Θωρακίζεται το Αιγαίο: Κουαρτέτο Belh@rra και τα μυστικά των πυραύλων SCALP

Επισήμως και βάσει προγράμματος, το μεγάλο γεγονός για τις Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις ήταν η καθέλκυση της φρεγάτας «Νέαρχος» στα ναυπηγεία του Naval Group στο Λοριάν, στη Γαλλία, την περασμένη Πέμπτη. Ωστόσο, με μια αιφνιδιαστική επικοινωνιακή πρωτοβουλία της κυβέρνησης, η εστίαση μετατοπίστηκε από τον «Νέαρχο» και τις άλλες δύο Belh@rra («Κίμων» και «Φορμίων») σε μία άλλη φρεγάτα, την τέταρτη - εισέτι αβάπτιστη, αν και πιθανολογείται ότι θα της δοθεί το όνομα «Θεμιστοκλής».

Η έκπληξη και η αντίστοιχη διέγερση του ενδιαφέροντος που προκάλεσε ο υπουργός Αμυνας Νίκος Δένδιας -και δη από τη Γαλλία, σχεδόν υπό την επιβλητική σκιά του «Νέαρχου»-, εκτοξεύτηκαν ακόμη υψηλότερα με την αποκάλυψη ότι οι τρεις από τις τέσσερις φρεγάτες Belh@rra θα φέρουν τους περιβόητους πυραύλους cruise SCALP Naval ως μέρος του σταθερού οπλοστασίου τους.

Αποκαλύψεις στο Λοριάν

Μιλώντας από το βήμα της εκδήλωσης, την οποία διοργάνωσε η Naval Group στις εγκαταστάσεις της, ειδικά για την καθέλκυση της δεύτερης ελληνικής φρεγάτας, ο κ. Δένδιας ανέφερε ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει να συμμετέχει στο πρόγραμμα εξέλιξης της Ευρωκορβέτας, δίνοντας επιγραμματικά και άλλα σημαντικά στοιχεία για τις τρέχουσες και μελλοντικές ενέργειες της κυβέρνησης και αποσκοπώντας στην ενίσχυση των εξοπλισμών, με τον ουσιαστικό εκσυγχρονισμό και την ποιοτική αναβάθμιση των αμυντικών μέσων της χώρας. Εξάλλου, η απόκτηση των Belh@rra είναι η πρώτη μείζων ενέργεια ανανέωσης του γερασμένου ελληνικού στόλου, σε ένα διάστημα 26 ολόκληρων ετών καχεξίας και καθολικής αποχής από την αγορά ναυτικού αμυντικού υλικού.

Η τελευταία προσθήκη στον στόλο του Πολεμικού Ναυτικού (Π.Ν.) ήταν το 1998 με τη φρεγάτα «Σαλαμίς», η οποία σήμερα θεωρείται «προϊστορική», ιδιαίτερα σε σύγκριση με ένα πλοίο προδιαγραφών FDI HN (Frégates de Défense et d’Intervention for the Hellenic Navy - Φρεγάτες Αμυνας και Επέμβασης για το Ελληνικό Π.Ν.). Ενδεικτικά, πέρα από τον καθαυτό εξοπλισμό της (8 πυραύλους επιφανείας-εδάφους, πρόσθιο πυροβόλο Oto Melara 76 χλστ., 24 αντιαεροπορικές/αντιβαλλιστικές ρουκέτες Aster 30, 8 αντιπλοϊκούς πυραύλους Exocet Block, έξυπνες τορπίλες, συστήματα προστασίας κ.λπ.), κάθε Belh@rra έχει προσαρμοσμένους στον κεντρικό ιστό της (PSIM) εκατοντάδες αισθητήρες, ενώ μόνο το ραντάρ Sea Fire λέγεται ότι έχει δυνατότητα ανίχνευσης και εντοπισμού στόχων σε έναν κύκλο με διάμετρο πάνω από 450 χλμ.

Παρ’ όλα αυτά, οι αποκαλύψεις του υπουργού Αμυνας στο Λοριάν έδωσαν το έναυσμα για να σχηματιστεί μια πολύ συγκεκριμένη και κυρίαρχη νοερή εικόνα: τέσσερα πολεμικά πλοία στην πρωτοπορία της αμυντικής τεχνολογίας όπως είναι οι φουτουριστικές και επιβλητικές στην όψη (παρότι με 122 μ. μήκος θεωρούνται μεσαίου μεγέθους) ψηφιακές φρεγάτες Belh@rra, σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα με τα διακριτικά του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, αποτρέπουν εχθρικές απειλές προτού καν εκδηλωθούν. Διότι αυτό είναι το σχεδόν ανυπολόγιστο συμβολικό εκτόπισμα των Belh@rra: οι SCALP Naval, οι πύραυλοι που -αν και εφόσον χρειαστεί- έχουν τη δυνατότητα να πλήξουν στόχους σε βάθος εκατοντάδων χιλιομέτρων στην ενδοχώρα ενός ενδεχόμενου εχθρού.

Υπό αυτό το πρίσμα, ακόμη και ένα τόσο κρίσιμο ορόσημο στην πορεία ναυπήγησης της φρεγάτας «Νέαρχος», όπως η παρθενική πλεύση της, τρόπον τινά επισκιάστηκε από τις ανακοινώσεις Δένδια. Aφενός από την τέταρτη φρεγάτα Belh@rra αφετέρου από τους SCALP Naval, το πανίσχυρο επιθετικό όπλο που ως τέτοιο αξιοποιείται στην πράξη για τις αμυντικές, αποτρεπτικές δυνατότητές του, οι οποίες είναι πολλαπλάσιες, ακόμη και σε σύγκριση με το τεράστιο μέγεθος της καταστροφικής του ισχύος.

belhara_no4_

Ο υπουργός Εθνικής Aμυνας Νίκος Δένδιας με τον αρχηγό ΓΕΕΘΑ στρατηγό Χούπη, τον αρχηγό ΓΕΝ αντιναύαρχο Κατάρα και τον πρόεδρο της Naval Group Πιερ-Ερικ Πομεγιέ στην τελετή καθέλκυσης της φρεγάτας «Νέαρχος»

Δοκιμάστηκαν στον πόλεμο

Οι SCALP Naval είναι βλήματα μήκους 6,5 μ., διαμέτρου 50 εκ. και βάρους 1.400 κιλών, με δυνατότητα να αναπτύξουν ταχύτητες έως και 800 χλμ./ώρα. Η κεφαλή κάθε πυραύλου φέρει γόμωση εξαιρετικά υψηλής εκρηκτικότητας, βάρους 300 κιλών, αλλά το βασικό πλεονέκτημά τους είναι η απόλυτη κατευθυντικότητά τους, το ότι η τροχιά τους μπορεί, χάρη σε έναν μεγάλο αριθμό αισθητήρων, να προγραμματιστεί και να ελέγχεται με μικρομετρική ακρίβεια, όπως άλλωστε και η επιτυχία στη βολή εναντίον του εκάστοτε στόχου στρατηγικής σημασίας (στρατιωτικές κτιριακές εγκαταστάσεις κ.λπ.). Στην περίπτωση των Belh@rra, οι SCALP Naval θα εξαπολύονται από τον κατακόρυφο εκτοξευτή κατευθυνόμενων βλημάτων Α70 Sylver, στο εμπρός τμήμα του πλοίου.

Σχηματικά, πλην απολύτως ουσιαστικά, με το κουαρτέτο των Belh@rra, συν τους SCALP Naval σε τρία από τα τέσσερα πλοία, δηλαδή τα πυραυλικά συστήματα που προστίθενται στο ήδη ισχυρό και προηγμένο οπλοστάσιο των καινούριων φρεγατών, το αξιόμαχο των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων επιτυγχάνει ένα ποιοτικό άλμα. Ιδιαίτερα έναντι της Τουρκίας, η οποία δεν έχει πρόσβαση σε πολεμικά μέσα, έστω παραπλήσιου επιπέδου τεχνολογίας ή καθαρής δύναμης πυρός. Κατά συνέπεια, με τους συγκεκριμένους πυραύλους, το Π.Ν. θα έχει στη διάθεσή του ένα οπλικό σύστημα κολοσσιαίων δυνατοτήτων χάρη στην ισχύ κρούσης, στη μικρομετρική ακρίβεια προσβολής και οπωσδήποτε του βεληνεκούς των SCALP Naval, οι οποίοι μπορούν να πλήξουν στόχους στην επιφάνεια ξηράς και θαλάσσης σε αποστάσεις που, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, μπορούν να υπερβούν τα 1.000 χλμ.

Ασφαλώς, οι ναυτικοί (επιφανείας-εδάφους) SCALP Naval είναι όμοιας φιλοσοφίας με τους αεροπορικούς SCALP EG, οι οποίοι περιλαμβάνονται στον εξοπλισμό των επίσης γαλλικής κατασκευής μαχητικών αεροσκαφών Rafale που πρόσφατα απέκτησε η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Oι εν λόγω πύραυλοι έχουν χρησιμοποιηθεί εσχάτως σε πραγματικές συνθήκες από την Ουκρανία εναντίον της Ρωσίας σε στοχευμένες επιθέσεις. Μάλιστα, η ονομασία SCALP Naval, μολονότι είναι σήμα-κατατεθέν και μάλλον θα συνοδεύει για πάντα τις συγκεκριμένες ρουκέτες στην καθομιλουμένη του αμυντικού κλάδου, έχει εγκαταλειφθεί από την κατασκευάστρια εταιρεία, τη γαλλοβρετανική MBDA. Αντί για SCALP Naval (αρκτικόλεξο του Système de Croisière Conventionnel Autonome a Longue Portée - Σύστημα Βλημάτων Μεγάλου Βεληνεκούς Ναυτικής Χρήσης), στο εξής αποκαλούνται MdCN (Missile de Croisière Naval - Πύραυλοι Ναυτικού Βεληνεκούς).

Στην Σαλαμίνα

Σε ένα replay όσων είχαν συμβεί περίπου πριν από έναν χρόνο με την καθέλκυση της φρεγάτας «Κίμων» στο ίδιο ναυπηγείο του Naval Group στη Νοτιοδυτική Βρετάνη, το ότι φέτος ο «Νέαρχος» πέρασε από την ξηρή ναυπηγική κλίνη στο υδάτινο στοιχείο του, έστω και για μερικές εκατοντάδες μέτρα έως ότου προσδεθεί στην προβλήτα των ναυπηγείων στη Λοριάν, ήταν βάσει προγράμματος το μείζον γεγονός. Αν μη τι άλλο, διότι η παραγγελία τεσσάρων φρεγατών Belh@rra αντιστοιχεί σε ένα πολύ μεγάλο και σημαντικό μέρος από τις συνολικές εργασίες της ναυπηγού εταιρείας, αφού η Ελλάδα επί του παρόντος είναι το μόνο κράτος εκτός Γαλλίας που έχει τον ρόλο πελάτη του Naval Group. Είναι σαφές όμως ότι το όλο εγχείρημα βασίζεται στη συνέργεια μεταξύ του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και περισσότερων από 10 ελληνικών επιχειρήσεων, οι οποίες συμβάλλουν ως εξωτερικοί προμηθευτές και συνεργάτες στην ολοκλήρωση ενός κυριολεκτικά mega project - και όχι μόνο για τα εγχώρια μέτρα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρόεδρος του Naval Group, Πιερ-Ερικ Πομεγέ, στον δικό του χαιρετισμό κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για την καθέλκυση του «Νέαρχου», ευχαρίστησε ιδιαίτερα τους 120 Ελληνες, οι οποίοι συνεργάζονται στενά με το ναυπηγείο σε κάθε στάδιο της κατασκευής. Σύμφωνα με πληροφορίες από στελέχη του Π.Ν., οι ιδιαίτερες απαιτήσεις από ελληνικής πλευράς είναι η τοποθέτηση ορισμένων αισθητήρων, επιπλέον όσων προβλέπουν τα σχέδια της Naval Group, έτσι ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες της κατόπτευσης στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο, με δεδομένο, φυσικά, ότι το Π.Ν. δεν επιχειρεί, π.χ., σε ωκεάνια ύδατα, αλλά κυρίως στο Αιγαίο και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε έναν χώρο ασφυκτικό σε περίπτωση έντασης, με πληθώρα εχθρικών βάσεων αεροπορίας και ναυτικού σε σχετικά μικρή απόσταση κ.ο.κ. Ως εκ τούτου, οι ελληνικές Belh@rra συνδιαμορφώνονται από Ελληνες και Γάλλους προσφέροντας ιδέες και πρότυπα ακόμη και στο Γαλλικό Πολεμικό Ναυτικό για τις δικές του φρεγάτες.

Η συνεργασία Ελλάδας - Γαλλίας, σε πρακτικό επίπεδο, αφορά επίσης την κατασκευή τμημάτων (μπλοκ) των φρεγατών στα Ναυπηγεία Σαλαμίνας. Υπάρχει όμως και μια ευρύτερη διάσταση, εφόσον η ναυπήγηση σκαφών όπως οι Belh@rra για λογαριασμό ενός κράτους όπως η Ελλάδα συνδέεται ως δείκτης ή και θρυαλλίδα με μια σειρά εξελίξεων σε στρατιωτικό, γεωπολιτικό, τεχνολογικό, ακόμη και οικονομικό πεδίο. Εξελίξεις οι οποίες αποσκοπούν στον άμεσο συσχετισμό δυνάμεων Ελλάδας - Τουρκίας, στην απευθείας σύγκριση σε δυνατότητες υλικών μέσων και τεχνογνωσίας, αλλά και σε μια κατά μέτωπο αναμέτρηση γοήτρου με την άσπονδη γείτονα.

Το κόστος

Η επισημοποίηση για το άμεσο ενδιαφέρον απόκτησης της τέταρτης Belh@rra ανακοινώθηκε μεν την Πέμπτη που μας πέρασε από τον κ. Δένδια επ’ ευκαιρία της καθέλκυσης του «Νέαρχου» στη Λοριάν. Στην πραγματικότητα όμως η συγκεκριμένη προσθήκη αποτελούσε αντικείμενο διαρκούς και έντονου προβληματισμού, σχεδόν από την απαρχή του σχεδιασμού για την αγορά πλοίων του συγκεκριμένου τύπου.

Από στρατηγικής άποψης, η τετράδα κρίνεται ως εκ των ων ουκ άνευ επιβεβλημένη από την ίδια την επιχειρησιακή πραγματικότητα προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι ανά πάσα στιγμή τουλάχιστον δύο σκάφη θα είναι διαθέσιμα για άμεση εκτέλεση αποστολών. Εξυπακούεται όμως ότι για την απόκτηση της επιπλέον φρεγάτας η πιο σοβαρή πηγή ενδοιασμών εκ μέρους της κυβέρνησης εντοπιζόταν στο οικονομικό σκέλος. Εντέλει, τόσο ο υπουργός Αμυνας όσο και ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με αναρτήσεις τους στα social media διαβεβαιώνουν ότι η επέκταση του προγράμματος Belh@rra κατά ένα πλοίο γίνεται επί τη βάσει ότι «η δαπάνη της νέας αγοράς έχει προϋπολογιστεί κατά τρόπο που δεν διαταράσσει τη δημοσιονομική μας συνέπεια.

Κρίθηκε, ωστόσο, απαραίτητη αφού η θωράκιση της πατρίδας αποτελεί αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα». Συγκεκριμένες λεπτομέρειες για το κόστος της τέταρτης φρεγάτας, αν και κατά πόσο είναι αυξημένο σε σχέση με τις προηγούμενες τρεις για λόγους που άπτονται των πυραύλων SCALP Naval, των γενικότερων όρων της αγοράς αλλά και της παρέλευσης της προθεσμίας (οψιόν) για επέκταση της αρχικής παραγγελίας, όπως προβλεπόταν στην αρχική σύμβαση με τη Naval Group, δεν δημοσιοποιούνται. Αλλωστε, η ανακοίνωση Δένδια αναφέρει επί λέξει: «Την πρόθεση της Ελλάδος να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για την απόκτηση μιας τέταρτης φρεγάτας FDI».

Το ΚΥΣΕΑ

Στο πλαίσιο των δηλώσεών του, ο υπουργός Αμυνας επισήμανε ότι το πρόγραμμα των Belh@rra, αν και τροποποιημένο, έχει αποτελέσει σημαντικό τμήμα της «Ατζέντας 2030», ενώ εντάσσεται σαφώς στον 12ετή Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών, ο οποίος, όπως είπε, παρουσιάστηκε στον πρωθυπουργό και τις αμέσως προσεχείς ημέρες θα ενημερωθούν η αρμόδια Επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων και το ΚΥΣΕΑ.

Επίσης, απαρίθμησε τις ενέργειες της κυβέρνησης που, όπως χαρακτηριστικά είπε, «δημιουργούν ένα απόρθητο πυραυλικό τείχος στο Αιγαίο και μια νέα πραγματικότητα» ως εξής:

■ Τις τέσσερις Belh@rra, τα προγράμματα εκσυγχρονισμού των φρεγατών ΜΕΚΟ, των πυραυλακάτων «Ρουσσέν» αλλά και των υποβρυχίων.

■ Την απόκτηση οσονούπω τεσσάρων περιπολικών σκαφών Island.

■ Τη μελλοντική συμμετοχή της Ελλάδας στον σχεδιασμό και την εξέλιξη της νέας φρεγάτας Constellation.

■ Τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα της Ευρωκορβέτας.

■ Την έναρξη διαπραγματεύσεων για την απόκτηση τεσσάρων νέων υποβρυχίων.

■ Την προώθηση μιας σειράς μικρότερων σε μέγεθος αλλά μεγάλων σε επιχειρησιακή αξία προγραμμάτων κ.ά.

Εν τω μεταξύ, στα ναυπηγεία της Naval Group στο Λοριάν, ο εξωτερικός παρατηρητής των εργασιών έχει την αίσθηση ότι οι τρεις φρεγάτες είναι ένα πλοίο - απλώς σε διαφορετική φάση ναυπήγησής τους: ο «Κίμων» σε πολύ προχωρημένο στάδιο, ο «Νέαρχος» πλέει αλλά χωρίς να έχει τοποθετηθεί ακόμη στη θέση του ο ιστός PSIM, ο ψηφιακός εγκέφαλός του, ενώ ο «Φορμίων» έχει μόλις αρχίσει να παίρνει το σχήμα της φρεγάτας. Οι Γάλλοι κατασκευαστές είναι βέβαιοι ότι οι προθεσμίες παράδοσης -από το φθινόπωρο του 2025 και εξής- θα τηρηθούν στο ακέραιο, έστω κι αν στο εγγύς μέλλον στην τριάδα προστεθεί και ο «Θεμιστοκλής».