Τα νέα ανεκτίμητα ευρήματα σε Αμάρυνθο και Χιλιομόδι

Οικοδομήματα που βρέθηκαν κάτω από τα θεμέλια του ναού στο ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο της Εύβοιας και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, μαρτυρούν την αρχαιότητα της λατρείας της, συγκαταλέγονται ανάμεσα στα ευρήματα της συστηματικής ανασκαφής που έφερε επίσης στο φως κορινθιακά αλάβαστρα, αττικά αγγεία, κοσμήματα από χρυσό, ασήμι, κοράλλι, κεχριμπάρι, φυλαχτά από την Ανατολή, εξαρτήματα οπλισμού κ.ά.

Η ανασκαφή διεξάγεται τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια από ομάδα επιστημόνων από την Ελλάδα και την Ελβετία σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας, υπό τη διεύθυνση της Αγγελικής Γ. Σίμωσι και του Sylvian Fachard, διευθυντή της ΕΑΣΕ και καθηγητή του Πανεπιστημίου της Λωζάννης.

Παρότι η ανασκαφική περίοδος 2023 έχει ολοκληρωθεί από το καλοκαίρι, το υπουργείο Πολιτισμού -επιλεκτικά πλέον, σπάνια και με μεγάλη απόσταση χρόνου- εξέδωσε μόλις τις προηγούμενες ημέρες ανακοίνωση όπως και για τις εργασίες της συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στο Χιλιομόδι Κορινθίας, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Αρχαίας Τενέας», υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου δρος Ελενας Κόρκα. Εκεί, αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά τμήμα του Αδριάνειου υδραγωγείου που σκοπό είχε την υδροδότηση της Αρχαίας Κορίνθου από τη Στυμφαλία και μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας και σπανιότητας θησαυρός 29 αργυρών αρχαίων ελληνικών νομισμάτων.

Στην Αμάρυνθο της Εύβοιας

Στο ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος οι αρχαιολόγοι ήδη από το 2017 είχαν φέρει στο φως τα θεμέλια μνημειώδους κτιρίου στην καρδιά του ιερού, ενώ οι ανασκαφές που ακολούθησαν απέδειξαν ότι πρόκειται για τον ναό της θεάς Αρτέμιδος, που χτίστηκε προς το τέλος του 6ου αιώνα π.Χ. και σήμερα έχει καταστραφεί πλήρως. Ο δεύτερος ναός που αποκαλύφθηκε κατά τη θερινή ανασκαφική περίοδο 2023 χρονολογείται στον 7ο αιώνα π.Χ., το μήκος του αγγίζει τα 100 πόδια (ή 34 μ.), από την ανατολική του πλευρά σώζεται καλά δομημένος τοίχος με παραστάδα, ενώ η δυτική του καταλήγει σε αψίδα.

Μία από τις ιδιαιτερότητες του ναού είναι ο σημαντικός αριθμός κατασκευών που εντοπίστηκαν στο εσωτερικό του. «Αρκετές εστίες σε χρήση βωμών (;) εντοπίστηκαν στο κέντρο του σηκού. Επιπλέον, ο πεταλόσχημος βωμός, ο οποίος είχε αρχικά θεωρηθεί πως έστεκε έξω από τον ναό, καταλαμβάνει έναν χώρο που μπορεί να χαρακτηριστεί ως πρόναος. Παχύ στρώμα τέφρας, πλούσιο σε απανθρακωμένα οστά, μαρτυρά τη μακρά χρήση αυτών των κατασκευών. Δεν μπορεί να αποκλειστεί η πιθανότητα ορισμένες από αυτές να προϋπήρχαν του ναού: το πρώτο επίπεδο χρήσης του πεταλόσχημου βωμού απέδωσε κεραμική που χρονολογείται στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ.», γράφει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ. Ο ναός καταστράφηκε εν μέρει, πιθανότατα από πυρκαγιά, στο τρίτο τέταρτο του 6ου αιώνα π.Χ.

Η ανασκαφή του αρχαϊκού ναού έφερε στο φως πλούσια αναθήματα: κορινθιακά αλάβαστρα, αττικά αγγεία, τελετουργικές πρόχους τοπικής παραγωγής, κοσμήματα από πολύτιμα υλικά (χρυσό, ασήμι, κοράλλι, κεχριμπάρι), φυλαχτά από την Ανατολή, χάλκινα και σιδερένια εξαρτήματα οπλισμού κ.ά.

Παράλληλα διενεργήθηκαν ανασκαφικές τομές στον λόφο των Παλαιοεκκλησιών που επιβεβαίωσαν την ύπαρξη επιβλητικών τοίχων της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού και πραγματοποιήθηκε επιφανειακή έρευνα στη λεκάνη απορροής του Σαρανταπόταμου που εκτείνεται ανάμεσα στην Αμάρυνθο και την αρχαία πόλη της Ερέτριας.

Περισσότεροι από 50 αρχαιολόγοι, συντηρητές-τριες, εργάτες, φοιτητές-τριες από την Ελβετία, την Ελλάδα και άλλες χώρες συμμετείχαν στην ανασκαφή. Την έρευνα στο πεδίο διηύθυναν η Ολγα Κυριαζή (ΕΦΑ Ευβοίας) και οι Tobias Krapf και Tamara Saggini (ΕΑΣΕ).

Συστηματική αρχαιολογική έρευνα «Αρχαίας Τενέας» στο Χιλιομόδι Κορινθίας

Η ανασκαφή, μεταξύ άλλων, αποκάλυψε τμήμα του Αδριάνειου υδραγωγείου στην περιοχή της Αρχαίας Τενέας, «προσδιορίζοντας επακριβώς πλέον την πορεία ενός από τα μεγαλύτερα υδραυλικά έργα του 2ου αι. μ.Χ. στον ελλαδικό χώρο, που σκοπό είχε την υδροδότηση της Αρχαίας Κορίνθου από τη Στυμφαλία», όπως γράφει η ανακοίνωση του ΥΠΠΟ. Ταυτόχρονα, εντοπίστηκε και ανασκάφηκε τμήμα του προϊστορικού οικισμού της Τενέας, που χρονολογείται στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού ΙΙ (2600-2300 π.Χ.), «επιβεβαιώνοντας την κατοίκηση της περιοχής πριν από την πτώση της Τροίας. Επιπρόσθετα, αποκαλύφθηκε πλούσιο κτιριακό συγκρότημα των ύστερων αρχαϊκών χρόνων μέχρι τους ελληνιστικούς χρόνους, με επιμέρους χώρους λατρευτικής χρήσης, μεταξύ αυτών και τριών εξαιρετικά επιμελημένων δεξαμενών».

Εξαιρετικής αρχαιολογικής σημασίας και σπανιότητας είναι ο θησαυρός 29 αργυρών αρχαίων ελληνικών νομισμάτων που εντοπίστηκε μαζί με φορητό πήλινο βωμό, μικρογραφικό αγγείο και ειδώλιο ίππου με αναβάτη. Ο θησαυρός περιλαμβάνει νομίσματα που χρονολογούνται από τον ύστερο 6ο αι. π.Χ. μέχρι και τη δεκαετία του 330 π.Χ. «Από τα σπανιότερα και πλέον ιστορικά νομίσματα της αρχαίας Ελλάδας, όπως τρεις στατήρες Ηλιδος που κόπηκαν στην Ολυμπία κατά τη διάρκεια διαφορετικών Ολυμπιακών Αγώνων, στατήρας της Αίγινας με χερσαία αντί για θαλάσσια χελώνα, στατήρες Στύμφαλου, Αργους και Οπουντίων Λοκρών, καθώς στατήρας Θήβας του 5ου αι. π.Χ. που απεικονίζει τον Ηρακλή να πνίγει με τα χέρια του δύο φίδια. Η παρουσία του εν λόγω θησαυρού συνδέεται με τα ευρήματα λατρευτικής χρήσης (γυναικεία και ζωόμορφα ειδώλια, μικρογραφικά αγγεία και άλλα) που είχαν εντοπιστεί πέρυσι και συνέχισαν να εντοπίζονται και φέτος προσδίδοντας ξεκάθαρα τελετουργικό χαρακτήρα στους χώρους που αποκαλύπτονται».

Επίσης ανασκάφηκαν δύο κτιριακά συγκροτήματα των ρωμαϊκών και ύστερων ρωμαϊκών χρόνων και στη ζώνη των νεκροταφείων και δίπλα στο ρωμαϊκό ταφικό μνημείο ΙΙ του 2022 λακκοειδείς τάφοι ρωμαϊκών χρόνων και συστάδα αρχαϊκών τάφων πλούσια κτερισμένων.

Το πρόγραμμα διεξάγεται με υπεύθυνη των ανασκαφών την Π. Ευαγγέλογλου και τους αρχαιολόγους Π. Βλάχου, Μ. Ιωάννου, Ε. Καπουράλου, Α. Κική, Π. Κωστοπούλου, Π. Λαμπίρη, Π. Παναϊλίδη, Χ. Τερζούδη, Ι. Χρηστίδη, τον αρχιτέκτονα δρα Δ. Μπάρτζη, την τοπογράφο Α. Κοντουδάκη και φοιτητές από πανεπιστημιακά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Το πρόγραμμα υποστηρίζεται από διεπιστημονική ομάδα νομισματολόγων με υπεύθυνο τον δρα Λαγό και τη Μ. Σύρρου, ανθρωπολόγων με υπεύθυνη την ομότιμη καθηγήτρια του ΔΠΘ Χρ. Παπαγεωργοπούλου, τοπογράφων με υπεύθυνο τον Α. Γεωργόπουλο. Υπεύθυνη συντήρησης των ευρημάτων είναι η Φ. Κουσιάκη σε συνεργασία με τη φοιτήτρια συντήρησης Θ. Παπαγεωργίου. Την επιμέλεια και επεξεργασία των εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εργαστηρίων δημιουργικής γραφής έχει η φιλόλογος Μ. Χάψα, ενώ τις ξεναγήσεις και εκπαιδευτικές δράσεις υλοποίησαν οι αρχαιολόγοι Π. Λαμπίρη και Α. Κράτση.

πηγή: έντυπη έκδοση "Εφημερίδας των Συντακτών", efsyn.gr

*κεντρική εικόνα: Κατάλοιπα Πρώιμης Εποχής Σιδήρου στα νοτιοανατολικά του ναού, 9ος-8ος αι. π.Χ. (στο ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος στην Αμάρυνθο της Εύβοιας)