Ιορδάνης Τοπαλίδης: Σκόρπιες σκέψεις

ΠΕΛΛΑNEWS/ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΒΗΜΑ

Σκόρπιες σκέψεις

του Ιορδάνη Τοπαλίδη*

Αρέσει στον κόσμο η υπερβολή; Ναι φυσικά! Ο κόσμος σήμερα θέλει την υπερβολή, δεν τον γοητεύει το συμβατικό και ας είναι λογικό, αντιθέτως τον ελκύει οτιδήποτε είναι υπερβολικό, ακόμη και αν είναι κακόγουστο, ακόμη και αν είναι παράλογο, ακόμη και αν είναι εμφανής ο καιροσκοπισμός που το χαρακτηρίζει.

Αρέσουν στον κόσμο οι καρικατούρες; Ναι φυσικά, ο κόσμος γοητεύεται από τις καρικατούρες ιδίως τις γκροτέσκες, του αρέσει να φλερτάρει με το γκροτέσκο, τον ελκύει το αποκρουστικό. Αυτό που ο λογικός άνθρωπος, ως ένας απλός παρατηρητής, δεν μπορεί να δει ως τίποτα άλλο εκτός από καρικατούρα, στην μάζα ασκεί γοητεία και θέλγεται από αυτό.

Πιστεύω ότι το γκροτέσκο λειτουργεί ως ένα φίλτρο ή αν θέλετε ως ένας μεγεθυντικός φακός. Είναι ένας τρόπος να κοιτάξεις τις λεπτομέρειες της φύσης των χαρακτήρων του προσκηνίου που έλκουν τη μάζα, για μπορέσεις να τις εξερευνήσεις με μεγαλύτερη προσοχή. Και αυτό που θα ανακαλύψεις είναι πως και οι γκροτέσκες καρικατούρες βρίσκονται εντός των ορίων της ευρείας γκάμας που ορίζει σήμερα την ανθρώπινη φύση. Η μεγάλη μάζα του κόσμου που τις ακολουθεί βλέπει σε αυτές τον ίδιο της τον εαυτό.

Μπορεί άραγε ο κόσμος να αποσυνδέσει την ψυχή του και την ελπίδα του, από τις καρικατούρες του καιροσκοπισμού, που μετά τη συμμετοχή τους στο κοινωνικό και στο πολιτικό γίγνεσθαι, σπεύδουν να εξαργυρώσουν τη συμμετοχή τους αυτή, στα στασίδια του συστήματος και στο πολιτικό χρηματιστήριο, των ιδίων ή αυτών που θα κληθούν να το υπηρετήσουν;

Η καρικατούρα ως μορφή τέχνης δημιουργήθηκε με σκοπό να ενθαρρύνει μια αλλαγή στις δομές της κοινωνίας. Αυτό το μέσο οπτικής έκφρασης της συμβατικής κοινωνίας είχε εξουσία ή περισσότερη δύναμη από μια ομιλία ή μια έκκληση προς τη δημιουργία αλλαγών. Χρησιμοποιήθηκε για την απεικόνιση κρίσεων, ιδεών και συγκρούσεων, υπό την έννοια αυτή ήταν προκλητική για ορισμένες ομάδες. Με αυτή την κρίσιμη λειτουργία προσπάθησε να προκαλέσει μετασχηματισμούς και να οδηγήσει σε προβληματισμό σχετικά με το πλαίσιο του προβλήματος που εξέθετε ή προωθούσε την αλλαγή στην κοινωνία.

Σήμερα, το άλλοτε σκοπίμως αποκρουστικό που προκαλούσε την εναντίωση του κοινού σε αυτό, εκλαμβάνεται ως φυσιολογικό, ασκεί γοητεία και ο κόσμος το ακολουθεί. Είναι δεδομένο, ο κόσμος έχει χάσει την καλαισθησία της κρίσης του στην κοινωνία και στην πολιτική. Γεγονός αποθαρρυντικό για εμένα τον παρατηρητή του φαινομένου που τείνει να γίνει ο κανόνας.

Δυστυχώς ο κόσμος, που από καιρό έχει εκπαιδευτεί να άγεται και να φέρεται ως ζώσα μάζα, έχει συνδεθεί ψυχικά με τις ζώσες καρικατούρες, ακόμη και αν η λογική ή η παιδεία του καθενός τον προειδοποιούν για αυτές, το χειραγωγούμενο συναίσθημα του, η αλλοιωμένη αισθητική του και ο «παραμορφωμένος» εαυτός του τον οδηγούν ακόμη πιο κοντά σε αυτές και σε αυτό που ευαγγελίζονται ή προπαγανδίζουν.

Το φαινόμενο της έλλειψης ευθυκρισίας δεν έχει να κάνει ούτε με τη μόρφωση ούτε με την εμπειρία, έχει να κάνει με την έλλειψη αισθητικής και την πνευματική καλλιέργεια.

Μπορούμε να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση; Υπάρχει τρόπος να απαγκιστρωθεί ο κόσμος από τις ζώσες καρικατούρες; Μπορεί να αναβαθμισθεί αισθητικά η ψυχή και η κρίση του; Προσωπικά, αρνούμαι να χάσω την ελπίδα μου. Για το πώς, θα δούμε στο μέλλον….

*Ο Ιορδάνης Ι. Τοπαλίδης είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω.

*από την έντυπη έκδοση της Πέλλαnews