Όταν η Γη «φτερνίζεται και βήχει»: Ο γνωστός τυφώνας και η σχεδόν άγνωστη LALIA

Μια σχετικά νέα σειρά μετρήσεων σε δακτυλίους δέντρων έδειξε μια παρατεταμένη μείωση της θερμοκρασίας σε Ευρώπη και Ασία στις αρχές του 6ου αιώνα, που διήρκησε μέχρι το 660 μ.Χ. περίπου, με αποτέλεσμα οι κλιματολόγοι να ονομάσουν την περίοδο αυτή Μικρή Εποχή των Παγετώνων της Ύστερης Αρχαιότητας ή LALIA (536 – 660 μ.Χ.). Αυτή η μείωση της θερμοκρασίας ταιριάζει καλά με την υπόθεση ότι η μείωση αυτή ακολούθησε τις ηφαιστειακές εκρήξεις που συνέβησαν το 536 και 540 μ.Χ.[7].

Εκκινώντας με την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα το 536 μ.Χ. που συμπληρώθηκε και από τις κατοπινές του 540 μ.Χ. ένας διαρκής «ηφαιστειακός χειμώνας» έπληξε μεγάλες περιοχές κυρίως του βορείου ημισφαιρίου και οδήγησε, πέρα από τις ασθένειες που συνδέθηκαν με το παρατεταμένο και έντονο ψύχος, σε λιμούς που συνεχίστηκαν τις επόμενες δεκαετίες, μέχρι το 660 μ.Χ.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης έκρηξης συνέβη ένα αξιοσημείωτο γεγονός. Όπως μας περιγράφει ο βυζαντινός λόγιος Προκόπιος «ο ήλιος εξέπεμπε το φως του χωρίς λάμψη, όπως το φεγγάρι, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, και φαινόταν υπερβολικά σαν ήλιος σε έκλειψη, διότι οι ακτίνες που έριχνε δεν ήταν καθαρές, ούτε τέτοιες που συνηθίζει να ρίχνει.

Και από τη στιγμή που συνέβη αυτό το πράγμα οι άνθρωποι δεν ήταν απαλλαγμένοι ούτε από πόλεμο, ούτε από λοιμό, ούτε από οποιοδήποτε άλλο πράγμα που οδηγεί στο θάνατο. Και ήταν ο καιρός που ο Ιουστινιανός βρισκόταν στο δέκατο έτος της βασιλείας του» [9]. Αυτή η παρατεταμένη μείωση της θερμοκρασίας πάνω και από δύο βαθμούς Κελσίου έχει ερμηνευθεί ότι επηρέασε την ευρωπαϊκή γεωργική παραγωγή.

Υποδηλώνει δηλαδή με μεγάλη πιθανότητα σημαντική μείωσης της φυτικής παραγωγής για πολλά έτη όχι μόνο σε ολόκληρη τη Σκανδιναβία αλλά σε νοτιότερες ευρωπαϊκές και ασιατικές περιοχές, υποστηρίζοντας τη θεωρία της σύνδεσης μεταξύ των εκρήξεων του 536 και του 540 και του συνόλου των κοινωνικών κρίσεων σε Ευρώπη και Ασία που χρονολογούνται στα μέσα του 6ου αιώνα [10].

Δεν είναι λίγες οι φορές που επαναλήφθηκαν και στο κοντινό μας παρελθόν ακραία καιρικά φαινόμενα σε διάφορες περιοχές του πλανήτη μας. Η Αυστραλία, η ήπειρος µε το μεγαλύτερο ποσοστό ξηρασίας στον κόσμο, επλήγη το 2002 και το 2003 από τη χειρότερη ανομβρία των τελευταίων εκατό χρόνων.

Για να αντιμετωπίσει την κατάσταση η τότε κυβέρνηση της ανακοίνωσε σχέδιο δράσης ύψους 10 δισεκατοµµυρίων δολαρίων (7,8 δις δολάρια ΗΠΑ) για την προστασία των υδάτινων πόρων της χώρας [11]. Στο αντίποδα, εμείς μέχρι και τώρα διαβάζουμε για την αντιμετώπιση των πρόσφατων πλημμυρικών φαινομένων και αντιλαμβανόμαστε δράσεις σταδιακής ιδιωτικοποίησης του νερού!! Άρα το πρόβλημα δεν είναι στην μικρή μας χώρα καθολικό αλλά τοπικό, αλλά ταυτόχρονα αντιλαμβανόμαστε ότι ορισμένοι ετοιμάζονται να κερδοσκοπήσουν για ακόμα μια φορά εις βάρος του κοινωνικού συνόλου, αυτήν την φορά χρησιμοποιώντας όχι το χρηματιστήριο της ενέργειας αλλά ένα δημόσιο και κοινωνικό αγαθό, που είναι το νερό.

Σε όλους είναι γνωστό ότι το κλίμα ακόμα και μιας μικρής περιοχής είναι ένα ιδιαίτερα σύνθετο σύστημα που εξαρτάται, πέραν από τους κλιματολογικούς παράγοντες και συνδυαστικούς κλιματικούς μηχανισμούς που συνεισφέρουν διαφορετικά χωροχρονικά, από την τοπογραφία της περιοχής και από την γεωγραφική θέση της περιοχής, για να μείνουμε στα βασικά.

Μέσα σε αυτό το πολύπλοκο σύστημα είτε δεν μπορούν, είτε δεν θέλουν να καταλάβουν οι υπέρμαχοι και θιασώτες της «κλιματικής κρίσης» ότι δεν είναι μόνο η καύση των υδρογονανθράκων υπεύθυνη για την όποια αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα, ή την αύξηση της περιβαλλοντικής θερμοκρασίας όπως αλλιώς αναφέρεται, στον πλανήτη μας.

Συνυπεύθυνες είναι μια σειρά δράσεων που συνδέονται με το αναπτυξιακό καπιταλιστικό μοντέλο, όπου το κέρδος υπερέχει και υπερκαλύπτει τα πάντα: οι μονοκαλλιέργειες, η εντατική γεωργία, οι υπερπόντιες μεταφορές, η υποβάθμιση των εδαφών, η αποψίλωση των τροπικών δασών που συνεχίζεται με αμείωτους ρυθμούς, οι δασικές πυρκαγιές, η υπερ-αλιεία, η αστυφιλία, οι διαρκείς πόλεμοι..η..η..η, η παράθεση είναι σχεδόν ατέρμονη.
Πέρα από αυτά, δεν παρέχουν πληροφορίες αποκλειστικά και μόνο τα μοντέλα που εξάγονται από την συστηματική μελέτη των δακτυλίων των δένδρων.

Είναι ακόμα πολλά που θα πρέπει να εξετάσουμε συνδυαστικά, να μελετήσουμε, να συγκρίνουμε και στα οποία θα πρέπει να στηριχτούμε, για να εξάγουμε τα συμπεράσματά μας σχετικά με τη μέση αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα του πλανήτη, γι’ αυτό το θεμελιώδες ερώτημα για την επιβίωση, όχι του πλανήτη αλλά του επιπέδου του πολιτισμού μας. Βεβαίως και υπάρχει κλιματική αλλαγή, εδώ και πολλές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.

Το ερώτημα στο οποίο υπεκφεύγουν να απαντήσουν οι θιασώτες της «κλιματικής κρίσης» είναι σε τι ποσοστό αυτή επιταχύνεται από ανθρωπογενείς δράσεις, και ποιες είναι αυτές? Χωρίς ποσοτικοποίηση και καταμερισμό των ευθυνών για την επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής τις τελευταίες δεκαετίες το «φταίνε μόνο οι υδρογονάνθρακες», θυμίζει μεσαιωνικό κυνήγι μαγισσών!!

Και για να δοθούν οι σωστές απαντήσεις θα πρέπει να αλλάξουν οι όροι: Θα πρέπει οι ερευνητικές δομές που θα κληθούν να δώσουν αυτά τα ποσοστά συνυπευθυνότητας, που κανείς μέχρι τώρα δεν τα έχει δώσει, να είναι επιστημονικά πολυσυλλεκτικές, όπως μεταξύ άλλων η παγκόσμια Υποεπιτροπή Τεταρτογενούς Στρωματογραφίας που αντέκρουσε με επιστημονικά κριτήρια όχι μόνο την δημοσιογραφική θέση και επίκληση αλλά και τα επιχειρήματα των επιστημόνων της Anthropocene Working Group ότι έχουμε εισέλθει στο Ανθρωπόκαινο [12].

Θα κλείσω με ένα απόσπασμα που αναπαράγεται από τον Guardian, ο οποίος πρώτος και αυθαίρετα χρησιμοποίησε γενικευμένα τον όρο «κλιματική κρίση»: «Οι άνθρωποι της εργατικής και της μεσαίας τάξης πρέπει να σταματήσουν να κατηγορούν τον εαυτό τους για την κλιματική κρίση. Αντίθετα, είναι καιρός να ενωθούμε για να αναζητήσουμε δικαιοσύνη για να λογοδοτήσουν οι κερδοσκόποι» [13] και θα προσθέσω: και οι πολιτικές που τους καλύπτουν!!

Το χρηματιστήριο ρύπων δεν μπορεί να είναι το αντίδοτο στην μεγαλύτερη απειλή του πλανήτη.

Οι εναλλακτικές πολιτικές που θα πρέπει να διαμορφωθούν θα πρέπει να στηρίζονται σε επιστημονικά στοιχεία ισόρροπων και ισοδύναμων επιστημονικών περιοχών, συμπεριλαμβανομένων και των καθοριστικών για την λήψη αποφάσεων γεωεπιστημονικών δεδομένων, σε διαφάνεια και αναλυτική ενημέρωση του κοινού και όχι να καλύπτονται και να καλύπτουν οικονομικές πολιτικές όπως η πράσινη μετάβαση, που η μέχρι τώρα πορεία υλοποίησής της έχει δείξει ότι εξυπηρετεί και πάλι κερδοσκοπικά και ολιγομονοπωλιακά συμφέροντα.

Αναφορές

[1] https://www.ieidiseis.gr/perivallon/256038/copernicus-espase-ksana-se-liges-ores-to-rekor-ypsilis-thermokrasias-sta-pagkosmia-xronika

[2] https://en.wikipedia.org/wiki/Death_Valley

[3] https://de.wikipedia.org/wiki/Zyklon_in_Ostpakistan_1970

[4] https://www.medieval.eu/double-volcanic-event-ad-536-ad-540/

[5] https://www.nature.com/articles/307344a0

[6] https://agupubs.onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1029/2007GL032450

[7] https://www.volcanodiscovery.com/rabaul-tavurvur.html

[7] https://www.medieval.eu/late-antique-little-ice-age-or-lalia-ad-536-660/

[8] https://watchers.news/2016/02/12/late-antique-little-ice-age-lalia-in-the-context-of-socio-political-perturbances-1-500-years-ago-revealed/

[9] https://www.gutenberg.org/files/16765/16765-h/16765-h.htm (XIV [4-10])

[10] https://www.medieval.eu/double-volcanic-event-ad-536-ad-540/

[11]https://contentarchive.wwf.gr/images/pdfs/pe/agriculture_material_georgia_xirasiaaystralia.pdf

[12] http://quaternary.stratigraphy.org/working-groups/anthropocene/

[13] https://www.lifo.gr/now/world/guardian-oi-12-kakoi-poy-eythynontai-se-megalo-bathmo-gia-tin-klimatiki-krisi

**Ο Μανόλης Μανούτσογλου είναι Καθηγητής και τέως Κοσμήτορας της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης

πηγή: naftemporiki.gr