συζητήσουν και για τα προβλήματα που παρουσιάζουν. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Και όσοι μιλάνε για προβλήματα είναι οι πεσιμιστές, οι συντηρητικοί, οι παπάδες. Στην Δύση δεν θα στο πουν αυτό.

Γι αυτό και η Ελλάδα είναι ένα τεράστιο πεδίο δοκιμών, όλα αυτά μπορούν να δοκιμαστούν εδώ, δεν θα φέρει κανένας αντίρρηση. Στην Αμερική μου έλεγε μια Αμερικανίδα φιλόσοφος που κουβεντιάζαμε το καλοκαίρι δεν τολμάει κανένας να κάνει lockdown. Lockdown στην Αμερική ; Εδώ, της λέω, κοντέψαμε να ξεχάσουμε ότι υπάρχει κόσμος. Καταλάβατε τι λέω ; Δεν είμαι ενάντια σε τίποτα, αλλά μου κάνει εντύπωση η νοοτροπία. Εδώ αρκεί να σας πει κάποιος ότι φοριέται στην Δύση αυτό … Μου έκαμνε πάντα εντύπωση όταν ήμουν έξω πόσο διαφορετικά ντυνόντουσαν οι γυναίκες, στην Ελλάδα όλες το ίδιο. Καταλάβατε, δεν ενθαρρύνεται το προσωπικό, γιατί νομίζουμε ότι πρέπει πάντα κάτι να μιμηθούμε εμείς εδώ. Αλλάς σας είπα αυτά τα θέματα που θέτω, έχουν τεθεί από ξένους, κανέναν Έλληνα. Στην Δύση εδώ και 50 χρόνια μιλάνε για το «χωρίς εμείς εγώ». και σε μας εδώ βγαίνει ξαφνικά ο Ράμφος και σου λέει να σώσουμε την ατομικότητα … Συγχωρέστε με που μιλάω έτσι, αλλά είναι αυτή η κατάσταση και θα ήθελα από την νέα γενιά να μάθει γλώσσες, να μάθει να διαβάζει, να βγαίνει παραέξω για να μπορέσει να εκτιμήσει αυτά που έχουμε εδώ. Εγώ τουλάχιστον αυτό κάνω. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Όχι να τα κάμνουμε σημαία και να κρυβόμαστε και να λέμε, εγώ έχω την αλήθεια. Θα είσαι σε επαφή με την πραγματικότητα, αλλά είναι σημαντικό να μπορείς αυτό το πράγμα να το κάνεις με γενναιότητα, με ειλικρίνεια και με αφοσίωση. Ατό δεν έκαμναν οι Πατέρες όλων των εποχών ; Η αλήθεια δεν λεκιάζει, δεν σκοτεινιάζει αν έρχεται σε επαφή με το αδιέξοδο, αντίθετα φωτίζεται περισσότερο. Λάμπει πιο πολύ.

Θάπρεπε αν ήμασταν συνεπείς με την ηθική του γούστου να ήμασταν οι λάτρεις του εφήμερου. Σήμερα κάνω το κέφι μου που είναι αυτό, αύριο κάνω το κέφι μου που είναι άλλο … και αλλάζω και σκέψεις και μορφές και φύλα. Γιατί όχι ; Αφού εγώ είμαι σε κατάσταση εξέγερσης, αφού η φύση είναι ατομικό γεγονός χειρισμού συγκεκριμένου χωρίς να υπακούει σε καμιά απολύτως πηγή και δεν με ενδιαφέρει να υπάρχει τέτοια πηγή αφού εμένα μ’ αρέσει αυτό το οποίο κάνω. Πριν από λίγο καιρό πέθανε ένας μεγάλος και αγαπητός σε πολλούς ο Ζάχος Χατζηφωτίου 99 ετών και έβαλε να γράψουν στον τάφο του κάτι που εμένα με έπιασε σοκ όταν το διάβασα «έζησα όπως ήθελα». Αν το διαβάζατε στον Ηράκλειτο αυτό θα αυτοκτονούσε. Θα έλεγε «όχι, ήθελα να ζήσω όπως λέει ο Λόγος», ο Πλάτωνας θα έλεγε «ήθελα να ζήσω όπως θέλει το Εν, που ανακλάται πάνω στα πράγματα, όχι όπως θέλω εγώ». Φυσικά αν το λέγατε στον Απόστολο Παύλο θα έλεγε «ζω δε ουκέτι εγώ, ζει δε εν εμοί Χριστός». Ο ανόητος ο Παύλος, φαντάσου τι δουλεία φοβερή να ζει μέσα σου ο Λόγος, ο Θεός. Αντί να προτιμάς να περάσεις καλά με τον τρόπο που όλοι και τότε και σήμερα ξέρουμε. Έζησε όπως ήθελε. Για μένα είναι καθαρή τρομοκρατία αυτό. Όποιος το εφαρμόζει αυτό είναι τρομοκράτης, θα κάνει κακό σε άλλους ανθρώπους, δεν γίνεται. Δεν παρεξηγώ τον άνθρωπο, απλώς αυτό είναι το lifestyle. Είναι ένας τρόπος στην κυριολεξία να πεθαίνει κανείς ζωντανός. Ο Νίτσε το είπε ωραία αυτό, όταν λέει ο Ζαρατούστρα πήγε για πρώτη φορά στην πόλη πήγε στην πλατεία και ήταν ένας ακροβάτης που περπάταγε πάνω σε ένα σχοινί, και το πλήθος από κάτω με αγωνία φώναζε. Παραπάτησε ο ακροβάτης και έπεσε. Και του λένε οι μαθητές του, ο καημένος σκοτώθηκε. Και τους απαντάει, γιατί καημένος, δεν σκοτώθηκε. Τι έπαθε δάσκαλε ; Να, η ψυχή του είχε πεθάνει πιο νωρίς από το σώμα του. Καταλάβατε ;

Αυτή την χωρίς ψυχή ζωή, την χωρίς νόημα ζωή καλείται σήμερα να ζήσει ο άνθρωπος και την ονομάζει αέναη ευφορία. Το θεωρεί αυτό διασκέδαση όπως τα παιδάκια του Λυκείου πάνε την πρώτη τους εκδρομή και για κάποιο λόγο πρέπει να μεθύσουν, να κάνουν τρέλες γιατί αυτό θεωρείται επανάσταση. Και άντε τα παιδάκια συγχωρούνται να το κάνουν. Εμείς που έχουμε γίνει μεγάλα παιδάκια ; Συνεχίζουμε να κάμνουμε ακριβώς αυτό σε μια εποχή που έχει καταρρεύσει η ιστορία, έχει καταρρεύσει και η επιστήμη ακόμα. Ο Νίτσε έλεγε μετά τον θάνατο του Θεού θα πεθάνει ο άνθρωπος, θα μπει η επιστήμη στην θέση του ανθρώπου θα πεθάνει κι αυτή και μετά θ’ αρχίσουμε να θέτουμε πραγματικά ερωτήματα. Σήμερα είμαστε στην εποχή που πρέπει ν’ αρχίσουμε να θέτουμε πραγματικά ερωτήματα. Και βλέπετε την επέμβαση του Θεού για να μας κάνει αναβάθμιση, αναβάθμιση θέλει να κάνει ο Θεός. Ξέρει ότι πίσω από την δημιουργία μας υπάρχει η δική του πρόταση, η οποία πρόταση παραπέμπει στον εαυτό του. Δηλαδή σε δημιουργώ σημαίνει είσαι μια μορφή δική μου, είσαι κάτι που ανήκει σε μένα, θα σου δώσω αυτό που είμαι. Αυτό που είμαστε δεν δίνουμε όλοι στα δημιουργήματά μας ; Πάρτε ένα καλλιτέχνη θα σας πει αυτό το έργο είναι η ψυχή μου, έβαλα την ψυχή μου εκεί μέσα. Ε ο Θεός έβαλε την ψυχή του λοιπόν. Λένε οι Πατέρες κατ’ αρχήν η ενσάρκωση του Λόγου είναι μια μεγάλη κατάφαση στο φυσικό αυτό πράγμα της φύσης των όντων. Κατάφαση, ένα μεγάλο ναι. Τα δημιούργησε και στη συνέχεια τα προσλαμβάνει ως σώμα του, αυτό δεν είναι μια κατάφαση ; Αποδεικνύει ότι τα δημιούργησε με το να τα πάρει ξανά, να τα προσλάβει ως σώμα του.

Κατάφαση είναι η πρώτη φάση και η δεύτερη φάση που ακολουθεί είναι η αναβάθμιση. Μεταβάλλει αυτή την φύση την κάνει όπως λέει ο άγιος Μάξιμος «ενεργείν και ενεργείσθαι υπέρ των αυτής θεσμών». Να ενεργεί και να ενεργείται πέρα από τα όριά της. Δηλαδή κάνει τον άνθρωπο, Θεάνθρωπο, με πολύ πραγματικούς όρους. Προσέξτε. Δεν τον κάνει απλώς καλό παιδί, καλό παιδί αν φας αρκετό ξύλο έγινες, θα θες ψυχίατρο μετά, αλλά καλό παιδί θα γίνεις. Ο Στάλιν ήξερε ότι όσοι απέμειναν έξω από τα στρατόπεδα μετά από τα 20 εκατομμύρια των εκκαθαρίσεων ήταν καλά παιδιά. Τέτοια καλά παιδιά που στην κυριολεξία ψοφούσες από την ανία όταν ήσουν μαζί τους επειδή έλεγαν μόνο αυτά που έπρεπε να πουν, τίποτε άλλο. Η πρώτη γυναίκα του Στάλιν πέθανε και γλίτωσε. Η δεύτερη αυτοκτόνησε και για να εκδικηθεί την αυτοκτονία της την οποία εξέβαλε ως εγκατάλειψη, εξόντωσε όλα τα μέλη της οικογένειάς της, όλα. Τα αδέρφια της, τους γονείς της, γαμπρούς, παιδιά, όλοι εξοντώθηκαν επειδή αυτή αυτοκτόνησε. Μέχρι 2^ου βαθμού συγγένειας, όλο το σόι της γυναίκας του, τους εξόντωσε διότι αυτή τόλμησε και τον εγκατέλειψε επειδή δεν άντεχε άλλο. Ήταν ένα θηρίο ο Στάλιν, μια λεγεώνα δαιμόνων. Άρα καλός μπορείς να γίνεις, με τον φόβο. Θεός κατά χάριν δεν μπορείς να γίνεις. Εγώ ήμουν άθεος και σας λέω ειλικρινά θα παρέμενα ένας πολύ καλός άθεος μέχρι σήμερα, αν δεν είχα γνωρίσει τους σύγχρονους αγίους. Μου λέει ένας Καθηγητής της Θεολογικής, «τέτοιο μυαλό και ασχολείσαι με τους γεροντάδες ;». «Βρε ανόητε, του λέω, αν δεν τους γνώριζα, θα πολεμούσα τώρα αυτά που γράφεις εσύ». Αυτοί μου παρουσίασαν την αναβαθμισμένη ανθρώπινη φύση, την θεωμένη, που έχει θείες ιδιότητες πλέον. Αυτά που έκαμναν αυτοί θα ήθελε πολύ να τα κάνει ο άνθρωπος μέσα από μια βιοτεχνολογική παρέμβαση, η οποία όμως τόσο τέλεια δεν θα υπάρξει ποτέ. Να ξέρεις το μέλλον μετά από 30 χρόνια ή να σηκώνεις με μια ευχή τον άλλο από μια ανίατη ασθένεια. Τα ζήσαμε όλα αυτά μαζί τους. Και άλλους συνάντησα μέσα στην εκκλησία που τους είχε αλλοιώσει η χάρις τόσο που στην κυριολεξία βασίλευαν μαζί με τον Θεό μέσα στα πράγματα. Και δεν θα τους μάθει κανείς ποιοι είναι. Όπως με τον αββά Βαρσανούφιο που ήταν κλεισμένος 40 χρόνια μέσα σε μια σπηλιά και τον ρώτησαν «τι κάμνεις εκεί μέσα ;». Τους απάντησε «συγκυβερνώ μετά του Θεού τον κόσμο».

Ο άνθρωπος του Θεού κυβερνάει τον κόσμο, μη σας φαίνεται παράξενο. Όλα τον δουλεύουν, όλα τον υπηρετούν. Είναι ένας βασιλιάς περιφερόμενος και μπορεί να φοράει κουρέλια. Ασήμαντος κατά κόσμο. Μπορεί και σημαντικός, αν κι αυτοί είναι λιγότεροι. Και δρα δι αυτών Και κάνει αυτό που λέμε στην Θεία Λειτουργία «τα σα εκ των σων Σοι προσφέρομεν κατά πάντα (όλα, εντελώς) και δια πάντα». Και ο Θεός θέλει να κάνει πολύ ενδιαφέροντα πράγματα με τον καθένα από εμάς. Αλλά εμείς κλεινόμαστε … στην ηθική του γούστου κλεινόμαστε ουσιαστικά. Κατά βάθος η ηθική αυτή είναι παράνοια, όχι ότι πρέπει να πάνε στον ψυχίατρο, αλλά φέρονται ως κλινικά παρανοϊκοί. Σήμερα είναι τόσο έντονος ο πειρασμός… Μούλεγε μια κοπέλα 22 χρονών, δεν έχω αγόρι. Βρε συ της λέω αυτό σημαίνει ότι έχεις υψηλά κριτήρια. Αν τα κριτήρια είναι πολύ χαμηλά από τα 14 όλους τους βρίσκεις τέλειους. Αν τα κριτήρια όμως έχουν κάποια ποιότητα δεν είναι λογικό λίγο να αργήσει ; Χωρίς λοιπόν αυτήν την λεπτομέρεια της παρεμβολής του Θεού στα πράγματα δεν θα βγάλουμε άκρη με τον κόσμο αυτό και όχι μόνο αυτό αλλά φοβάμαι ότι θα υπάρξουν και δεινά. Όσο ψάχνεις να βρεις την αλήθεια με ανθρώπινα μέσα πάντα θα καταλήγεις ότι η ουσία της δυτικής μεταφυσικής είναι η θέληση για δύναμη.