Μήνυμα του Διευθυντή Π.Ε. Πέλλας κ. Σάββα Ταϊλαχίδη για την Παγκόσμια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας & Εκφοβισμού

Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της Βίας στο σχολικό περιβάλλον και αποτελεί αφορμή για όλους μας, εκπαιδευτικούς, μαθητές, γονείς και απλούς πολίτες προκειμένου να ανταλλάξουμε σκέψεις, ιδέες αλλά και να οργανώσουμε δράσεις ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού που εκδηλώνεται μεταξύ των μαθητών των σχολείων μας.

Όμως τι είναι ο σχολικός εκφοβισμός;

Αρχικά θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ο σχολικός εκφοβισμός είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, κατευθύνεται σε συγκεκριμένα παιδιά, γίνεται από παιδιά (πολλές φορές και ομάδα παιδιών) που συνήθως υπερέχουν σωματικά και έχει ως αποτέλεσμα το παιδί που εκφοβίζεται να νοιώθει απομονωμένο, να βιώνει άγχος και φόβο, να παρουσιάζει σχολική άρνηση και διάφορες συναισθηματικές δυσκολίες. Αυτή η επίθεση και βία από συμμαθητές ή μαθητές άλλων τάξεων έχει ως κύριο τόπο στον οποίο εκδηλώνεται το σχολείο και έρευνες έδειξαν ότι αυτό το κοινωνικό φαινόμενο παρατηρείται σε όλα σχεδόν τα σχολικά περιβάλλοντα.

Γενικά ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να περιλαμβάνει :

• Χτυπήματα

• Απειλές, εκβιασμό, πειράγματα, παρατσούκλια, κοροϊδία , διάδοση φημών

• Εσκεμμένο αποκλεισμό μαθητών από διάφορες κοινωνικές και σχολικές δραστηριότητες,

• Σεξουαλική παρενόχληση

• Κλοπές ή και Ζημιές στα προσωπικά αντικείμενα του παιδιού που βιώνει εκφοβισμό

• Ηλεκτρονικό bullying / cyber bullying. Το cyberbullying είναι ο εκφοβισμός που προκαλείται διαμέσου της χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών

Τα κύρια χαρακτηριστικά του σχολικού εκφοβισμού είναι α) η πρόθεση από το παιδί - θύτη να βλάψει και να κάνει ζημιά στο παιδί – στόχο/θύμα, β) η έλλειψη δικαιολογίας για την πράξη, γ) η επανάληψη της συμπεριφοράς και δ) η ικανοποίηση που αντλεί ο θύτης/δράστης από τη βλάβη του θύματος.

Το φαινόμενο του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο είναι σύνθετο, ενώ στην εκδήλωσή του συμβάλλει η αλληλεπίδραση ψυχολογικών, οικογενειακών, κοινωνικών, γνωστικών και συναισθηματικών παραγόντων. Το οικογενειακό περιβάλλον συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη επιθετικών συμπεριφορών των παιδιών. Οι τρόποι που οι γονείς χρησιμοποιούν για να πειθαρχήσουν τα παιδιά τους σχετίζονται άμεσα με τις μορφές αντιμετώπισης και επίλυσης συγκρουσιακών καταστάσεων που αυτά θα χρησιμοποιήσουν στη συνέχεια. Έρευνες καταδεικνύουν ότι οι γονείς των θυτών λειτουργούν συχνά οι ίδιοι στις σχέσεις τους με τα παιδιά τους με επιθετικότητα και εχθρότητα. Οι τιμωρίες, οι ποινές, οι συγκρούσεις ανάμεσα στους γονείς κατά την πρώιμη παιδική ηλικία, η ασυμφωνία γονέων, η χαμηλή σύνδεση ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, αποτελούν παράγοντες που ευνοούν την μετέπειτα ανάπτυξη επιθετικών συμπεριφορών. Άλλοι παράγοντες που συντελούν στις παραβατικές συμπεριφορές και στην άσκηση βίας είναι τα ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών (π.χ. ιδιοσυγκρασία, έλλειψη ενσυναίσθησης, κλπ) καθώς και σχολικοί παράγοντες.

Το γεγονός ότι η έκταση του φαινομένου είναι μεγαλύτερη σε κάποια σχολεία υποδεικνύει ότι -εκτός των παραγόντων που αναφέρθηκαν- ίσως υπάρχουν παράγοντες σε επίπεδο σχολείου οι οποίοι επηρεάζουν τη συχνότητα εκφοβισμού όπως σχολεία όπου υπάρχει μικρή ή ανεπαρκής εποπτεία των μαθητών, ή εκπαιδευτικοί με μειωμένες δεξιότητες στην έγκαιρη αναγνώριση μαθητών που εμπλέκονται σε φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού. Ακόμη, σημαντικό είναι και το ψυχολογικό κλίμα του σχολείου (ανταγωνιστικό, ελεγκτικό, απρόσωπο, προσανατολισμένο στην επίδοση και όχι στις σχέσεις). Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούμε την επίδραση των Μ.Μ.Ε. καθώς και την επίδραση των συνομήλικων. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το σχολείο είναι ένα κοινωνικό μικροσύστημα το οποίο εντάσσεται στο ευρύτερο κοινωνικό σύστημα, με λίγα λόγια δηλαδή, το σχολείο είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας. Συνεπώς, η βία, αφού υφίσταται ως κοινωνικό φαινόμενο, είναι επόμενο να τη βλέπουμε ως φαινόμενο και εντός του σχολείου.

Σήμερα, η έκταση που έχει λάβει το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού σε συνδυασμό με την κρισιμότητα των συνεπειών, καθιστούν επιτακτική την ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης με την παρέμβαση και την πρόληψη να είναι αλληλένδετες. Η πολιτική για την απαλοιφή του φαινομένου πρέπει να στοχεύει τόσο στην πρόληψη όσο και στη διαχείριση της εκφοβιστικής συμπεριφοράς. Και κατά την άποψή μας, δυστυχώς, όσο οι παρεμβάσεις κατά του σχολικού εκφοβισμού είναι μεμονωμένες και αποκομμένες από την κοινωνία, το φαινόμενο θα εξακολουθεί να υφίσταται και να ενισχύεται. Οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στη μείωση του σχολικού εκφοβισμού επιβάλλεται να είναι βάσει ενός κεντρικού στρατηγικού σχεδιασμού, ολιστικές και να συμπεριλαμβάνουν την οικογένεια, τα παιδιά, το σχολείο, την κοινότητα και την κοινωνία ευρύτερα.

Σάββας Ταϊλαχίδης

Διευθυντής Π.Ε. Πέλλας