Ιστορία της Επισκοπής Αλμωπίας (Μέρος 2)

Από τον Παπαλαζάρου Ιωάννη, εκπ/κό-συγγραφέα

Προσάρτηση της Εκκλησιαστικής Επαρχίας Αλμωπίας

στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης

Από τον Ιούνιο του έτους 1967, κατ’ εφαρµογήν του Ν. 4589/1966 και κατόπιν της υπ' αριθ. 2233/67 αποφάσε¬ως της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, μία εκκλησιαστική περιφέρεια της Μητρο¬πόλεως Φλωρίνης, εκείνη η οποία από τον 10ο μ.Χ. αιώνα και κατά την βυζαντινή περίοδο είναι γνωστή ως Μόγλενη ή Μογλενά, κατά την Τουρκοκρατία ονομάσθηκε Καρατζόβα, κατά τα πρώτα µεταπελευθερωτικά χρόνια την γνωρίζουμε ως Επαρχία Ενωτίας και από το έτος 1927 είναι επισήμως γνωστή ως Αλµωπία, προσαρτήθηκε στη Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης, στον τίτλο της οποίας έκτοτε εµφανίζεται η προσθήκη «και Αλµωπίας».

Για να αποσπασθεί μια εκκλησιαστική επαρχία από μια Μητρόπολη και να προσαρτηθεί σε άλλη πρέπει να έχουν προηγηθεί και να ισχύουν, για τυπικούς λόγους, δύο προϋποθέσεις: α) Να υπάρχει αίτημα μιας Μητροπόλεως για προσάρτηση ενορίας ή εκκλησιαστικής επαρχίας από άλλη Μητρόπολη και β) Να υπάρχει κενό Μητροπολίτου στην Μητρόπολη από την οποία πρόκειται να αποσπαστούν ενορίες, να είναι, κατά την εκκλησιαστική ορολογία, «Μητρόπολις χηρεύουσα».

Στην περίπτωση των Μητροπόλεων α) Εδέσσης και Πέλλης και β) Φλωρίνης, Αλμωπίας και Εορδαίας, οι 2 αναφερόμενες τυπικές προϋποθέσεις ίσχυαν από τις αρχές του έτους 1967: α) Από τις 24 Ιανουαρίου 1967 ο Μητροπολίτης Φλωρίνης Βασίλειος παραιτήθηκε εκ της θέσεώς του λόγω γήρατος και β) Τους πρώτους μήνες του 1967 διατυπώθηκε αίτημα προς την Ιερά Σύνοδο περί προσαρτήσεως της εκκλησιαστικής επαρχίας Αλμωπίας στην Μητρόπολη Εδέσσης (Μητροπολίτης Εδέσσης ο Διονύσιος).

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, τρεις μόλις ημέρες πριν χειροτονηθεί ως νέος Μητροπολίτης στην Μητρόπολη Φλωρίνης ο Αυγουστίνος Καντιώτης, συνήλθε και αποφάσισε την απόσπαση της Αλμωπίας από την Φλώρινα και την προσάρτησή της στην Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης. Πιο συγκεκριμένα, στις 22 Ιουνίου 1967 ελήφθη η απόφαση της Ιεράς Συνόδου για την προσάρτηση της Αλμωπίας στην Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης, και τρεις ημέρες αργότερα, στις 25 Ιουνίου, χειροτονήθηκε ως Μητροπολίτης Φλωρίνης ο κυρός Αυγουστίνος.

Σύμφωνα με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου η απόσπαση «της Επαρχίας Αριδαίας υπαγομένης άχρι τούδε εις την χηρεύουσαν Μητρόπολιν Φλωρίνης» γίνεται «προς ευχερεστέραν πνευματικήν διαποίμανσιν του ποιμνίου της Επαρχίας Αριδαίας».

Τέσσαρα χρόνια αργότερα, οι δύο Μητροπόλεις αλλάζουν και τους τίτλους των: Στην «Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης» προστίθεται ο όρος «και Αλμωπίας» και ο τίτλος της «Ιεράς Μητροπόλεως Φλωρίνης, Αλμωπίας και Εορδαίας» μετατρέπεται σε «Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας».

Ακολουθούν: α) η απόφαση περί αποσπάσεως της Αλμωπίας από τη Μητρόπολη Φλωρίνης και προσαρτήσεώς της στην Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης και β) το Βασιλικό Διάταγμα περί μετονομασίας της Μητροπόλεώς μας στον σημερινό της τίτλο.

Αριθ. ΦΕΚ: 557/8-9-1967 τ.Β΄ - Αριθ. Αποφάσεως 2233/898

Περί αποσπάσεως της επαρχίας Αριδαίας εκ της Ι. Μητροπόλεως Φλωρίνης και υπαγωγής ταύτης εις την Ι. Μητρόπολιν Εδέσσης.

Η ΙΕΡΑ ΣΥΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Απόσπασμα Πρακτικού Ιεράς Συνόδου

Περίοδος 113η Συνεδρία I (22.6.1967)

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος, εν τη Συνεδρία αυτής της 22.6.1967 έχουσα υπ’ όψιν το άρθρον 2 του Ν.Δ, 585/1941, απεφάσισεν όπως προς ευχερεστέραν πνευματικήν διαποίμανσιν του ποιμνίου της Επαρχίας Αριδαίας υπαγόμενης άχρι τούδε εις την χηρεύουσαν Μητρόπολιν Φλωρίνης. προσαρτήση αυτήν εις την Ιεράν Μητρόπολιν Εδέσσης. Εφ’ ω και συνετάγη το παρόν δημοσιευθησόμενον εν τω οικείω τεύχει της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.

Εν Αθήναις τη 30 Ιουνίου 1967

Ο Αρχιγραμματεύς

Αρχιμ. ΣΕΒΑΣΤΙΑΝΟΣ ΑΣΠΙΩΤΗΣ

Αριθ. ΦΕΚ 253/8-12-1971 τ.Α΄

ΒΑΣΙΛΙΚΟΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ’ ΑΡ1Θ. 737

Περί μετονομασίας της Ι. Μητροπόλεως Εδέσσης και Πέλλης

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Έχοντες υπ’ όψει: 1) Τας διατάξεις α) του άρθρου 28 (παράγρ. 3) του Ν.Δ. 126/1969 «περί Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος» β) του άρθρου 12 του Ν. 671/1943 εν συνδυασμώ προς τας του άρθρου 1 (παραγρ. 2) του προμνησθέντος Ν.Δ. 126/1969, 2) την από 22.6.1967 απόφασιν της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος «περί αποσπάσεως της επαρχίας Αριδαίας εκ της Ι. Μητροπόλεως Φλωρίνης κ.λ.π.» (Φ.Ε.Κ. 557/8.9.1967 τ.Β΄). 3) την γνώμην της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος διαλαμβανομένην εν τω υπ’ αριθ. 4403/2270/5.7.1971 εγγράφω αυτής και τω συνημμένω τούτω σχεδίω ειδικής περί του ως άνω θέματος διατάξεως και 4) την υπ’ αριθ. 626/20.10.1971 γνώμην του Συμβουλίου της Επικρατείας, προτάσει του Ημετέρου επί της Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Υπουργού, αποφασίζομεν και διατάσσομεν:

Μετονομάζεται η Ιερά Μητρόπολις Εδέσσης και Πέλλης εις Ιεράν Μητρόπολιν Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.

Εις τον αυτόν επί της Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων Υπουργόν, ανατίθεμεν την δημοσίευσιν και εκτέλεσιν του παρόντος Διατάγματος.

Εν Αθήναις τη 30 Νοεμβρίου 1971

Εν Ονόματι του Βασιλέως

Ο ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΥΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΖΩΙΤΑΚΗΣ

Ο ΥΠΟΥΡΓΌΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΦΡΑΓΚΑΤΟΣ

Οι ενορίες της Αρχιερατικής Περιφέρειας Αλμωπίας

Οι ενορίες της Αλμωπίας που αποσπάσθηκαν το έτος 1967 από την Μητρόπολη Φλωρίνης και προσαρτήθηκαν στην Μητρόπολη Εδέσσης, ως «Αρχιερατική Περιφέρεια Αριδαίας», ήταν συνολικά 37. Σήμερα, με την προσθήκη των ενοριών Περίκλειας (1974) και Αγίου Αντωνίου Αριδαίας (2005), οι ενορίες έχουν αυξηθεί σε 39.

Ενώ όμως η εκκλησιαστική επαρχία Αλμωπίας εντάχθηκε στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης και Πέλλης, οι ενορίες των οικισμών της περιοχής Βεγορίτιδας, του Αγίου Αθανασίου, του Γραμματικού, του Άνω Γραμματικού, της Ζέρβης, των Ξανθογείων, και της Περαίας, οι οποίες διοικητικά ανήκουν στην Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, εκκλησιαστικά εξακολουθούν να εξαρτώνται από την Μητρόπολη Φλωρίνης. Από την ίδια γεωγραφική περιοχή οι ενορίες των οικισμών Άρνισσας, Παναγίτσας και Δροσιάς παρέμειναν στην Μητρόπολη Εδέσσης.

Για την Άρνισσα (το παλαιό Όστροβο), αναζητώντας στοιχεία από τα παλαιά αρχεία, βρήκα Βασιλικό Διάταγμα της 26ης Ιουνίου 1918, δημοσιευμένο στο ΦΕΚ 144/29-6-1918, τ, Α΄, σύμφωνα με το οποίο: «Η κοινότης Οστρόβου, μέχρις αποκαταστάσεως της μετά του Οικουμενικού Πατριαρχείου επικοινωνίας, υπάγεται εκκλησιαστικώς εις την Ιεράν Μητρόπολιν Βοδενών». Δεν πολυκατάλαβα πώς και γιατί η Κοινότης Οστρόβου επικοινωνούσε με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, φαίνεται πάντως ότι η «αποκατάστασις» δεν επήλθε ακόμα, γιατί, όσο κι αν ερεύνησα, δεν βρήκα ανάκληση του συγκεκριμένου Βασιλικού Διατάγματος.

Για την Άρνισσα, που παρέμεινε «εις την Ιεράν Μητρόπολιν Βοδενών» και μετά το έτος 1967, με βάση τα ανωτέρω, δίδεται η δέουσα εξήγηση. Για τις ενορίες των οικισμών Παναγίτσας και Δροσιάς και την παραμονή τους στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης, η μόνη εξήγηση, ως προσωπική μου άποψη, είναι, ότι οι οικισμοί αυτοί, έως το έτος 1924, όταν εγκαταστάθηκαν εκεί προσφυγικοί πληθυσμοί, δεν αποτελούσαν αυτοτελείς εκκλησιαστικές ενορίες, αλλά υπάγονταν στην ενορία της Άρνισσας, οπότε φυσικό ήταν να ακολουθήσουν την πορεία της.

Υπάρχει όμως και μια ακόμα πιο περίεργη ιστορία τριών ενοριών της περιοχής Εδέσσης, των ενοριών Κερασέας, Σωτήρα και Μαργαρίτας, οι οποίες ενώ δεν είχαν καμιά σχέση, γεωγραφική ή διοικητική, με την Αλμωπία, όταν το έτος 1967 η εκκλησιαστική επαρχία Αλμωπίας αποσπάσθηκε από την Φλώρινα και εντάχθηκε στην Έδεσσα, οι τρεις αυτές ενορίες, για εντελώς ανεξήγητους λόγους, βρέθηκαν να εξαρτώνται εκκλησιαστικά από την Ιερά Μητρόπολη Φλωρίνης. Μάλιστα στα «Δίπτυχα» του έτους 1969 («Δίπτυχα» είναι εκκλησιαστικό βιβλίο εκδιδόμενο κάθε έτος, ως τυπικό εκκλησιαστικών ακολουθιών και ως ιστορικό των Μητροπόλεων), στην ειδική σελίδα της Μητροπόλεως Φλωρίνης διευκρινίζονται τα εξής: «Εις τον Σωτήρα Εδέσσης ορίζεται ως Αρχιερατικός Επίτροπος ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Πεχλιβανίδης». Πέρασαν τέσσαρα χρόνια από το έτος 1967 για να γίνει αντιληπτή η «παραφωνία» και με Βασιλικό Διάταγμα της 28ης Απριλίου 1971 (ΦΕΚ 87/7-5-1971 τ.Α΄) ορίζεται: «Αι ενορίαι των χωρίων Κερασέαι, Σωτήρα και Μαργαρίτας, ανήκουσαι άχρι τούδε εις την Ιεράν Μητρόπολιν Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας, υπάγονται εφεξής εις την Ιεράν Μητρόπολιν Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας»

Στο 3ο μέρος του άρθρου μας θα γνωρίσουμε την Αλμωπία στη σημερινή της μορφή, ως έδρα Επισκόπου.