Σεισμοί στις Κυκλάδες: Μπαράζ σεισμικών δονήσεων - «Είμαστε στη μέση του δρόμου» λένε σεισμολόγοι

Συνεχίζεται στις Κυκλάδες ο χορός των Ρίχτερ και μάλιστα στη διάρκεια της νύχτας καταγράφηκε μπαράζ δονήσεων που κράτησαν για ακόμη μια ημέρα το νησί ξάγρυπνο.

Tην Τετάρτη σημειώθηκε ο ισχυρότερος μέχρι σήμερα σεισμός μεγέθους 5,2 Ρίχτερ στις 9 το βράδυ. Η σεισμική ακολουθία παραμένει σταθερά πυκνή, καθώς μπαράζ δονήσεων σημειώθηκε και μέσα στη νύχτα.

Σεισμική δόνηση 4,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε στις 9:57, σε απόσταση 231 χλμ. νοτιοανατολικά της Αθήνας. Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το επίκεντρο της δόνησης εντοπίζεται στον θαλάσσιο χώρο 25 χλμ. νότια-νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού.

Σεισμική δόνηση 4,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε στις 8:21, σε απόσταση 230 χλμ. νοτιοανατολικά της Αθήνας. Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το επίκεντρο της δόνησης εντοπίζεται στον θαλάσσιο χώρο 27 χλμ. νότια-νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού.

Σεισμός 4,7 βαθμών στην Αρκεσίνη Αμοργού

Σεισμική δόνηση 4,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ σημειώθηκε στις 7:51, σε απόσταση 231 χλμ. νοτιοανατολικά της Αθήνας. Σύμφωνα με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, το επίκεντρο της δόνησης εντοπίζεται στον θαλάσσιο χώρο 27 χλμ. νότια-νοτιοδυτικά της Αρκεσίνης Αμοργού.

Ακόμα 6 «ασθενείς» σεισμικές δονήσεις

Συνεχίζεται η σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη, με έξι ακόμα νέες δονήσεις να έχουν σημειωθεί το χρονικό διάστημα μεταξύ 05:00 και 05:36.

Σύμφωνα με δεδομένα που δημοσιοποιήθηκαν από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου της Αθήνας, καταγράφηκαν ακόμη έξι «ασθενείς» σεισμικές δονήσεις στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Αμοργού και Σαντορίνης. Συγκεκριμένα:

Στις 05:36 σεισμική δόνηση με μέγεθος 4.4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ

Στις 05:33 σεισμική δόνηση με μέγεθος 4.4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ

Στις 05:28 σεισμική δόνηση με μέγεθος 4.3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ

Στις 05:23 σεισμική δόνηση με μέγεθος 4.2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ

Στις 05:05 σεισμική δόνηση με μέγεθος 4.0 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ

Στις 05:00 σεισμική δόνηση με μέγεθος 4.4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ

Χθες Τετάρτη το βράδυ στις 21:09 καταγράφτηκε η πιο ισχυρή δόνηση μέχρι στιγμής στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ασυνήθιστης σεισμικής ακολουθίας στη θαλάσσια περιοχή νότια της Αμοργού, με μέγεθος 5,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, πάντα κατά το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο. Σεισμολόγοι επισήμαιναν νωρίτερα αυτή την εβδομάδα πως μέχρι τώρα, δεν έχει καταγραφεί σεισμός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο κύριος.

Σεισμοί στις Κυκλάδες – Καραστάθης: Είμαστε ακόμη στη μέση του δρόμου

«Η σεισμικότητα συνεχίζει με τους ίδιους ρυθμούς, όπως τις προηγούμενες ημέρες, έντονους ρυθμούς, έχουμε αρκετά υψηλό αριθμό σεισμών με μεγέθη άνω των 4» δήλωσε ο Διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, Βασίλης Καραστάθης για τη σεισμική δραστηριότητα στις Κυκλάδες, μιλώντας στο ΕΡΤNews.

Για τον μεγαλύτερο σεισμό που έχει σημειωθεί μέχρι στιγμής ο κ Καραστάθης υπογράμμισε: «Είχαμε και ένα ακόμη σεισμό με μέγεθος 5,2, ο οποίος δεν μεταβάλει γενικώς ουσιαστικά τη γενική εικόνα»

«Ακόμη, δεν είμαστε σε θέση να πούμε ότι βλέπουμε κάποιο στοιχείο που θα οδηγεί στο ότι ολοκληρώνεται σιγά σιγά η ακολουθία. Είμαστε ακόμη στη μέση του δρόμου. Δεν έχουμε δει κάποια αραίωση, κάποιο σημάδι ότι βαίνει προς αποδρομή» τόνισε ο Διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου.

Γκανάς: Κυρίαρχο το καλό σενάριο της σμηνοσειράς – Είμαστε ένα βήμα πριν τη σταθεροποίηση

« Οι χθεσινοί σεισμοί και οι σημερινοί το βράδυ που μας πέρασε, δηλαδή όλη αυτή η σεισμικότητα εντάσσεται στο πλαίσιο της ακολουθίας της σμηνοσειράς. Δεν έχει αλλάξει η εκτίμησή μας ότι το καλό σενάριο, αυτό δηλαδή της σμηνοσειράς, το οποίο όμως είναι και το πιο αργό στο χρόνο, εξακολουθεί και παραμένει ως κυρίαρχο» τόνισε ο Γενικός Διευθυντής Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Θανάσης Γκανάς μιλώντας στην εκπομπή «Συνδέσεις» και τους δημοσιογράφους Κατερίνα Δούκα και Κώστα Παπαχλιμίντζο.

«Σε ύφεση δεν είναι με τίποτα αυτό να το ξεκαθαρίσουμε. Υπάρχει μια εξέλιξη της ακολουθίας. Είμαστε προς τη σταθεροποίηση. Δηλαδή η κλιμάκωση η οποία υπήρχε βλέπουμε ότι αρχίζει και μειώνεται. Αυτή η ένταση, αρχίζει και μειώνεται, δεν έχει σταθεροποιηθεί ακόμα. Είμαστε ένα βήμα πριν τη σταθεροποίηση».

Στην ερώτηση τι θα θεωρήσει σταθεροποίηση ο κ. Γκανάς απάντησε «εάν σταματήσουν οι σεισμοί του μεγέθους 5 και οι σεισμοί αυτοί αρχίζουν και γίνονται 4, 3,5 και ούτω καθεξής».

Πρόσθεσε « δεν μπορούμε να αποκλείσουμε να γίνει και με ένα 5,3 γιατί είναι μια εξέλιξη πολύ δυναμική, όπως ρέει όλη αυτή η σμηνοσειρά, η γέννηση της σεισμικότητας οφείλεται σε μια ροή ηφαιστειακών ρευστών από την καλντέρα της Σαντορίνης προς το Κολούμπο και τώρα πηγαίνει προς την Άνυδρο. Έχει φτάσει στην Άνυδρο. Εκεί φαίνεται ότι δεν μπορεί να προχωρήσει βορειότερα, διότι υπάρχει ένας φλοιός εκεί, ο οποίος δεν έχει τάσεις υπολειπόμενες για να δώσει σεισμούς, διότι υπήρχε εκεί στην περιοχή ο μεγάλος σεισμός του 1956. Άρα έχει εντός εισαγωγικών, ας μου επιτραπεί η έκφραση, αδειάσει, οπότε έχει παραμείνει εκεί. Είναι σαν ένα φράγμα φανταστείτε που έχει σταματήσει πλέον αυτή τη ροή και τώρα σπάει ό, τι ρήγματα βρει εκεί μέσα. Αυτά τα ρήγματα μπορεί να είναι μικρότερα ρήγματα. Δίνουν 4,5, 5,1. Αυτό θα συνεχιστεί.

Θα δούμε να σταθεροποιείται, εγώ εκτιμώ ότι θα πάρει μια δυο εβδομάδες οπωσδήποτε μέχρι να σταθεροποιηθεί και κατόπιν θα αρχίσει η αποκλιμάκωση».

Σχετικά με τη δόνηση των 5,2 Ρίχτερ ανέφερε «είναι από τον ίδιο εστιακό χώρο που είχαμε και την υπόλοιπη σμηνοσειρά, δηλαδή κοντά στη νησίδα Άνυδρος. Αυτός ο σεισμός προκαλεί αρκετούς μετασεισμούς στην ίδια περιοχή. Έτσι εξηγείται αυτό το ξέσπασμα πολλών σεισμών με μέγεθος 4, 4,,4,5, το οποίο σημειώνεται μέχρι και τώρα».

Πρόσθεσε ότι « Έχουμε πάρει δεδομένα από το εθνικό δίκτυο του Κτηματολογίου, το Hepos, το οποίο μας τα διέθεσε για επιστημονική έρευνα και από τα οποία βρήκαμε ότι η παραμόρφωση η οποία υπάρχει στην περιοχή των νοτίων Κυκλάδων εστιάζεται μόνο στην Καλντέρα. Έχουμε αναλύσει τα δεδομένα από τη Σαντορίνη, από την Ίο, από την Αμοργό, από τη Νάξο και από τη Φολέγανδρο και δεν βρήκαμε καμία μα καμία απόκλιση από την ηρεμία».

Υπενθυμίζεται ότι χθες, Τετάρτη (5/2) το βράδυ στις 21:09 καταγράφηκε η πιο ισχυρή δόνηση μέχρι στιγμής στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης ασυνήθιστης σεισμικής ακολουθίας στη θαλάσσια περιοχή νότια της Αμοργού, με μέγεθος 5,2 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, πάντα κατά το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο.

Σεισμολόγοι επισήμαιναν νωρίτερα αυτή την εβδομάδα πως μέχρι τώρα, δεν έχει καταγραφτεί σεισμός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο κύριος.

Σε επιφυλακή παραμένει ο κρατικός μηχανισμός, για την έντονη σεισμική δραστηριότητα στις Κυκλάδες, με τους επιστήμονες να εκφράζουν μικρή αισιοδοξία για την πορεία του φαινομένου.

Η μεγαλύτερη δόνηση που καταγράφηκε αργά χθες το βράδυ, ήταν της τάξης των 5,2 Ρίχτερ, νοτιοδυτικά της Αμοργού, ενώ ενεργός παραμένει ο κίνδυνος κατολισθήσεων στη Σαντορίνη, εξαιτίας των ιδιαίτερων γεωλογικών συνθηκών του νησιού.

Η σεισμική ακολουθία να παραμένει σταθερά πυκνή ωστόσο συγκρατημένη αισιοδοξία, πέρα από την ανάγκη για επιφυλακή και επαγρύπνηση, εκφράζουν οι επιστήμονες αναλύοντας τα δεδομένα. Κάνουν λόγο για μια αργή διαδικασία που φαίνεται να εκτονώνει σταδιακά την σεισμική ενέργεια με σεισμούς μέσου μεγέθους

Σε ευρεία σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε χθες στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κάλεσε κατοίκους και επισκέπτες των νησιών να είναι ψύχραιμοι, και να συνεργάζονται με τις αρχές.

Οι σεισμοί προέρχονται από πολυάριθμα επίκεντρα με εστιακό βάθος από 2 έως 18χλμ και πλέον έχουν μετατοπιστεί από τη Σαντορίνη προς τη νήσο Άνυδρο.

Με οδηγό την επιστήμη θα αναληφθούν οι δράσεις πολιτικής προστασίας που απαιτούνται για την ασφάλεια των κατοίκων επισήμανε ο πρωθυπουργός. « Νομίζω ότι είναι σαφές ότι έχει κινητοποιηθεί όλος ο κρατικός μηχανισμός. Έχουν μετακινηθεί πολλές δυνάμεις του κρατικού μηχανισμού όχι μόνο στη Σαντορίνη αλλά και στα υπόλοιπα νησιά, έτσι ώστε να μπορούμε σήμερα να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο». Αναφερόμενος στους νησιώτες, είπε «καταλαβαίνω και το φόβο του τι σημαίνει είσαι σε μια Σαντορίνη η οποία κουνιέται συνέχεια, να είναι ψύχραιμοι να συνεργάζονται με τις αρχές και η εκτίμηση για την εξέλιξη του φαινομένου θα είναι καθημερινή».

Σύμφωνα με τις έρευνες της ομάδας του προέδρου του ΟΑΣΠ Ευθύμη Λέκκα οι συνεχείς δονήσεις σε συνδυασμό με το γεωλογικό προφίλ, την υψηλή επισκεψιμότητα και την έντονη δόμηση στην Σαντορίνη προκύπτει κίνδυνος κατολισθήσεων σε πέντε σημεία της Καλντέρας που αναπτύσσεται σε έκταση 8Χ11 χιλιομέτρων. Τα ηφαιστειακά πετρώματα είναι επιρρεπή σε διάβρωση και απαιτούν ειδική διαχείριση και έργα συντήρησης.

«Ο κίνδυνος λοιπόν σε όλο το μήκος των πρανών της Καλντέρας είναι υψηλός, αλλά και η διακίνδυνεση είναι υψηλή δεδομένου ότι σε αυτά τα σημεία συγκεντρώνονται πλήθος κόσμου τουλάχιστον 8 μήνες κάθε χρόνο.

Τα επικίνδυνα σημεία βρίσκονται στον Αθηνιό, στον Παλιό Λιμένα, στην παραλία Αμμούδι, την Αρμένη και τη Θηρασιά.

Ειδικότερα: Ένα από τα σημεία που θεωρούνται υψηλής επικινδυνότητας είναι το λιμάνι Αθηνιού – Φήρα. Ο τόπος αυτός δέχεται πάνω από 1,5 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο. Έχουν ξεκινήσει να υλοποιούνται κάποια έργα μείωσης κινδύνου αλλά χρειάζονται δράσεις μείωσης της έκθεσης των επισκεπτών.

Τον Παλιό Λιμένα επισκέπτονται 2 εκατομμύρια επισκέπτες στον χρόνο και χρησιμοποιούν τελεφερίκ σχεδόν 1,5 εκατομμύριο επισκέπτες. Στην εν λόγω περιοχή μεγάλου κινδύνου κατολισθήσεων, σημαντικό ρόλο παίζει η μεγάλη κλίση στο έδαφος.

Άλλη μια περιοχή υψηλής επικινδυνότητας είναι η Αρμένη, κάτω από την Οία. Ήδη καταγράφονται έντονα κατολισθητικά φαινόμενα καθώς υπάρχουν στην περιοχή μεγάλες κλίσεις.

Κάτω από την Οία υπάρχει και το Αμμούδι, το οποίο επίσης θεωρείται περιοχή υψηλού κατολισθητικού κινδύνου, επειδή καταγράφεται άναρχη οικιστική ανάπτυξη.

Τέλος, στη Θηρασιά είχε προηγηθεί κατολίσθηση τον Απρίλιο του 2024 αλλά δεν έχουν δημιουργηθεί έργα για την προστασία κατοικών και επισκεπτών.

Για τις περιοχές αυτές προτείνονται ειδικές δράσεις και τεχνικά έργα: «γίνεται προσπάθεια στα μέτρα του δυνατού επιχειρησιακά η ελληνική πολιτεία να δείξει ότι είναι εκεί ότι στηρίζει και αντιλαμβάνεται και αυτή την κρίση» είπε ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας Βασίλης Κικίλιας.

Παράλληλα, τρία ενεργά υποθαλάσσια ηφαίστεια και 25 ανενεργά υπάρχουν στο θαλάσσιο χώρο γύρω από τη Σαντορίνη και όλα παρακολουθούνται συστηματικά με υποθαλάσσιου σεισμογράφους από πολυπληθή ωκεανογραφική επιστημονική ομάδα.

Τα καλά νέα είναι πως η σεισμική δραστηριότητα δεν έχει ξυπνήσει το ηφαίστειο Κολούμπο με βάση τα δεδομένα των μετρήσεων ενώ βρίσκονται μακριά και από το ρήγμα της Αμοργού που έδωσε το 1956 τον μεγάλο σεισμό. «Βλέπετε ότι τα επίκεντρα τα σημερινά είναι πολύ μακρύτερα από τα επίκεντρα του 1956. Βλέπετε λοιπόν πάλι ότι όλα τα επίκεντρα των σεισμών εντοπίζονται στην περιοχή ΒΑ του Κολούμπο δηλαδή στην περιοχή του ρήγματος της Ανύδρου και δεν εντοπίζονται στην περιοχή του ρήγματος της Αμοργού» υπογράμμισε η ηφαιστειολόγος Εύη Νομικού.

Σαντορίνη-Αμοργός: Πάνω από 6.400 σεισμοί σε 9 ημέρες – Τα σενάρια σύμφωνα με το ΕΚΠΑ

Περισσότεροι από 6.400 σεισμοί έλαβαν χώρα από τις 26 Ιανουαρίου έως τις 3 Φεβρουαρίου στη θαλάσσια ζώνη μεταξύ Σαντορίνης και Αμοργού, σύμφωνα με το ΕΚΠΑ.

Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της Διεπιστημονικής Επιτροπής Διαχείρισης Κινδύνων και Κρίσεων, στις 2 Φεβρουαρίου σημειώθηκαν περισσότεροι από 1.300 σεισμοί, ενώ μία μέρα μετά πάνω από 1.400.

Παράλληλα, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής, μέλη της τονίζουν ότι η σεισμική δραστηριότητα στη συγκεκριμένη περιοχή, υπάρχει περίπτωση να φέρει τα χαρακτηριστικά σεισμικού σμήνους, διότι μέχρι στιγμής δεν έχει λάβει χώρα κάποιος μεγάλος σεισμός, ο οποίος θα μπορούσε να θεωρηθεί ο κύριος.

Τα σενάρια που υπάρχουν

Αρχικά, τα μέλη της Επιτροπής, εκτιμούν ότι πρόκειται για ένα σμήνος, που εμπεριέχει σεισμούς μεγάλων μεγεθών.

Δεύτερον, σημειώνουν ότι το σμήνος αυτό μπορεί να διεγείρει τη διάρρηξη ενός σημαντικού τμήματος μεγάλου ενεργού ρήγματος της περιοχής, δίνοντας έτσι έναν κύριο σεισμό, και στη συνέχεια η δραστηριότητα να πάρει τη μορφή μιας τυπικής μετασεισμικής ακολουθίας.

Ακόμη, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι αν και η παρατηρούμενη σεισμική έξαρση λαμβάνει χώρα εντός του ενεργού ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου, δεν σχετίζεται άμεσα με κάποιο γνωστό ηφαιστειακό κέντρο, αλλά φαίνεται να έχει ενεργοποιήσει ένα σύστημα κανονικών ρηγμάτων, διεύθυνσης ΝΔ-ΒΑ στη θαλάσσια λεκάνη της Ανύδρου.

Παρακάτω η αναλυτική ανακοίνωση του ΕΚΠΑ:

«Κατά την περίοδο από 2 Φεβρουαρίου έως και τις πρώτες ώρες της 5ης Φεβρουαρίου 2025, η σεισμικότητα στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού εντάθηκε ακόμη περισσότερο. Η ανάλυση σεισμολογικών δεδομένων έως και την 3η Φεβρουαρίου, η οποία επικαιροποιήθηκε με τη χρήση μηχανικής μάθησης, απέδωσε ένα πλήθος άνω των 1,300 σεισμών την 2η Φεβρουαρίου και άνω των 1,400 σεισμών την 3η Φεβρουαρίου, ξεπερνώντας συνολικά τους 6,400 σεισμούς από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 3 Φεβρουαρίου, εκ των οποίων πάνω από 4,800 είχαν μέγεθος Μ³1.0 και πάνω από 800 είχαν μέγεθος Μ³2.5.

Ο αριθμός σεισμών με μέγεθος Μ³2.5 αυξάνεται σταδιακά ανά ημέρα, με πλήθος 0, 1, 2, 6, 9, 25, 45, 340, και 437 σεισμούς από τις 26 Ιανουαρίου μέχρι και τις 3 Φεβρουαρίου. Στις 2 Φεβρουαρίου εκδηλώθηκαν 5 σεισμοί με Μ³4.5, στις 3 Φεβρουαρίου 7 σεισμοί και στις 4 Φεβρουαρίου 9 σεισμοί. Το μέγεθος του μεγαλύτερου σεισμού ήταν 4.6 στις 2 Φεβρουαρίου, ενώ στις 3 και 4 Φεβρουαρίου εκδηλώθηκαν τρεις σεισμοί με μεγέθη 4.9-5.0 και άλλοι τέσσερις με μέγεθος 4.8. Κατά τις πρώτες ώρες της 5ης Φεβρουαρίου, η σεισμική δραστηριότητα συνεχίζεται πλησίον της Ανύδρου. Έχουν εντοπιστεί πάνω από 30 σεισμοί, με το μέγεθος του μεγαλύτερου σεισμού να φτάνει το 4.4.

Η κατανομή των σεισμικών επικέντρων στις 2 Φεβρουαρίου ξεκίνησε συγκεντρωμένη περίπου στο μέσο της απόστασης Ανύδρου-Σαντορίνης, και στη συνέχεια μετανάστευσε στα ΒΑ προς την Άνυδρο. Στις 3 Φεβρουαρίου, η σεισμικότητα παρέμεινε συσσωρευμένη κυρίως στα νοτιοδυτικά της Ανύδρου, ενώ μικρές συστάδες σεισμών εκδηλώθηκαν και σε περιοχές δυτικά και βόρεια της Ανύδρου, σε αποστάσεις γενικά μικρότερες των 10 km από αυτήν. Σύμφωνα με τα στοιχεία καθημερινής ανάλυσης σεισμικών δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του ΕΚΠΑ, στις 4 Φεβρουαρίου παρέμεινε στην περιοχή κυρίως δυτικά της Ανύδρου, αλλά εξαπλώθηκε και λίγο ανατολικότερα. Κατά την περίοδο από 1 Φεβρουαρίου έως 4 Φεβρουαρίου, το άκρο της σεισμικά ενεργοποιημένης ζώνης φαίνεται να μετανάστευσε προς τα βορειοανατολικά με ταχύτητα ~4-5 χλμ/ημέρα (km/day) σε κατεύθυνση ~Β40°Α. Από την ανάλυση με μέθοδο μηχανικής μάθησης φαίνεται κατά τη διάρκεια διαφόρων εξάρσεων, η μετανάστευση να γίνεται με ακόμη μεγαλύτερη ταχύτητα κατά περιοχές, καλύπτοντας μικρότερες αποστάσεις.

Η έως τώρα σεισμική δραστηριότητα στη ζώνη Σαντορίνης-Αμοργού πιθανώς φέρει τα χαρακτηριστικά ενός σεισμικού σμήνους, καθώς δεν διακρίνεται κάποιος σεισμός με μέγεθος σαφώς μεγαλύτερο από όλους τους υπόλοιπους, ο οποίος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως κύριος σεισμός. Επιπλέον, ο ρυθμός σεισμικότητας βαίνει αυξανόμενος, ενώ οι μετασεισμικές ακολουθίες χαρακτηρίζονται από φθίνουσα χρονική κατανομή σεισμών, με το μέγεθος του μεγαλύτερου μετασεισμού συνήθως να είναι μικρότερο από ~0.5 συγκριτικά με τον κύριο σεισμό. Αν και πιθανώς να πρόκειται για σμήνος που εμπεριέχει σεισμούς μεγάλων μεγεθών, συγκριτικά με άλλα πρόσφατα σεισμικά σμήνη στον Ελλαδικό χώρο, ένα ενδεχόμενο είναι να συνεχιστεί η δράση του αλλά με σταδιακά μικρότερα μεγέθη και μικρότερο πλήθος σεισμών, αλλά να διαρκέσει πολλούς μήνες, όπως στην περίπτωση του σεισμικού σμήνους της Θήβας. Ωστόσο, ένα δεύτερο ενδεχόμενο είναι το σμήνος αυτό να διεγείρει τη διάρρηξη ενός σημαντικού τμήματος μεγάλου ενεργού ρήγματος της περιοχής, δίνοντας έτσι έναν κύριο σεισμό, και στη συνέχεια η δραστηριότητα να πάρει τη μορφή μιας τυπικής μετασεισμικής ακολουθίας. Σε μια τέτοια περίπτωση, το σεισμικό σμήνος που έχει προηγηθεί του κύριου σεισμού θα χαρακτηριστεί (εκ των υστέρων) ως προσεισμική ακολουθία. Αν και η παρατηρούμενη σεισμική έξαρση λαμβάνει χώρα εντός του ενεργού ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου, δεν σχετίζεται άμεσα με κάποιο γνωστό ηφαιστειακό κέντρο, αλλά φαίνεται να έχει ενεργοποιήσει ένα σύστημα κανονικών ρηγμάτων, διεύθυνσης ΝΔ-ΒΑ στη θαλάσσια λεκάνη της Ανύδρου. Τα σεισμικά σμήνη, και ιδιαίτερα αυτά που βρίσκονται μέσα ή κοντά σε ηφαιστειακά περιβάλλοντα, συχνά διεγείρονται από διείσδυση ρευστών στον ρηξιγενή ιστό, τα οποία διευκολύνουν τις διαρρήξεις, σε συνδυασμό με τη μεταφορά τάσης που προκαλείται από τους ίδιους τους τεκτονικούς σεισμούς».

Σαντορίνη: Μετακινείται η επιφάνεια της καλδέρας λένε επιστήμονες του ΑΠΘ

Στο μικροσκόπιο επιστημόνων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης βρίσκονται οι εξελίξεις στη Σαντορίνη, με ορισμένους εξ αυτών να βρίσκονται στο πεδίο και άλλους, όπως ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας Μιχάλης Φουμέλης, να συμβάλουν ενεργά στην παρακολούθηση του φαινομένου με συνεχείς μετρήσεις και καταγραφές από δορυφόρους.

Από το τέλος της προηγούμενης κρίσης το 2011-2012, το Εργαστήριο Εφαρμογών της Τηλεπισκόπησης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφόρησης του Τμήματος Γεωλογίας ΑΠΘ (EO.Lab) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Μελέτης και Παρακολούθησης Ηφαιστείου Σαντορίνης (ΙΜΠΗΣ) παρακολουθεί συστηματικά τη δραστηριότητα του ηφαιστείου της Σαντορίνης και χρησιμοποιώντας δορυφορικά δεδομένα Copernicus Sentinel-1 έκανε μερικές σημαντικές παρατηρήσεις. Αξιοποιώντας την υπηρεσία SNAPPING (Surface motioN mAPPING) συγκέντρωσε πολύτιμες πληροφορίες, οι οποίες και έδειξαν μετακινήσεις της επιφάνειας στο βόρειο τμήμα της καλδέρας του ηφαιστείου. Μάλιστα, την εγκυρότητα των πληροφοριών αυτών ήρθαν να ενισχύσουν οι μετρήσεις από τοπικά σεισμολογικά δίκτυα και μόνιμους σταθμούς GNSS του ΙΜΠΗΣ, γεγονός που προκάλεσε την κινητοποίηση όχι μόνο των επιστημόνων αλλά της ίδιας της Πολιτείας.

Αξίζει να σημειωθεί πως η υπηρεσία SNAPPING είναι μια υπηρεσία που δημιούργησαν πριν από μερικά χρόνια επιστήμονες του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, αξιοποιώντας δορυφορικά δεδομένα Ραντάρ από τη δορυφορική αποστολή Copernicus Sentinel-1, για την παρακολούθηση των εδαφικών μετακινήσεων. Η συγκεκριμένη υπηρεσία προσφέρεται μέσω της πλατφόρμας GEP (Geohazards Exploitation Platform) που αποτελεί μία πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ΕΟΔ). «Χρησιμοποιούμε δορυφορικά δεδομένα Ραντάρ Copernicus και υπολογίζουμε τις εδαφικές μετακινήσεις με ακρίβεια χιλιοστών από το διάστημα» αναφέρει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Mιχάλης Φουμέλης, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ, ο οποίος ειδικεύεται στην Τηλεπισκόπηση και στην απεικονιστική γεωδαισία με εφαρμογές στους γεωκινδύνους. Μέλος του EO.Lab στο Τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ αλλά και μέλος του ΙΜΠΗΣ, ο κ. Φουμέλης εξηγεί πως «εδώ και κάποιον καιρό εντοπίσαμε κάποια σημάδια μεταβολής του ηφαιστείου σε σχέση με την προηγούμενη κατάσταση ηρεμίας. Περιμέναμε και τα υπόλοιπα δίκτυα του ΙΜΠΗΣ να επιβεβαιώσουν ότι υπάρχει κάτι και με τη σειρά μας επικοινωνήσαμε με τις αρμόδιες αρχές, ενημερώσαμε και ξεκίνησαν όλα αυτά που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη».

Πώς λειτουργεί η αξιοποίηση των δορυφορικών δεδομένων

«Κάθε φορά που ο δορυφόρος Ραντάρ περνάει πάνω από τη Σαντορίνη, στέλνει ένα σήμα και λαμβάνει πίσω το σήμα επιστροφής. Αυτό περιέχει μέσα την πληροφορία για την απόσταση του δορυφόρου από τη Γη. Με ειδική επεξεργασία -μια τεχνική που ονομάζεται Συμβολομετρία Ραντάρ- μπορούμε να παρακολουθήσουμε τη μεταβολή αυτής της απόστασης Γης-δορυφόρου με τον χρόνο. Δεν είναι απλή διαδικασία, είναι αρκετά περίπλοκη τεχνική που εμπλέκει εξελιγμένους αλγόριθμους» σημειώνει ο επιστήμονας, εξηγώντας τη λειτουργία της υπηρεσίας SNAPPING που διατίθεται μέσω της πλατφόρμας GEP.

«Περνάει ο δορυφόρος, συλλέγει τις εικόνες, προχωράμε στην επεξεργασία τους, μετράμε την απόσταση Γης-δορυφόρου, τη συγκρίνουμε με την προηγούμενη μέτρηση βλέποντας σταδιακά αν υπάρχει και πότε ακριβώς λαμβάνει χώρα κάποια μεταβολή, αν δηλαδή δεν υπάρχει μετακίνηση, ή αν έχει μετακινηθεί προς τα πάνω ή κάτω η επιφάνεια της Γης. Οπότε, το τελευταίο χρονικό διάστημα διαπιστώναμε ότι υπήρχε μια σταδιακή ανύψωση του ηφαιστείου» επισημαίνει ο κ. Φουμέλης. «Το είδαμε και με γειδαιτικό δίκτυο GNSS, το επιβεβαιώσαμε, ακολούθησε και η σεισμικότητα, οπότε τα λάβαμε όλα υπόψη και είδαμε και πώς εξελίσσεται το φαινόμενο· γιατί υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να γίνουν κάποιες μικρο-μετακινήσεις και μετά να επανέλθει πολύ γρήγορα σε κατάσταση ηρεμίας το ηφαίστειο» επισημαίνει και διευκρινίζει: «Δεν είναι ότι με το που θα δεις κάτι πρέπει να ενημερώσεις, οπότε όταν είχαμε κοινή εικόνα από το σύνολο των ενόργανων μετρήσεων ότι κάτι συμβαίνει, τότε και το ΙΜΠΗΣ πήρε απόφαση και ενημέρωσε και τις υπόλοιπες αρχές, όπως και όφειλε».

Το 2011 είχε καταγραφεί ανάλογη δραστηριότητα στην καλδέρα, διάρκειας 14 μηνών και, όπως λέει ο κ. Φουμέλης: «Εκεί πάλι καταγράψαμε εδαφικές μετακινήσεις από τους δορυφόρους, υπήρχε σεισμικότητα και οι ενόργανες μετρήσεις έδειχναν ότι υπάρχει ακριβώς το ίδιο φαινόμενο σε εξέλιξη. Τότε έφτασε η παραμόρφωση σε κάποιο όριο, το οποίο διήρκεσε 14 μήνες -δηλαδή δεν είναι κάτι που γίνεται μέσα σε δύο μέρες και σταματάει- και στο τέλος χωρίς να ακολουθήσει έκρηξη του ηφαιστείου σταμάτησε η δραστηριότητα, και επανήλθε σταδιακά στην κατάσταση ηρεμίας».

«Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτό το φαινόμενο»

Ο ίδιος δεν περίμενε ότι θα δώσει ξανά τέτοια σημάδια, τόσο σύντομα, το ηφαίστειο, το οποίο σε κάθε περίπτωση «παραμένει ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στην Ευρώπη», όπως λέει. «Το ηφαίστειο έχει ενεργοποιηθεί πάρα πολλές φορές στους ιστορικούς χρόνους, υπάρχουν καταγραφές για ατμίδες, για εκρήξεις, για ακροές λάβας κλπ, αλλά δεν είχαμε παλιά ούτε ενόργανες μετρήσεις της εδαφικής παραμόρφωσης από τα δορυφορικά δεδομένα, ούτε από τα GNSS. Αυτά τα έχουμε μόνο από τις δύο τελευταίες δραστηριοποιήσεις, το 2011 και τώρα, οπότε καταλαβαίνετε ότι δεν ξέρουμε ακριβώς σε ποιο σημείο το ηφαίστειο δύναται να εκραγεί. Απλώς παρακολουθούμε την εξέλιξη του φαινομένου. Μπορεί να ακολουθήσουν ακόμα μεγαλύτερες μετακινήσεις απ’ ό,τι το 2011 και να σταματήσει ή μπορεί κάποια στιγμή να εκραγεί, αυτό δεν μπορούμε να το γνωρίζουμε με σαφήνεια».

Μπορεί η χρονική διάρκεια του φαινομένου να είναι τόσο εκτεταμένη όσο και το 2011; «Σαφώς και μπορεί. Είναι κάτι που δεν γίνεται μέσα σε μια εβδομάδα, άρχισε να δομείται εδώ και κάποιους μήνες, οπότε είμαστε ήδη σε μια φάση που έχει περάσει ένα χρονικό διάστημα από την έναρξη του φαινομένου και λογικά δεν θα σταματήσει τόσο απότομα, δηλαδή θα διαρκέσει κάποιο χρονικό διάστημα και θα αρχίσει να επανέρχεται σταδιακά στην κατάσταση ηρεμίας. Υπάρχει και το ενδεχόμενο -δεν μπορεί να το απορρίψει κανένας- να συνεχιστεί η παραμόρφωση και η σεισμικότητα και κάποια στιγμή να οδηγηθούμε σε κάποια έκρηξη. Θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με αυτό, να ξέρουμε ότι υπάρχει η Πολιτεία από πίσω, υπάρχουν οι επιστήμονες από πίσω, δεν μπορούμε να σταματήσουμε τις δραστηριότητές μας για όσους μήνες το ηφαίστειο έχει μια κάποια έξαρση. Και ακόμα και να γίνει και κάποια έκρηξη, αυτό δεν σημαίνει ότι θα φτάσουμε σε καταστροφικές εκρήξεις, μπορεί να γίνει και μια έκρηξη που να είναι ένα μικρό ξέσπασμα του ηφαιστείου, και να σταματήσει εκεί» εξηγεί ενδελεχώς ο κ. Φουμέλης.

Θεωρεί, δε, πως όλες οι πληροφορίες που συλλέγονται τώρα είναι πολύ σημαντικές και θα τις αξιοποιήσουν οι επιστήμονες και στο μέλλον. «Αυτά που καταγράφουμε τώρα είναι πολύτιμες πληροφορίες για την επιστημονική κοινότητα γιατί μας δίνουν την δυνατότητα να μάθουμε πώς συμπεριφέρεται το ηφαίστειο, δηλαδή ποια τα όρια παραμόρφωσής του, πόσο γρήγορα εξελίσσεται μια διέγερση και πόσο χρόνο χρειάζεται για να επανέλθει στην κατάσταση ηρεμίας» καταλήγει, στη συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κ. Φουμέλης.

eleftherostypos.gr