Ουκρανία: Γιατί Τραμπ και Πούτιν επιμένουν ο Ζελένσκι να πάει σε εκλογές

Τι προβλέπει το Σύνταγμα της Ουκρανίας. Ο στρατιωτικός νόμος, η στάση των Ουκρανών και η επόμενη εκλογική αναμέτρηση στο Κίεβο.

Ο Ντόναλντ Τραμπ εξακολουθεί να ασκεί πιέσεις προς την πλευρά του Βολοντίμιρ Ζελένσκι για να τερματιστεί ο πόλεμος στην Ουκρανία. Ο Αμερικανός πρόεδρος χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα κατά του Κιέβου με τη ρητορική του να βρίσκει πολλούς συμμάχους στο Κρεμλίνο.

Το αποκορύφωμα ήταν η πρόσφατη ανάρτησή του στο TruthSocial, στην οποία χαρακτήρισε τον ουκρανό ομόλογό του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, «δικτάτορα» καθώς, κταά τα λεγόμενά του, δεν πάει σε εκλογές.

Ακόμα, ο Ντόναλντ Τραμπ ανέφερε πως ο ουκρανός πρόεδρος έχει χάσει τη δημοφιλία του, η οποία κατά τον ίδιο κυμαίνεται στο 4%. Ωστόσο πολλοί από τους ισχυρισμούς του έχουν ήδη καταρριφθεί .

Γιατί η Ουκρανία δε διεξήγαγε εκλογές από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος;

Ο Guardian αναλύει τα δεδομένα που υπάρχουν στο θέμα των ουκρανικών εκλογών. Κι εκεί τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Αν η Ρωσία δεν είχε εισβάλλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα ερχόταν αντιμέτωπος με μία εκστρατεία επανεκλογής την άνοιξη του 2024.

Ωστόσο, αφού ο Βλαντιμίρ Πούτιν κήρυξε τον πόλεμο στέλνοντας τα στρατεύματά του πέρα από τα σύνορα της Ρωσίας, το Κίεβο εισήλθε άμεσα σε κατάσταση στρατιωτικού νόμου. Αυτό σημαίνει ότι τόσο οι βουλευτικές, όσο και οι προεδρικές εκλογές αναβάλλονται. Σύμφωνα με το ουκρανικό Σύνταγμα, η διεξαγωγή εκλογών δεν είναι νόμιμη κατά την περίοδο που έχει επιβληθεί στρατιωτικός νόμος.

Οι αεροπορικές επιδρομές καταστούν αδύνατη την οργάνωση και την καταμέτρηση ψήφων, καθώς ενέχει και προφανείς κινδύνους εάν πρέπει να συγκεντρωθούν μεγάλοι αριθμοί πολιτών σε εκλογικά κέντρα.

Παράλληλα, οι ψηφοφόροι των ανατολικών περιοχών, οι οποίες έχουν πληγεί περισσότερο – ακόμα και καταληφθεί-, θα στερούνταν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι, έναντι εκείνων που ζουν στις δυτικές περιφέρειες.

Ακόμα, μετά τον μαζικό εσωτερικό εκτοπισμό, αλλά και την ολοκληρωτική αποχώρηση πολλών ανθρώπων από τη χώρα, δεν υπάρχει ούτε σύστημα για ψηφοφορία εξ αποστάσεως, ούτε πρόσφατη ενημέρωση του εθνικού εκλογικού καταλόγου. Κάθε πόρος που θα δαπανιόταν επίσης για την επίλυση αυτών των ζητημάτων, θα έπρεπε να αφαιρεθεί από την άμυνα της χώρας.

Στην περίπτωση που συμφωνηθεί κατάπαυση του πυρός, «υπάρχει ευρεία πολιτική συναίνεση, ότι δεν πρέπει να γίνουν εκλογές νωρίτερα από έξι μήνες μετά την άρση του στρατιωτικού νόμου», δήλωσε η επικεφαλής του Φόρουμ για την Ουκρανία, Ορίσια Λουτσέβιτς στον «Guardian». «Και υποψιάζομαι ότι ο στρατιωτικός νόμος δε θα αρθεί γρήγορα, αν υπογραφεί εκεχειρία, λόγω των φόβων ότι οι Ρώσοι θα μπορούσαν να τη σπάσουν ανά πάσα στιγμή», πρόσθεσε.

Είναι ο Ζελένσκι δημοφιλής;

Ο Ντόναλντ Τραμπ υποστηρίζει ότι η δημοτικότητα του Βολοντίμιρ Ζελένσκι είναι της τάξεως του 4%. Ωστόσο, αυτή η εντύπωση δε φαίνεται να έχει σταθερές βάσεις. Η μόνη πηγή που αναφέρεται σε αυτό το νούμερο προέρχεται από ρώσικα μέσα ενημέρωσης, τα οποία επικαλούνται μία «δημοσκόπηση» που διεξήχθη από τον κριτικό του ουκρανού προέδρου, Ολεξάντρ Ντουμπίνσκι, μεταξύ των ακολούθων του στο Telegram (ενός μη αντιπροσωπευτικού ποσοστού).

Όποια κι αν είναι η πηγή του Αμερικανού προέδρου, ο αριθμός δε φαίνεται να αντικατοπτρίζει την πραγματικότητα, ή τα αξιόπιστα διαθέσιμα στοιχεία. Ο Ζελένσκι τόνισε ότι το ποσοστό 4% αποτελεί «παραπληροφόρηση, καταλαβαίνουμε ότι προέρχεται από τη Ρωσία».

Είναι αλήθεια ότι τα ποσοστά του ουκρανού προέδρου έχουν σημειώσει μία μικρή υποχώρηση από την εποχή που ήταν στο αποκορύφωμα της δημοφιλίας του, τους πρώτες μήνες του πολέμου. Μάλιστα, τότε ορισμένες δημοσκοπήσεις τον τοποθετούσαν στο 90% (έναντι ενός πολύ χαμηλού 25% προπολεμικά).

Η πιο πρόσφατη διαθέσιμη δημοσκόπηση δείχνει τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο 57%, εξακολουθώντας να έχει ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό αποδοχής σε σύγκριση με τους ομολόγους του σε ολόκληρη την Ευρώπη. «Πολύ λίγοι ηγέτες έχουν τόση υποστήριξη, όσο ο Ζελένσκι», υπογράμμισε η Ορίσια Λουτσέβιτς. Πρόσθεσε δε, πως δεν υπάρχει κανένα σημάδι ότι η υποστήριξή του καταρρέει.

Ωστόσο, τίποτα από όλα αυτά δε σημαίνει ότι ο Ζελένσκι είναι ένας σίγουρος νικητής, όταν και εφόσον προκηρυχθούν εκλογές. Αν ο ίδιος ενδιαφερόταν πραγματικά μόνο για τη δική του πολιτική επιβίωση, θα μπορούσε να διεξάγει εκλογές στο απόγειο της δημοτικότητάς του.

«Ακόμα και τώρα, θα πιστεύει ότι μπορεί να κατέβει υποψήφιος, στη βάση του ότι είναι ο υπερασπιστής της Ουκρανίας και να έχει εξαιρετικές πιθανότητες», σχολίασε η Λουτσέβιτς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί πολιτικοί κατά το παρελθόν σημείωσαν υψηλή δημοφιλία σε αντίστοιχες καταστάσεις, για παράδειγμα μετά την 11η Σεπτεμβρίου ο Μπους επανεκλέγει στις ΗΠΑ.

Γιατί η Ρωσία και οι ΗΠΑ θέλουν να διεξαχθούν άμεσα εκλογές στην Ουκρανία;

Δεν υπάρχει λόγος η Μόσχα να πιστεύει ότι θα έχει κάποιο όφελος από τις εκλογές στην Ουκρανία. Μπορεί μόνο να ελπίζει ότι αυτή κατάσταση θα επιφέρει αστάθεια και αποδυνάμωση της εθνικής ενότητας στις πολεμικές συγκρούσεις.

«Θέλουν μια διαιρεμένη κοινωνία και είναι ικανοί σε αυτού του είδους τις παρεμβάσεις. Θα προτιμούσαν να μην έχουν τον Ζελένσκι εκεί, επειδή τον εμπιστεύονται στην Ευρώπη και όποιος τον αντικαταστήσει θα ξεκινούσε από το μηδέν», επεσήμανε η Λουτσέβιτς.

Πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014, υπήρχε μία σημαντική φιλορωσική ομάδα στην πολιτική ζωή της Ουκρανίας. Αλλά αυτά έχουν εξαφανιστεί σε μεγάλο βαθμό, ενώ αρκετά από αυτά έχουν κιόλας απαγορευτεί. Επιπλέον, δεν υπάρχει και μεγάλη προοπτική να αναλάβει την εξουσία μια κυβέρνηση που θα συμπαθεί τη Μόσχα στο ορατό μέλλον.

Ο Ντόναλντ Τραμπ επιχείρησε να πει πως η θέση του εναντίον του Ζελένσκι «δεν είναι ρωσική υπόθεση», αλλά ότι και άλλες χώρες συμφωνούν. Είναι δύσκολο κάποια άλλη χώρα εκτός από τη Ρωσία να εναντιώνεται στον ουκρανό πρόεδρο, καθώς να τον αποκαλεί και δικτάτορα.

Ωστόσο, ο αμερικανός πρόεδρος φαίνεται να εμπιστεύεται τον Βλαντιμίρ Πούτιν. «Δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για την εσωτερική πολιτική της Ουκρανίας: θέλει να εδραιώσει γεωπολιτική συνεργασία με τη Μόσχα, ώστε να μπορέσει να προχωρήσει σε άλλους στρατηγικούς στόχους, και είναι έτοιμος να απομακρύνει κάθε εμπόδιο για να το κάνει αυτό», υποστήριξε η Ορίσια Λουτσέβιτς.

Τι πιστεύουν οι Ουκρανοί;

Ένα βασικό ερώτημα επίσης είναι αν οι Ουκρανοί ζητούν νέες εκλογές, το οποίο είναι εντελώς διαφορετικό από το ποσοστό της δημοτικότητας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ωστόσο, και για αυτό υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις, οι οποίες να καταδεικνύουν δημόσια οργή.

Οι δημοσκοπήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου έδειχναν άνετες πλειοψηφίες που υποστήριζαν την ιδέα ότι οι εκλογές δεν πρέπει να διεξαχθούν έως ότου λήξει ο στρατιωτικός νόμος. Όσον αφορά την παρέμβαση του Ντόναλντ Τραμπ, είναι απίθανο να αλλάξει αυτό το γεγονός. Αντιθέτως, «θα δημιουργήσει πιθανότατα το αντίθετο αποτέλεσμα», δήλωσε η Λουτσέβιτς.

Επιπρόσθετα, παρά την εμπόλεμη κατάσταση, οι άνθρωποι νιώθουν άνετα να εξακολουθούν να ζουν σε μία δημοκρατία. Ακόμα και υπό αυτές τις συνθήκες υπάρχουν πολιτικές συζητήσεις και άνθρωποι που επικρίνουν δημόσια τον Ζελένσκι. Υπάρχουν ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, τοπική αυτοδιοίκηση και το δικαίωμα στην ελευθερία του συνέρχεσθαι. Όλα αυτά βέβαια, είναι σε πλήρη αντίθεση με το καθεστώς που ισχύει στη γειτονική Ρωσία.

Πώς θα ήταν οι νέες εκλογές;

Όταν έρθει η ώρα, ο Ζελένσκι θα πρέπει να αντιμετωπίσει μία αξιόπιστη αντιπολίτευση από κάποιον, όπως ο Βαλέρι Ζαλούζνι, ο στρατηγός τεσσάρων αστέρων που τώρα είναι πρεσβευτής στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο ίδιος απολαμβάνει υψηλά ποσοστά αποδοχής και απολύθηκε μετά από μια ευρέως δημοσιοποιημένη ρήξη με το αφεντικό του, παραπονούμενος για «την ανικανότητα των κρατικών θεσμών στην Ουκρανία να βελτιώσουν τα επίπεδα του ανθρώπινου δυναμικού των ενόπλων δυνάμεών».

Ωστόσο, θα υπάρξουν τεράστιες προκλήσεις για την ανάδυση κάτι σαν κανονική δημοκρατία στην Ουκρανία. «Υπάρχουν μεγάλα ερωτήματα σχετικά με το πώς οργανώνεται η φιλοδημοκρατική αντιπολίτευση του Ζελένσκι», εξήγησε η Λουτσέβιτς.

Επίσης, είναι πιθανό οι βετεράνοι του πολέμου να έχουν εξέχουσα θέση στην πολιτική ζωή της Ουκρανίας μετέπειτα και να επιχειρήσουν να διαμορφώσουν την ατζέντα της επόμενης μέρας. Υπάρχουν πολλά προβλήματα σχετικά με το πώς θα ανοικοδομηθεί η Ουκρανία, αλλά και θα μπορέσει να επιτευχθεί μία μόνιμη ασφάλεια στο μέλλον. Όσο καυστικά και αν είναι όλα αυτά τα ζητήματα, δεν υποδηλώνουν ότι ο Ζελένσκι είναι κάτι σαν δικτάτορας.