Το «ημερολόγιο» του Μακαρίου από Ακρωτήρι - Λονδίνο - Νέα Υόρκη 16.7.1974 - 22.7.1974

Μέρος Β΄

16 Ιουλίου 1974 – Οι Τούρκοι γνωστοποιούν στους Βρετανούς ότι δεν τους ενδιέφερε η αλλαγή των Ελλήνων αξιωματικών, ήθελαν συντονισμένη δράση μαζί με το Ηνωμένο Βασίλειο (M. Soysal, Συνταγματολόγος/Σύμβουλος Ετζεβίτ).

16 Ιουλίου – Οι Βρετανοί ενεργοποιούν σχέδιο του 1972 για διάσωση του Αρχιεπισκόπου… Τον μεταφέρουν μαζί με τους υποστηρικτές του Νίκο Θρασυβούλου, Ανδρέα Νεοφύτου και Ανδρέα Ποταμίτη στη Μάλτα. Και ενώ ήδη βρισκόταν καθ’ οδόν αεροπλάνο Comet προς Μάλτα γι’ αυτούς, ο Βρετανός ΥΠΕΞ Τζέιμς Κάλαχαν (James Callaghan) δεν ήθελε τον Μακάριο να πετάξει στο Λονδίνο το ίδιο βράδυ, αλλά αργότερα αν ήταν δυνατό με πλοίο… Αναχώρησαν για Λονδίνο την επομένη.

17 Ιουλίου – Έφθασαν στις 9.00 το πρωί στο στρατιωτικό αεροδρόμιο Lyneham. Στη δημοσιογραφική διάσκεψη ο Μακάριος τόνισε ότι ήθελε τους Έλληνες αξιωματικούς να φύγουν και πιέσεις πάνω στην ελληνική Κυβέρνηση. Είπε στους αξιωματούχους του Φόρεϊν Όφις, που τον παρέλαβαν, ότι η Εθνική Φρουρά δεν είχε συνταγματικό στάτους, σκεφτόταν η Κύπρος να μην έχει Ε.Φ., ήθελε ψήφισμα από τον ΟΗΕ ότι ο ίδιος ήταν ο νομικά εκλεγμένος Πρόεδρος της Κύπρου και που να καλεί την ελληνική κυβέρνηση να αποσύρει όλους τους αξιωματικούς και στρατιωτικά άρματά της…

(Υπενθυμίζεται ότι η διάλυση της Ε.Φ. ήταν τουρκικό αίτημα προς τον Cyrus Vance τον Νοέμβριο του 1967 - τότε ο Μακάριος το απέρριπτε. Επίσης το υποστήριζε και ο ΄Υπ. Αρμοστής της Βρετανίας στην Κύπρο, 4.12.1967).

Επικίνδυνες ψευδαισθήσεις Μακαρίου

Ο Μακάριος δεν πίστευε, τους είπε, ότι οι Τούρκοι είχαν οποιαδήποτε δικαιολογία για μονομερή επέμβαση. Παλαιότερα ήθελαν να επέμβουν για να αποτρέψουν την Ένωση… όμως τώρα δεν ήταν κύριο θέμα αυτό. Τους εξιστόρησε πώς έφυγε από το Προεδρικό προς Τρόοδος…*

17 Ιουλίου – Συνάντηση Μακαρίου με Harold Wilson, 2.30 μ.μ., συνοδευόμενος από τον ΄Υπ. Αρμοστή Κώστα Ασσιώτη. Ευχαρίστησε τη βρετανική κυβέρνηση για τη διάσωσή του. Εξιστόρησε τα γεγονότα και όχι μόνον. Ο Πρωθυπουργός εισηγήθηκε πως τα γεγονότα μπορούσε ένας να πει ότι είχαν κάποια χαρακτηριστικά εισβολής. Ο Πρόεδρος Μακάριος συμφώνησε. Και έτσι θα μιλούσε στον ΟΗΕ… Ο Πρωθυπουργός ρώτησε τον Αρχιεπίσκοπο πώς έβλεπε την Τουρκία να ενεργεί. Θα μπορούσαν να πουν ότι είχαν κοινό συμφέρον στην αντιμετώπιση των δραστηριοτήτων της ΕΟΚΑ Β’. Ο Μακάριος είπε ότι οι τρεις κύριες δυνάμεις που μπορούσαν να πιέσουν την Ελλάδα ήταν οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Τουρκία. Ήταν αλήθεια ότι οι Τούρκοι είχαν συμφέρον σε μιαν ανεξάρτητη Κύπρο και αντιτίθεντο στην Ένωση, που ήταν ένα διχαστικό πρόβλημα για την ελληνική κοινότητα…

Θα μπορούσαν ν’ αρνηθούν να αποσύρουν τους αξιωματικούς τους, κάτι που θα τον προκαλούσε να χρησιμοποιήσει βία εναντίον τους ή να διαλύσει την Εθνική Φρουρά. Ή να τους απέσυραν, πράγμα που θα τους ταπείνωνε. Αντίθετα προτίμησαν να κάνουν πραξικόπημα… Ο Πρωθυπουργός ενημέρωσε τον Αρχιεπίσκοπο πως θα έβλεπε και τον Τούρκο Πρωθυπουργό το ίδιο βράδυ. Ο Πρόεδρος Μακάριος είπε ότι η άμεση ερώτηση ήταν: Ποια πρακτικά μέτρα μπορούσαν να παρθούν; Το τουρκικό ενδιαφέρον ήταν να μη γίνει η Κύπρος μέρος της Ελλάδας. Οι ελληνικές δηλώσεις, εν τω μεταξύ, ήταν καθαρά μη ικανοποιητικές, και πίστευε ότι οι Τούρκοι θα επέμεναν στην αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών από την Εθνική Φρουρά… Είπε ότι δεν ήταν σίγουρος αν άρεσε στους Τούρκους, όμως πίστευε ότι τον προτιμούσαν από τον Σαμψών.

18 Ιουλίου – O Μακάριος αναχώρησε για Νέα Υόρκη η ώρα 11 το πρωί και πριν από την ομιλία του είδε την τουρκική αντιπροσωπία (με εντολή Ετζεβίτ να τον προλάβαιναν να μην καταφερόταν εναντίον της Τουρκίας στην ομιλία του) και ευχαρίστησε την Τουρκία, ήταν ευγνώμων… («Σημερινή», 12.7.1993).

19 Ιουλίου – Ομιλία στον ΟΗΕ. Κατηγόρησε την Ελλάδα 7 φορές ως να έκανε εισβολή. Επανέλαβε ότι ο κίνδυνος από την Τουρκία ήταν λιγότερος από εκείνον των αξιωματικών… Επικαλέστηκε ότι κινδύνευαν και οι Τουρκοκύπριοι, πράγμα που δεν αλήθευε και είχε ήδη διαψευσθεί…

20 Ιουλίου – Το Ψήφισμα 353 (που έγραψαν οι Βρετανοί) δεν αναφέρει λέξη για τουρκική εισβολή, έντεχνα εννοεί να φύγουν τα ελληνικά στρατεύματα όπως ζήτησε ο Μακάριος…

22 Ιουλίου – Ο Μακάριος, μετά τα θαλασσώματά του με τους Βρετανούς σωτήρες, έτρεξε στον Αμερικανό ΥΠΕΞ Χένρι Κίσινγκερ για βοήθεια…

*Δεν γνώριζε τουλάχιστον από τον Ιανουάριο 1974 για τις ομοσπονδιακές προθέσεις Ετζεβίτ; Γιατί έδωσε στις 10 Ιουλίου στο Φόρεϊν Όφις υπόμνημα «ανεφάρμοστη η ομοσπονδία»;

Ο Βρετανός στρατιωτικός ακόλουθος Στόκερ από το 1972/73 τούς είχε δώσει λεπτομερέστατες πληροφορίες για τα τουρκικά σχέδια ΕΙΣΒΟΛΗΣ (βιβλία Χρ. Βενιαμίν και Φ.Α.) .

Γιατί έστειλε την επιστολή προς Γκιζίκη; Όταν στενοί του συνεργάτες (Γεώργιος Χαραλάμπους και αείμνηστος Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Α’) του είπαν «Για τ’ όνομα του Θεού μην την στείλεις» πως «μόνο ένας τρελός μπορούσε στείλει σε στρατιωτικό… επιστολή με τέτοιο περιεχόμενο» (Μαρτυρία Γ. Μάτση).

Ο Μακάριος τουλάχιστον 3 φορές τόνισε ότι «ο κίνδυνος από τους Τούρκους ήταν λιγότερος από εκείνον από τους Έλληνες αξιωματικούς». Ήταν; Το τραγικό αποτέλεσμα το ζούμε εδώ και 50 χρόνια…

1) Στον Έλληνα πρέσβη στην Κύπρο, Ευστάθιο Λαγάκο, όταν ο τελευταίος του έφερε πρόσκληση από την Αθήνα να συζητήσουν την κατάσταση, την οποία ο Μακάριος απέρριψε.

2) Στον James Callaghan, 17.7.1974, στο Φόρεϊν Όφις.

3) Στην ομιλία του στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, 19.7.1974.

Αυτά η «επιτροπή» της Βουλής τα αγνόησε, προτίμησε πλαστά κουρελόχαρτα τάχα του ΝΑΤΟ…

Πηγές από το Βρετανικό Εθνικό Αρχείο και το βιβλίο της γράφουσας «Διζωνική vs Δημοκρατία 1955-2019».

Τα βρετανικά έγγραφα για το 1974 αποδεσμεύθηκαν 1.1.2005, δημοσιεύθηκαν στη «Σημερινή» από τη γράφουσα εντός του Ιανουαρίου 2005 και έκτοτε σε πολλά συνεχόμενα άρθρα και αναλύσεις με αναφορές σε βιβλία…

*Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

(το άρθρο δημοσιεύτηκε στο simerini.sigmalive.com)