Θεσσαλονίκη: Τεχνολογικά εργαλεία στη «φαρέτρα» της αστυνομίας για την καταπολέμηση των deep fakes και της ηλεκτρονικής κλοπής ταυτότητας

Τεχνολογικά εργαλεία για την καταπολέμηση της ηλεκτρονικής κλοπής ταυτότητας και των deep fakes αναπτύσσει το ΕΚΕΤΑ με έδρα τη Θεσσαλονίκη μέσω του προγράμματος EITHOS, το οποίο έχει στόχο τόσο να προσφέρει επιπλέον «όπλα» στη φαρέτρα των αρχών όσο και να συνεισφέρει στην ενημέρωση του κοινού αλλά και στην ευαισθητοποίησή του.

Ρεπορτάζ: Ελίνα Τουκουσμπαλίδου

Το project EITHOS (European Identity THeft Observatory System) ξεκίνησε ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2022. Θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβρη του 2025 με τη χρηματοδότηση του προγράμματος Horizon Europe. Μιλώντας στην Karfitsa για την ψηφιακή κλοπή ταυτότητας, ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Visual Computing Lab του ΕΚΕΤΑ και βοηθός coordinator του project EITHOS, Κωστής Κωνσταντουδάκης τονίζει ότι πρόκειται για ένα φαινόμενο με πολλές εκφάνσεις. Δηλαδή μπορεί κάποιος να κλέψει τους κωδικούς μέιλ ενός θύματος, να στέλνει μηνύματα προσποιούμενος το θύμα, να δημιουργήσει ψεύτικα προφίλ στα social media με ξένες φωτογραφίες, να μπει στο e-banking και να κλέψει χρήματα αλλά και να χρησιμοποιήσει προσωπικούς λογαριασμούς δημοσίου όπως το Taxis.

Όσον αφορά τα deep fakes, ο κ. Κωνσταντουδάκης εξηγεί: «Μπορεί ένα βίντεο ή μια ηχογράφηση να τροποποιηθεί με αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης ώστε να αλλάξει η εικόνα αυτού που φαίνεται ή ακούγεται σε ένα αρχείο. Μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει το πρόσωπο ενός θύματος σε ένα σκηνικό όπου δεν υπήρξε ποτέ και να δείξει ότι είπε ή έκανε κάποια πράγματα χωρίς να είναι αλήθεια. Έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές σε περιπτώσεις deep fake πορνό. Μπορεί κάποιος για να εκδικηθεί τον σύντροφό του, να βάλει το πρόσωπό του σε ένα βίντεο πορνογραφίας. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί με πολιτικούς ή διάσημους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν στην αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, όπου είχε κυκλοφορήσει ένα ψεύτικο βίντεο του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος φαινόταν να λέει ότι η Ουκρανία πρέπει να παραδοθεί. Το καλό και κακό με τα deep fakes είναι ότι είναι πάρα πολύ ρεαλιστικά».

Το πρόγραμμα EITHOS στοχεύει στην καταπολέμηση όλων των παραπάνω μέσω τεσσάρων αξόνων. Ο πρώτος έχει να κάνει με την κοινωνική ψυχολογία, δηλαδή την επίδραση στα θύματα και την αντιμετώπιση από τον περίγυρο. «Πολύ συχνά η αστυνομία και η υπόλοιπη κοινωνία δεν το θεωρεί κάτι σπουδαίο. Μπορεί κάποιος να πει: “Δεν προσεχές και σου έκλεψαν τους κωδικούς σου, σιγά”. Υπάρχουν άνθρωποι που αυτό το πράγμα μπορεί να τους καταστρέψει τη ζωή, να τους οδηγήσει ακόμα και στην αυτοκτονία».

Ο δεύτερος άξονας έχει να κάνει με την τεχνολογία. Στο πρόγραμμα EITHOS συνεργάζονται η Ελληνική, η Ισπανική και η Σουηδική Αστυνομία, ενώ οι ερευνητές βρίσκονται σε επικοινωνία και με την Europol. «Αναπτύσσουμε τεχνολογικά εργαλεία για να βοηθήσουμε αστυνομικούς που διερευνούν τέτοιες υποθέσεις να καταλαβαίνουν πότε ένα βίντεο ή ένα κομμάτι ήχου είναι ψεύτικο». Ένα άλλο τεχνολογικό εργαλείο που αναπτύσσεται στο project μπορεί να ανιχνεύει πότε ένας λογαριασμός στα social media είναι ψεύτικος και είναι κομμάτι ενός δικτύου από bot.

Ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει το νομικό κομμάτι, καθώς και το πώς μπορούν να συνεργαστούν οι αρχές διαφορετικών χωρών για τη διαλεύκανση τέτοιων υποθέσεων. Ο τέταρτος άξονας αφορά την ενημέρωση του κοινού μέσω των ΜΜΕ ή μέσω σεμιναρίων, ώστε να γνωρίζει ο καθένας τι πρέπει να κάνει σε περίπτωση που πέσει θύμα ηλεκτρονικής κλοπής ταυτότητας ή deep fake.

Ο κ. Κωνσταντουδάκης υπογραμμίζει μέσω της Karfitsa: «Ο κόσμος μέχρι τώρα, ιδίως οι πιο παλιές γενιές, είχαν στο νου τους ότι αν δουν κάτι στην τηλεόραση ή στο διαδίκτυο, είναι αυτομάτως αλήθεια. Με τα εργαλεία που υπάρχουν πλέον, είναι πολύ εύκολο να δημιουργηθούν ρεαλιστικά ψεύτικες εικόνες. Η εμπιστοσύνη που έχουν οι άνθρωποι σε αυτό που βλέπουν έχει αρχίσει να διαβρώνεται. Ένας από τους σοβαρότερους αντίκτυπους που μπορεί να έχει ένα πρόγραμμα όπως το EITHOS είναι να κάνει τον κόσμο να ανακτήσει την εμπιστοσύνη του, όπως επίσης και να ενημερώσει ώστε να μη κάνει η κοινωνία βήματα πίσω. Είναι κάτι νέο που δεν το έχουμε συνηθίσει και δεν έχουμε καταλάβει ποιες είναι οι επιπτώσεις του».

Περισσότερες πληροφορίες για την κλοπή ταυτότητας και την προστασία από αυτή υπάρχουν στον ιστότοπο του έργου eithos.eu

ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ KARFITSA