Οι μάχες στο Κονγκό σκότωσαν πάνω από 3.000 ανθρώπους σε 2 εβδομάδες – Τι ρόλο παίζει το κινητό σου;

Οι συγκρούσεις μεταξύ του συνασπισμού ανταρτών Alliance Fleuve Congo (AFC) και των δυνάμεων του Κονγκό έχουν αφήσει πίσω τους περισσότερους από 3.000 νεκρούς σε λιγότερο από δύο εβδομάδες, σύμφωνα με το CNN.

Η AFC, μέλος της οποίας είναι η ένοπλη ομάδα M23 κατέλαβε την πλούσια σε πλουτοπαραγωγικές πηγές Νιαμπίμπουε την περασμένη εβδομάδα μετά την πτώση της Γκόμα, της πρωτεύουσας της επαρχίας Βόρειο Κίβου, στις 27 Ιανουαρίου.

Αυτό ερχεται λιγότερο από ένα χρόνο αφότου οι αντάρτες κατέλαβαν τη Ρουμπάγια, ένα κέντρο εξόρυξης επίσης στα ανατολικά της χώρας, το οποίο φιλοξενεί ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα κολτάνου στον κόσμο, ένα πολύτιμο ορυκτό που χρησιμοποιείται στην παραγωγή smartphones.

Το τηλέφωνό μου τροφοδοτεί τη σύγκρουση;

Εδώ και δεκαετίες, το Κονγκό, ένα κεντροαφρικανικό έθνος με περισσότερους από 100 εκατομμύρια κατοίκους, αντιμετωπίζει αιματηρή παραστρατιωτική βία, συμπεριλαμβανομένης της ένοπλης εξέγερσης της M23 και δεκάδων άλλων ένοπλων ομάδων.

Στο μέγεθος περίπου της Δυτικής Ευρώπης, η εμπόλεμη χώρα είναι προικισμένη με τεράστιο ορυκτό πλούτο, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων παγκοσμίως αποθεμάτων κοβαλτίου και κολτάνου – και τα δύο κρίσιμα για την παραγωγή ηλεκτρονικών ειδών.

Το κοβάλτιο χρησιμοποιείται για την παραγωγή μπαταριών που τροφοδοτούν κινητά τηλέφωνα και ηλεκτρικά οχήματα, ενώ το κολτάνιο μετατρέπεται σε ταντάλιο, το οποίο έχει ποικίλες χρήσεις σε τηλέφωνα και άλλες συσκευές.

Ωστόσο, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα «οι περισσότεροι άνθρωποι στη ΛΔΚ δεν έχουν επωφεληθεί από αυτόν τον πλούτο» και η χώρα συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε φτωχότερων εθνών στον κόσμο.

Μεγάλο μέρος του ορυκτού πλούτου της ΛΔΚ είναι μοιρασμένο μεταξύ της κυβέρνησής της και των ένοπλων ομάδων που ελέγχουν τμήματα της πλούσιας σε πόρους ανατολικής περιοχής.

«Η πρόσβαση στους φυσικούς πόρους βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της σύγκρουσης», δήλωσε στο CNN ο Jean Pierre Okenda, αναλυτής που ειδικεύεται στη διακυβέρνηση των εξορυκτικών βιομηχανιών.

«Δεν είναι τυχαίο ότι οι ζώνες που καταλαμβάνουν οι αντάρτες είναι περιοχές εξόρυξης», δήλωσε , προσθέτοντας ότι η παγκόσμια ζήτηση για κοβάλτιο και κολτάνιο έχει τροφοδοτήσει την κρίση.

«Χρειάζονται χρήματα για να διεξαχθεί πόλεμος. Η πρόσβαση σε περιοχές εξόρυξης χρηματοδοτεί τον πόλεμο», πρόσθεσε.

Γιατί οι αντάρτες θέλουν τα ορυκτά;

Ο Victor Tesongo, εκπρόσωπος της αντάρτικης συμμαχίας AFC-M23, δήλωσε στο CNN ότι η ομάδα είχε τον έλεγχο των πλούσιων σε κολτάνιο ορυχείων Rubaya και Nyabibwe, αλλά απέφυγε να πει πόσα χρήματα έχει αποκομίσει από αυτά ή σε τι έχουν δαπανηθεί.

Αλλά ένας κορυφαίος αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών έχει μια ιδέα.

Ο Bintou Keita, Ειδικός Αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας σε μια ενημέρωση του Σεπτεμβρίου ότι το εμπόριο κολτάνου από τα ορυχεία της Rubaya εκτιμάται ότι προμηθεύει πάνω από το 15% της παγκόσμιας παραγωγής τανταλίου και αποφέρει περίπου 300.000 δολάρια σε έσοδα το μήνα για την M23.

Η M23 αρνήθηκε αυτούς τους ισχυρισμούς, επιμένοντας ότι η παρουσία της στη Ρουμπάγια ήταν «αποκλειστικά ανθρωπιστική».

Τι ρόλο διαδραματίζει η Ρουάντα;

Μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινότητας, συμπεριλαμβανομένης της κυβέρνησης του Κονγκό, έχει κατηγορήσει τη γειτονική Ρουάντα ότι στηρίζει την M23 και βοηθά στη λεηλασία των ορυκτών της ΛΔΚ.

Οι εμπειρογνώμονες του ΟΗΕ πιστεύουν ότι περίπου 3.000 έως 4.000 στρατιώτες της Ρουάντα εποπτεύουν και υποστηρίζουν τους μαχητές της M23 στην ανατολική ΛΔΚ, ξεπερνώντας αριθμητικά τις δυνάμεις της αντάρτικης ομάδας στη χώρα.

Μια έκθεση του Δεκεμβρίου από την Ομάδα Εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ για τη ΛΔΚ αποκάλυψε ότι «τουλάχιστον 150 τόνοι κολτάνου εξήχθησαν με δόλιο τρόπο στη Ρουάντα και αναμείχθηκαν με την παραγωγή της Ρουάντα».

Ο υπουργός Επικοινωνιών της ΛΔΚ Patrick Muyaya δήλωσε στο CNN την περασμένη εβδομάδα ότι «οι εξαγωγές ορυκτών της Ρουάντα αυξήθηκαν κατακόρυφα αφού οι δυνάμεις της πήραν τον έλεγχο βασικών ζωνών εξόρυξης στη ΛΔΚ».

Η Ρουάντα είναι ένας από τους κορυφαίους προμηθευτές κολτάνου στον κόσμο και έχει ξεπεράσει τις εξαγωγές του ορυκτού της ΛΔΚ τα τελευταία χρόνια.

Πού πηγαίνουν τα ορυκτά του Κονγκό;

Σε μια δημόσια ομιλία που προκάλεσε οργή πέρυσι, ο πρόεδρος της Ρουάντα παραδέχθηκε ότι η χώρα του ήταν σημείο διέλευσης για τα ορυκτά που διακινούνται λαθραία από τη ΛΔΚ, αλλά επέμεινε ότι η Ρουάντα δεν έκλεβε από τον γείτονά της.

Το 2022, το Υπουργείο Οικονομικών των Ηνωμένων Πολιτειών δήλωσε ότι πάνω από το 90% του χρυσού της ΛΔΚ «μεταφέρεται λαθραία σε περιφερειακά κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Ουγκάντα και της Ρουάντα», όπου «μεταποιείται και εξάγεται σε διεθνείς αγορές, ιδίως στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα», και επέβαλε κυρώσεις σε έναν Βέλγο επιχειρηματία για τη διευκόλυνση του εμπορίου.

Τον Δεκέμβριο, η ΛΔΚ μήνυσε θυγατρικές της Apple στο Βέλγιο και τη Γαλλία, κατηγορώντας την εταιρεία ότι προμηθεύεται «ορυκτά σύγκρουσης». Η Apple αρνήθηκε την κατηγορία.

Υπάρχει λύση στη σύγκρουση;

Ο ορυκτός πλούτος της ΛΔΚ έχει παρουσιαστεί ως «κατάρα», σύμφωνα με τον αναλυτή Okenda, ο οποίος εξήγησε:

«Αυτοί οι πόροι δημιουργούν πολέμους, δημιουργούν εξεγέρσεις, εκθέτουν τους τοπικούς πληθυσμούς και δημιουργούν επίσης σοβαρά οικολογικά προβλήματα», δήλωσε στο CNN.

Την περασμένη εβδομάδα, η ανθρωπιστική εκεχειρία που ανακοίνωσε η M23 κατέρρευσε σχεδόν αμέσως μετά την κήρυξή της, καθώς οι αντάρτες προχώρησαν ταχύτατα στην Νιαμπίμπουε.

Ενώ οι περιφερειακοί και παγκόσμιοι ηγέτες εξετάζουν λύσεις για τον τερματισμό της κρίσης, ο Okenda πιστεύει ότι η κυβέρνηση της ΛΔΚ πρέπει να επανεφεύρει τον εαυτό της αν ελπίζει σε διαρκή ειρήνη.