Η Τζιτζιφιά ή Ζίζιφος (ZiziphusjujubaMill.)

Κωνσταντίνος Καζαντζής1, Παναγιώτης Ξαφάκος2, Πετρούλα Κολυμπάρη3

1: ΕΛ.Γ.Ο. “ΔΗΜΗΤΡΑ”, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας

2: Ειδικός Δενδροκόμος, Εθνικής Αντίστασης 71, Σκύδρα

3: Δήμος Σκύδρας, Τμήμα Τοπικής Οικονομικής Ανάπτυξης

Η Τζιτζιφιά ή Ζίζιφος(ZiziphusjujubaMill., Οικογένεια: Rhamnaceae) είναι ένα φυλλοβόλο δένδρο με περιορισμένη καλλιεργητική αξίαγια τη χώρα μας (υπάρχει μια μικρή ζήτηση καρπού, ιδιαίτερα στο εμπόριο επιπέδου λαϊκών αγορών) αλλά και με ενδιαφέρουσα καλλωπιστική αξία. Δεν θα πρέπει να συγχέεται με την Μοσχοϊτιά ή Ελαίαγνο (ElaeagnusangustifoliaL., Οικογένεια: Elaeagnaceae), ο καρπός της οποίας αποκαλείται και αυτός τζίτζιφο. Είναι Ασιατικής καταγωγής δένδρο που εγκλιματίστηκε στην Ελλάδα και άλλες Μεσογειακές περιοχές, άγνωστο πότε. Παλαιότερα απαντώνταν σε όλη την Ελλάδα, σήμερα μόνο σε κήπους, σε μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες. Σε πολλές χώρες καλλιεργείται εντατικά (π.χ. Κίνα) για τον καρπό της.

Πρόκειται περί δένδρου που μπορεί να φτάσει τα 15 μέτρα ύψος, με όμορφα, ωοειδή, οδοντωτά, πράσινα, λαμπερά φύλλα. Προτιμά τα καλώς στραγγιζόμενα εδάφη και ευνοείται από την ηλιόλουστη θέση ανάπτυξης. Τα άνθη του είναι ιδιαίτερου σχεδιασμού, μικρά, πρασινωπά ή κιτρινωπά, με 5 σέπαλα, 5 πέταλα, 5 στήμονες και 2-4 ωοθήκες (Φωτογραφία 1).

Φωτογραφία 1. Άνθη και καρπίδιο Τζιτζιφιάς.

Ο καρπός της ομοιάζει κάπως με ελιά, είναι δρύπη ωοειδής, προμήκης ή υποσφαιρικός, πορτοκαλί ή καστανού χρωματισμού, με γεύση ώριμου μήλου(Φωτογραφία 2). Θεωρείται ανοσοδιεγερτικός, θερμαντικός, αντιμυκητιακός, αντιβακτηριακός, αντισπασμωδικός, αντιφλεγμονώδης, ηρεμιστικός, καρδιοτονωτικός και  αντιοξειδωτικός.

Φωτογραφία 2. Καρπός Τζιτζιφιάς.

Το δένδρο σήμερα έχει μια μικρή μεν, ενδιαφέρουσα δε, καλλιεργητική και οικονομική αξία, για τους καταναλωτές που αναζητούν νέες γεύσεις, χωρίς χημική επιβάρυνση καρπούς, με υψηλή θρεπτική και διαιτητική αξία, καθώς και με φαρμακευτική δράση, γι’ αυτό και υπάρχει ένα ενδιαφέρον σε επίπεδο λαϊκών αγορών όπως προαναφέρθηκε. Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπεται και η αξία του ως καλλωπιστικό είδος, λόγω του όμορφου δένδρου που σχηματίζει. Πολλά φυτώρια διαθέτουν δενδρύλλια Τζιτζιφιάς, ως επί το πλείστον κάποιες εισαγόμενες ποικιλίες με βελτιωμένα μεγέθη καρπού, για καλλιεργητικούς σκοπούς.