Οι τοπικές ποικιλίες κερασιάς της Π.Ε. Πέλλας με “επώνυμο”: 2. Τσολακέικο

¹: ΕΛ.Γ.Ο. «ΔΗΜΗΤΡΑ», Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας.

²: Π.Ε. Πέλλας, Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής Πέλλας, Τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου.

1. Εισαγωγή.

Η κερασιά εμφανίζεται στη χώρα μας από αρχαιοτάτων χρόνων, γεγονός που συνηγορεί στην καλλιέργεια του είδους σε όλη την επικράτεια, ακόμη και στα νησιά μας. Μέσα στο πέρασμα του χρόνου, αναδείχθηκαν ομογενοποιημένοι σε χαρακτηριστικά πληθυσμοί δένδρων ως ποικιλίες ή εντοπίστηκαν ξαφνικά τυχαία σπορόφυτα που απόκτησαν χαρακτηριστικά ποικιλίας ή εισήχθησαν από το εξωτερικό αξιόλογες ποικιλίες και προσέλαβαν ιδιαίτερα και εξαιρετικά καλλιεργητικά χαρακτηριστικά στα κατά τόπους μικροκλίματα, με αποτέλεσμα να εμφανιστεί πλήθος τοπικών ποικιλιών, συνήθως με ονομασία τοπωνυμίων (π.χ. Κηφισιάς, Αρκαδίας, Χίου, κ.ά.) που μπορεί να συνοδεύονταν με κάποιο χαρακτηριστικό του καρπού (π.χ. Τραγανά Κομοτηνής, Μαύρο Τριπόλεως, Πρώιμο Κολινδρού, κ.ά.).

Κάποιες όμως νεότερης χρονικά εμφάνισης τοπικές ποικιλίες, ονομάστηκαν από το όνομα αυτού που τις εντόπισε ή διέδωσε. Στο παρόν πόνημα θα γίνει λόγος για τις ποικιλίες με “επώνυμο” της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας, που αποτελεί και την κυριότερη περιοχή καλλιέργειας κερασιάς στην Ελλάδα. Ο λόγος στο Τσολακέικο.

1. Τσολακέικο.

Η ποικιλία οφείλει το όνομά της στον αγρότη από τους Σαρακηνούς Πέλλας κο Χρήστο Τσολάκη, ο οποίος την επισήμανε τυχαία σε ιδιόκτητο αγρό του.

Καρποί ποικιλίας Τσολακέικο

Ιστορικό: Τη δεκαετία του 1980, ο ιδιώτης δενδροκόμος Χρήστος Τσολάκης σε οπωρώνα του στο Λουτράκι Αριδαίας, επισήμανε μία ιδιαίτερη εκβλάστηση από υποκείμενο σπορόφυτο αγριοκερασιάς, πάνω στο οποίο ήταν εμβολιασμένη η ποικιλία Τραγανά Εδέσσης. Θα πρέπει να σημειωθεί σ’ αυτό το σημείο, ότι αποτελεί συνήθη τακτική στα ορεινά της Αλμωπίας, να αφήνεται να αναπτυχθεί μία εκβλάστηση από τα υποκείμενα σπορόφυτα αγριοκερασιάς, για λόγους υποβοήθησης της επικονίασης, μιας και τα άνθη αγριοκερασιάς επικονιάζουν καλά όλες τις ποικιλίες με τις οποίες συνανθίζουν. Παρατηρήθηκε λοιπόν ότι μια τέτοια εκβλάστηση παρήγαγε καλύτερους καρπούς από την υπερκείμενη καλλιεργούμενη εμβολιασμένη ποικιλία και γι’ αυτό το λόγο, ο κος Τσολάκης φρόντισε να την αναπαράγει για καλλιεργητικούς και εμπορικούς σκοπούς. Αφού αποδείχτηκε εμπορικώς επιτυχημένη ποικιλία, μιας και ωρίμαζε σε μια χρονική στιγμή που απουσίαζε από την αγορά κάποια αξιόλογη ποικιλία, διαδόθηκε αρκετά στην ευρύτερη περιοχή.

Επειδή όμως δεν υπήρχε καταγεγραμμένη ως “Τσολακέικο” στους επίσημους καταλόγους της εποχής, καταγράφονταν ως Larian, γνωστή ποικιλία η οποία ωριμάζει περίπου την ίδια περίοδο. Αυτό γινόταν για διάφορους λόγους εμπορίας και για απαιτήσεις αποζημιώσεων από τον ΕΛ.Γ.Α., συνήθως για λόγους καταστροφής της παραγωγής από ακραία καιρικά φαινόμενα. Φυσικά αυτό δεν ισχύει, όχι μόνο για λόγους διαφορών της εμφάνισης των χαρακτηριστικών των δύο ποικιλιών, αλλά και για λόγους απομόνωσης και σύγκρισης του γενετικού υλικού των δύο ποικιλιών, που προέβη το Τμήμα Φυλλοβόλων Οπωροφόρων Δένδρων Νάουσας του Ινστιτούτου Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του Ε.Κ.Ε.Τ.Α., όπου εξήχθη το συμπέρασμα ότι πρόκειται για δύο σαφώς διαφορετικές γενετικώς ποικιλίες.

Ιχνηλάτιση / χαρακτηρισμός ποικιλίας: Είναι τυχαίο σπορόφυτο προερχόμενο από αγριοκερασιά του όρους Βόρας, που διαμόρφωσε χαρακτηριστικά ποικιλίας.

Κύρια χαρακτηριστικά: Πρόκειται περί ζωηρής, παραγωγικής, τραγανής έως ημιτραγανής, μεγαλόκαρπης ποικιλίας (10,4 g κατά μέσο όρο από αξιολογήσεις του Τ.Φ.Ο.Δ.Ν.). Το δένδρο μπαίνει γρήγορα στην παραγωγή και εκβλαστάνει εύκολα πλάγια βλάστηση, γεγονός θετικό για την καλλιέργειά του σε μονόκλωνη διαμόρφωση. Ωριμάζει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα μεσοπρώιμη περίοδο για την κερασοκαλλιέργεια, όπου δεν υπάρχουν πολλές αξιόλογες ποικιλίες. Έχει τρομερές αντοχές στην αποθήκευση στους ψυκτικούς χώρους, γεγονός που την καθιστά πολύ ελκυστική για τους εμπόρους. Το κύριο γευστικό χαρακτηριστικό του καρπού είναι η γλυκόξινη γεύση του, που βρίσκει τρομερή απήχηση στο καταναλωτικό κοινό αυτών των γευστικών προτιμήσεων (αποκαλείται πολλές φορές και πρώιμο Μπακιρτζέικο) και τον καθιστά καλή επιλογή για εξαγωγή στις αγορές της Κεντρικής Ευρώπης.

Καλλιεργητική αξία / Εξάπλωση: Η ποικιλία εξαπλώθηκε ραγδαία, ιδιαίτερα τις δεκαετίες του 1990, 2000 και 2010, στην ορεινή Αλμωπία κατ’ αρχάς και σε άλλες περιοχές της Πέλλας και Ημαθίας αργότερα. Σήμερα συνεχίζει να έχει μία δυναμική φυτεύσεων, πιο ισορροπημένη όμως σε σχέση με παλαιότερα, λόγω του ότι συγκομίζεται στην κόκκινη απόχρωση του καρπού (όταν αφεθεί να πάρει πιο σκούρο κόκκινο χρωματισμό, μαλακώνει) και επειδή το εργατικό προσωπικό πλέον σπανίζει, οι παραγωγοί εγκαθιστούν τέτοια πυκνότητα φύτευσης ώστε να προλαβαίνουν την συγκομιδή μέσα σε στενά περιθώρια χρόνου. Έχει φανατικό κοινό σε μια μερίδα παραγωγών, λόγω της εξαιρετικής εποχής ωρίμανσής της, σε αρκετούς ιδιώτες εμπόρους οπωροκηπευτικών, λόγω της εξαιρετικής της ανταπόκρισής της στη συντήρηση σε ψυκτικούς θαλάμους, καθώς και σε μερίδα καταναλωτών που επιζητούν τέτοιου είδους ιδιαίτερες γεύσεις.