Περί συνειδητότητας πολίτη – πολιτικού

Η δημοκρατία ως πολίτευμα ή ακόμα ως τρόπος σκέψης – δράσης (δημοκρατική συνείδηση) έχει τις ρίζες της στην κλασική αρχαιότητα. Κυρίαρχο όργανο και φορέας εξουσιών ήτο η Εκκλησία του Δήμου που συνεδρίαζε στο Λόφο της Πνύκας σαράντα φορές το έτος τακτικώς αλλά και εκτάκτως αν εκρίνετο αναγκαίο λόγω συνθηκών. Αυτή είχε συμμετοχική μορφή – άμεση δημοκρατία και έκαστος Αθηναίος αν ήτο ελεύθερος και κάτω από κάποιες προϋποθέσεις (εξ αμφοίν γονέοιν) ασκούσε υποχρεωτικά τα πολιτικά του δικαιώματα. (επίτιμος). Ο Θουκυδίδης ως λάτρης της Περίκλειας Δημοκρατίας αναφέρει στον «Επιτάφιο» του Περικλή: «ο μη μετέχων των κοινών αχρείος εστίν» που πάει να πει τη τεράστια αξία που είχε για την αρχαιότητα η άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων καθόσον στις Συγκλήσεις της Εκκλησίας του Δήμου οι Αθηναίοι πολίτες αποφαίνονταν για πολιτικά, διοικητικά, πολιτιστικά και λοιπά ζητήματα ενώ η παρουσία εκάστου εκρίνετο απαραίτητη. Αυτή ασκούσε τη νομοθετική και συχνάκις τη δικαστική εξουσία, εθέσπιζε νόμους, έλεγχε την ορθή τήρηση του θεσμικού πλαισίου αλλά και την επιβολή κυρώσεων σε ορισμένες περιπτώσεις παράβασης αλλά και άπτονταν θεμάτων εξωτερικής πολιτικής, σύναψης συμμαχιών κήρυξης πολέμων και διασφάλισης της ειρήνης μέσω συνθηκών. Συνεπώς πολιτική συνείδηση των αρχαίων Αθηναίων ήταν προτεραιότητα και η πολιτική τους αγωγή επιτακτική ανάγκη ασχέτως αν η ιστορία απέδειξε για την μεταπερίκλεια εποχή το ενάντιο.

Έχω την αίσθηση προσεγγίζοντας τη σύγχρονη πραγματικότητα και παρατηρώντας επισταμένως τη πορεία του έθνους μου από τη Παλιγγενεσία ως σήμερα ότι οι Νεοέλληνες στερούνται ολικής πολιτικής αγωγής και εν γένει μερικώς πολιτικής συνειδητότητας. Τα τεράστια πολιτικά λάθη που διέπραξαν πολιτικοί οι οποίοι εστεφανώθησαν πανδημεί επί σειράς ετών, υποσχόμενοι κοινωνική ευμάρεια, κράτος προνοίας, κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη, αξιοκρατία, θέσεις εργασίας, οδήγησαν τη χώρα όχι στη πρόοδο αλλά στη σταδιακή αντιπρόοδο.

Θεωρώ αδιανόητο με τη δική μου ταπεινή πολιτική εμπειρία, το ελληνικό έθνος από το ’32 και εξής να μπορεί να προβάλλει ελάχιστους πολιτικούς που αποπειράθηκαν με σθένος να εφαρμόσουν το πολιτικό τους έργο και το κατάφεραν ανεξαρτήτως των δυσχερειών που αντιμετώπισαν και να συντείνουν στην ουσιαστική ανέλιξη, μεταφραζόμενη αυτή είτε ως θεσμικός, ή οικονομικός, ή διοικητικός εκσυγχρονισμός, είτε ως εδαφική διασφάλιση.

Άραγε στερούμαστε ηγετών με πολιτικό ανάστημα; Άραγε συχνά έχουμε τη κρίση να διακρίνουμε τον ορθό από το φαύλο ηγέτη; Μήπως παρασυρόμεθα από τους κενόδοξους λόγους του κάθε δημοκόλακα – δημοπίθηκα που υπόσχεται τα ανέφικτα; Ή προσδοκούμε το πολιτικό Μεσσία που δια μαγείας θα μας λυτρώσει από τα τεράστια προβλήματα για τα οποία και εμείς ίσως φέρουμε μερίδιο ευθύνης;

Πιστεύω ότι πολιτικός και πολίτης είναι ένα δίδυμο αλληλένδετο. Οι πολιτικοί διαπαιδαγωγούν το λαό κατά το δοκούν και οι πολίτες ερήμην συχνά πολιτικής συνείδησης ανατροφοδοτούν τη πολιτική ανευθυνότητα των ηγετών με τη ψήφο τους. Η πολιτική αδράνεια των πολιτών, η απολιτικοποίηση τους, η κοντόφθαλμή κομματικοποίηση τους και η μυωπική πολιτικοποίησή τους δεν πρέπει να είναι τα όπλα του σύγχρονου Έλληνα.

Μια κοινωνία πολιτική είναι εκείνη που στηρίζεται θεμελιακά σε ενεργούς και ενσυνείδητους πολίτες, που συμμετάσχουν στις πολιτικές διαδικασίες, φέρουν την ευθύνη της ψήφου τους, έχουν πλήρη γνώση των πολιτικών δρωμένων, αξιολογούν τις πολιτικές αποφάσεις, αντιλαμβάνονται τα λάθη της εξουσίας, «τιμωρούν» τους φαύλους ηγέτες, έχουν υγιή πολιτική σκέψη και δεν είναι επιπολάζοντες πολίτες που τάσσονται όπου τους πάει το κύμα.

Θεωρώ ότι η ευθύνη μας είναι τεράστια και η προσέγγιση ότι για όλα τα δεινά ευθύνονται οι ηγέτες είναι άκρως επιδερμική. Η ευθύνη είναι και δική μας.