Το κυβερνητικό αφήγημα για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού και η αλήθεια

Μέσα σε πανηγυρικό κλίμα υπογράφτηκε την Παρασκευή 29 Μαρτίου η σύμβαση παραχώρησης του αυτοκινητοδρόμου της Εγνατίας Oδού και των τριών σημαντικότερων καθέτων αξόνων της σε ιδιώτες «επενδυτές» για 35 έτη, παρουσία κορυφαίων υπουργών της Κυβέρνησης και υψηλόβαθμων στελεχών του ΤΑΙΠΕΔ και του μελλοντικού παραχωρησιούχου. Πρόκειται για μία από τις τελευταίες πράξεις του δράματος, για το οποίο ο Σύλλογος Εργαζομένων της «ΕΓΝΑΤΊΑ ΟΔΌΣ Α.Ε» (ΣΕΤΕΟ) είχε έγκαιρα ενημερώσει διαχρονικά (από το 2011 που η εν λόγω παραχώρηση εντάχθηκε στο Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο σε ένα χαρτοφυλάκιο υποτιθέμενου ύψους 50 δις ευρώ για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους) όλους τους αρμόδιους φορείς και τις κατά καιρούς Κυβερνήσεις, τα πολιτικά κόμματα, τους εκπροσώπους των τοπικών κοινωνιών και γενικά τη δημόσια κοινή γνώμη.

Έχει ενδιαφέρον να σχολιάσουμε τις κυριότερες δηλώσεις των αξιωματούχων που παρέστησαν στην τελετή αυτή, καθώς κατά τη γνώμη μας, είτε απέκρυψαν επιμελώς την αλήθεια, είτε είπαν τη μισή (που είναι σχεδόν το ίδιο καθώς αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη και την οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα). Πριν σχολιάσουμε το τι ειπώθηκε, ας ξεκινήσουμε με το τι δεν είπαν:

Τι δεν είπαν

Κανείς δεν έκανε αναφορά, στην προβλεπόμενη από τη σύμβαση υπέρογκη αύξηση του κομίστρου των διοδίων σε βάθος 3-4 ετών. Πιο συγκεκριμένα, με την πολύ πρόσφατη ΚΥΑ 28/3/2024, η χιλιομετρική χρέωση από 0,03 ευρώ/χλμ. αυξήθηκε σε 0,04 ευρώ/χλμ (αυτή η 1η αύξηση ήταν προαπαιτούμενο από την πλευρά του δημοσίου προκειμένου να υπογραφεί η σύμβαση), ήτοι άμεση αύξηση κατά 33,33%. Εν συνεχεία, με την παράδοση και παραλαβή από τον παραχωρησιούχο του παγίου της Εγνατίας Οδού (σύμφωνα με το ισχύων χρονοδιάγραμμα και την σύμβαση παραχώρησης αυτό αναμένεται να συμβεί στις αρχές του φθινοπώρου η το αργότερο εντός του τρέχοντος έτους), θα ακολουθήσει νέα αύξηση του κομίστρου, από 0,04 ευρώ/χλμ σε 0,05 ευρώ/χλμ., ήτοι αύξηση κατά επιπλέον 25%. Κατά συνέπεια μέσα σε λιγότερο από 1 χρόνο το συνολικό ποσοστό αύξησης (από την σημερινή χρέωση) αγγίζει το 66,66% ! Αυτό βέβαια δεν θα είναι το τέλος των αυξήσεων, καθώς από την ανάληψη της παραχώρησης και μέσα σε ένα χρονικό διάστημα 3 ετών, που ο παραχωρησιούχος θα εκτελέσει κάποια έργα αναβάθμισης του αυτοκινητοδρόμου (το σημαντικότερο εξ αυτών είναι ο κάθετος άξονας Χαλάστρα-Εύζωνοι-Σύνορα Βόρειας Μακεδονίας), η χρέωση θα ανέλθει περί τα 0,075ευρώ/χλμ (με την τιμαριθμική αναπροσαρμογή), ήτοι επιπλέον αύξηση κατά 50% και άρα συνολική αύξηση σε σχέση με σήμερα κατά 150%, δηλαδή υπερδιπλασιασμός χρέωσης!

Επιπλέον, με την ανάληψη του παγίου από τον παραχωρησιούχο, προβλέπεται να καταργηθούν οι δωρεάν μετακινήσεις που ισχύουν για τις τοπικές κοινωνίες σε παραμεθόριες περιοχές (Θράκη και Ήπειρο) καθώς και οι σημαντικές απαλλαγές των ανέργων.

Η Εγνατία Οδός αποτελεί έργο εξαιρετικά σημαντικό για την Ευρώπη, τα Βαλκάνια και την Ελλάδα. Σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, η Εγνατία Οδός ενώνει τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα της Δύσης με την Ανατολή. Γι΄ αυτό και η Εγνατία χρηματοδοτήθηκε με μεγάλα ποσά από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η γεωστρατηγική σημασία της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια είναι μεγάλη. Στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ο Διευρωπαϊκός άξονας της Εγνατίας, που οδεύει από τη Δύση προς την Ανατολή, λειτουργεί συγχρόνως ως συλλεκτήριος των Πανευρωπαϊκών διαδρόμων που οδεύουν από Βορρά προς Νότο. Η Εγνατία Οδός είναι επιπλέον η ραχοκοκαλιά του συστήματος μεταφορών στη Βόρεια Ελλάδα. Μείωσε τις χρονοαποστάσεις στο μισό, έβγαλε από τη γεωγραφική, κοινωνικοοικονομική και πολιτισμική απομόνωση 4 Περιφέρειες και 16 Νομούς της Χώρας. Και το Ελληνικό κράτος, αντί να διαχειρίζεται μόνο του ένα τόσο σημαντικό δρόμο, τον παραχώρησε σε ιδιώτη επενδυτή, απολύοντας όλα τα σημαντικά δικαιώματα και πλεονεκτήματα που θα είχε αν ήταν κρατικός.

Εν κατακλείδι, Ο Ελληνικός λαός στη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, δεν θα είναι σε θέση να χρησιμοποιεί έναν τόσο ακριβό αυτοκινητόδρομο, στην κατασκευή του οποίου έχει συμμετάσχει οικονομικά. Οι περιοχές που αναβαθμίστηκαν κινδυνεύουν να υποβαθμιστούν και οι χρήστες του δρόμου θα επιλέγουν πιο φθηνές λύσεις εις βάρος της οδικής τους ασφάλειας.

Τι είπαν

Υπουργός Οικονομικών κ. Κ. Χατζηδάκης (μεταξύ άλλων): «Η παραχώρηση της Εγνατίας εξασφαλίζει διπλό όφελος για το κράτος. Πρώτον, το τίμημα που είναι το δεύτερο υψηλότερο που έχει καταγραφεί έως τώρα από την αξιοποίηση του χαρτοφυλακίου του ΤΑΙΠΕΔ. Και δεύτερον, οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις ύψους 1,8 δισ. ευρώ που αναλαμβάνει ο παραχωρησιούχος, για τη συντήρηση και αναβάθμιση του δρόμου και των κάθετων αξόνων, καθώς και για τη βελτίωση της εξυπηρέτησης των χρηστών του αυτοκινητοδρόμου με την κατασκευή 16 Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών, χώρων στάθμευσης και αναψυχής. Η παραχώρηση της Εγνατίας οδού είναι μια θετική εξέλιξη για το Δημόσιο, τους χρήστες του αυτοκινητοδρόμου, τον τουρισμό και το διεθνές εμπόριο».

Σχόλια ΣΕΤΕΟ :

1). Σε ότι αφορά το τίμημα, που είναι πράγματι το δεύτερο υψηλότερο που έχει καταγράψει το ΤΑΙΠΕΔ, αυτό το γεγονός από μόνο του δεν εξασφαλίζει την εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος προς όφελος του κράτους, καθώς, σύμφωνα με οικονομοτεχνική μελέτη που κατέθεσε ο ΣΕΤΕΟ στη δημόσια σφαίρα από το 2020 (η οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό επιβεβαιώθηκε και από το χρηματοδοτικό μοντέλο της προσφοράς του πλειοδότη στον διαγωνισμό της παραχώρησης) και θεωρώντας δεδομένη την υπέρογκη (υπερδιπλάσια της σημερινής χρέωσης σε βάθος 3-4 ετών) αύξηση του κομίστρου των διοδίων (με την οποία βέβαια εμείς ως Σύλλογος διαφωνούμε), τα μελλοντικά καθαρά έσοδα σε βάθος 35 ετών που θα απεμπολήσει το ελληνικό δημόσιο ξεπερνούν τα 6,2 δις ευρώ, προκειμένου να προεισπράξει το ποσό του τιμήματος (1,49 δις) το οποίο έχει ήδη συμφωνηθεί να απομειωθεί κατά 170 εκ. ευρώ (λόγω επιτοκιακής αναπροσαρμογής που προβλέφθηκε στη σύμβαση). Το δε ποσοστό 7,5% που είχε ανακοινωθεί ότι θα δίνει ετησίως ο παραχωρησιούχος στο ελληνικό δημόσιο αφενός είναι εξαιρετικά πιθανό να απομειωθεί επίσης και σε κάθε περίπτωση είναι σταγόνα στον ωκεανό, καθώς δεν προβλέπεται να αποφέρει πάνω από 15-20 εκ. ευρώ το μέγιστο κατ΄έτος, όταν με αμιγώς δημόσια διαχείριση και τις ίδιες υψηλές τιμές κομίστρου, το δημόσιο μπορεί να έχει καθαρά έσοδα πλέον των 200 εκ. ευρώ/έτος.

2) . Σε ότι αφορά τις «μεγάλης κλίμακας επενδύσεις ύψους 1,8 δις. ευρώ», μόνο επενδύσεις δεν αφορούν, καθώς επί της ουσίας πρόκειται κατά κύριο λόγο για τις επιβεβλημένες εργασίες ελαφριάς και βαριάς συντήρησης του αυτοκινητοδρόμου (σε βάθος 35 χρόνων), με μοναδικές εξαιρέσεις την αναβάθμιση του κάθετου άξονα Χαλάστρα-Εύζωνοι-Σύνορα με Βόρεια Μακεδονία σε αυτοκινητόδρομο (εκτιμώμενου κόστος 300 εκ. Ευρώ) και ένα μικρό τμήμα του κάθετου άξονα Δερβένι-Σέρρες-Προμαχώνας. Σημειώνεται ότι οι μελέτες για την αναβάθμιση του Χαλάστρα-Εύζωνοι είχαν εκπονηθεί και εγκριθεί από το Υπουργείο Υποδομών από το 2010 και ο μοναδικός λόγος για τον οποίο πάγωσε οποιαδήποτε πρωτοβουλία είναι επειδή τα δικαιώματα του άξονα πέρασαν το 2012 στο ΤΑΙΠΕΔ. Έτσι η προοπτική κατασκευής των υπόψη έργων μετατίθεται τώρα τουλάχιστον για το 2028. Σε ότι αφορά ειδικότερα τους 16 Σ.ΕΑ (Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών), η έλλειψη των οποίων είναι πράγματι ένα πρόβλημα για τους χρήστες της οδού, ο μοναδικός λόγος για τον οποίο δεν κατασκευάστηκαν από την «ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε» από το 2011 και μετά, πλέον των συνεπειών της οικονομικής ύφεσης,είναι η πεισματική άρνηση του ΤΑΙΠΕΔ, προκειμένου να τα κατασκευάσει όπως θέλει (βλέπε με μοναδικό γνώμονα το κέρδος) ο μελλοντικός παραχωρησιούχος, αγνοώντας προκλητικά τις άμεσες ανάγκες των χρηστών της οδού.

Με βάση όλα τα παραπάνω, σε καμία περίπτωση η παραχώρηση της Εγνατίας Οδού δεν μπορεί να είναι υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, ούτε φυσικά «..θετική εξέλιξη για το Δημόσιο, τους χρήστες του αυτοκινητοδρόμου, τον τουρισμό και το διεθνές εμπόριο», σύμφωνα με τα λεγόμενα του Υπουργού.

Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Χ. Σταικούρας (μεταξύ άλλων): «Με τη σημερινή σύμβαση παραχώρησης, διαμορφώνουμε τις προϋποθέσεις για την ενίσχυση της βιωσιμότητας μιας μεγάλης εθνικής υποδομής, της Εγνατίας Οδού.»

Σχόλια ΣΕΤΕΟ :

Εδώ με τον γενικό όρο «ενίσχυση της βιωσιμότητας», εικάζουμε ότι ο Υπουργός αναφέρεται στην οικονομική βιωσιμότητα της οδού και πιθανότατα στη διαχείρισή της από έναν ιδιώτη, ο οποίος υποτίθεται ότι θα τα καταφέρει καλύτερα από έναν δημόσιο φορέα. Σχετικά με αυτά, θέλουμε απλά να αναφέρουμε, ότι η εταιρεία «ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε», τα τελευταία χρόνια, μετά την αποπληρωμή των δανείων που μας φόρτωσαν για την κατασκευή του έργου έχει πλέον θετικούς ισολογισμούς, διατηρώντας μάλιστα το αντίτιμο των διοδίων στην «χαμηλή» χρέωση των 0,03 ευρώ/χλμ. και αξιοποιώντας μέσω διαγωνισμών και τον ιδιωτικό τομέα (κατασκευαστικές εταιρείες).

Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Ν. Ταχιάος (μεταξύ άλλων): «Αυτό είναι ένα ακόμη μεγάλο άλμα που θα οδηγήσει και στον εκσυγχρονισμό της, καθώς ο δρόμος αυτός που έδωσε ζωή σε απομονωμένες περιοχές τριών Περιφερειών της Βορείου Ελλάδος, ένα τιτάνιο επίτευγμα, είναι ένα έργο που ήδη έχει αρχίσει να γηράσκει».

Σχόλια ΣΕΤΕΟ :

Πράγματι, τα παλαιότερα τμήματα του αυτοκινητοδρόμου έχουν «αρχίσει να γηράσκουν» και απαιτείται ο «εκσυγχρονισμός» τους. Αυτό όμως που δεν λέει ο κ. Ταχιάος, είναι ότι τα προηγούμενα χρόνια λόγω των δανείων από την Τράπεζα Πειραιώς και τον διακανονισμό που έγινε με ευθύνη τόσο του ελληνικού δημοσίου όσο και του ΤΑΙΠΕΔ, όλα τα έσοδα από τα διόδια πήγαιναν στην αποπληρωμή των δανείων αυτών, ώστε να είναι ελευθέρων βαρών το πάγιο για εκποίηση, με αποτέλεσμα, σε συνδυασμό και με την απροθυμία του Υπουργείου να διαθέσει τα απαιτούμενα κονδύλια, να μην γίνεται επί σειρά ετών η απαιτούμενη βαριά συντήρηση προκειμένου το πάγιο της Εγνατίας Οδού να απαξιωθεί και να εμφανίζεται ως επιβεβλημένη η παραχώρηση. Εδώ θα επαναλάβουμε αυτό που είπαμε και προηγουμένως, ότι η εταιρεία «ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε», μπορεί πλέον να είναι οικονομικά απόλυτα βιώσιμη από τα έσοδα των διοδίων «χαμηλής» χρέωσης (0,03 ευρώ/χλμ), καλύπτοντας εξολοκλήρου και τις απαιτούμενες ανάγκες ελαφριάς και βαριάς συντήρησης σε βάθος χρόνου.

Διευθύνων Σύμβουλος ΤΑΙΠΕΔ κ. Δ. Πολίτης (μεταξύ άλλων): «…..Με συνολικές επενδύσεις άνω των 4 δισ. ευρώ για τη συντήρηση, αναβάθμιση και λειτουργία του αυτοκινητόδρομου για όλη τη διάρκεια των 35 ετών της σύμβασης παραχώρησης, η Εγνατία Οδός αναβαθμίζεται και γίνεται πιο σύγχρονη, πιο ασφαλής και πιο λειτουργική, προς όφελος των χρηστών της και ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδας. Η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης αποτελεί το επιστέγασμα εντατικής δουλειάς από την ομάδα έργου του ΤΑΙΠΕΔ και επιβεβαίωση της τεχνογνωσίας που διαθέτει το Ταμείο στην υλοποίηση σύνθετων έργων τα οποία ….»

Σχόλια ΣΕΤΕΟ :

Σε αυτές τις δηλώσεις, ο Δ/νων Σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ, ξεπέρασε κάθε φαντασία, καθώς ανέβασε το συνολικό ποσό των «επενδύσεων» σε 4 δις ευρώ (υποθέτουμε ότι πρόσθεσε το τίμημα υπέρ του ελληνικού δημοσίου, τις εργασίες αναβάθμισης καθώς και την ελαφριά και βαριά συντήρηση σε βάθος χρόνου 35 ετών), όταν οι πραγματικές επενδύσεις σε τιμές κόστους εργασιών για τον παραχωρησιούχο δεν θα ξεπεράσουν τα 300 εκ. ευρώ. Όσον αφορά το όφελος των χρηστών και ολόκληρης της Βόρειας Ελλάδας και ιδιαίτερα της οικονομίας της, θα είναι καλύτερα να ερωτηθούν οι χρήστες της οδού (ιδιαίτερα οι άνεργοι αλλά και οι συχνά μετακινούμενοι στον τόπο εργασίας τους μετά την κατάργηση των απαλλαγών), όταν έρθει ο υπερδιπλασιασμός της τιμολογιακής χρέωσης των διοδίων, όπου πέραν της άμεσης αφαίμαξης στο πορτοφόλι τους, θα αυξηθεί και το κόστος μεταφορών, το οποίο προφανώς θα μετακυλιστεί σε όλους τους καταναλωτές. Σε ότι αφορά δε την τεχνογνωσία του ΤΑΙΠΕΔ στην υλοποίηση σύνθετων έργων, από τη δική μας και μόνο εμπειρία, το κύριο χαρακτηριστικό της είναι η αδιαφάνεια και η ικανότητα προσαρμογής στις απαιτήσεις των εκάστοτε «επενδυτών».

Κλείνοντας παραθέτουμε απόσπασμα από την ανακοίνωση της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με αφορμή την υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης:

«η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης της Εγνατίας Οδού σηματοδοτεί μια εξαιρετικά θετική και πολλαπλά σημαντική εξέλιξη, με πλήθος οφέλη για τον Όμιλο και τους μετόχους του. Ενισχύει το μέγεθος και την αξία του χαρτοφυλακίου παραχωρήσεων της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ καθώς και την παραγωγή σημαντικών, σταθερών και προβλέψιμων ταμειακών ροών σε μακροχρόνια βάση, επιτρέποντας τη βέλτιστη δυνατή αξιοποίηση του στο πλαίσιο της στρατηγικής του ομίλου».

Σε αυτό το σημείο λοιπόν θεωρούμε ότι έγκειται το τραγικό λάθος της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού, ότι το Δημόσιο για ένα έργο για το οποίο δεν υπάρχουν σημαντικές ανάγκες ιδιωτικής χρηματοδότησης επιλέγει να απωλέσει τις εξασφαλισμένες ταμειακές ροές για 35 έτη και για αντάλλαγμα θα προεισπράξει μόνο ένα μικρό μερίδιο τους. Αντιθέτως ο παραχωρησιούχος δικαίως πανηγυρίζει αφού του εκχωρούνται μελλοντικά εξασφαλισμένα έσοδα για 35 έτη τα οποία σε συνδυασμό με την εκτόξευση του κόστους διοδίων του παρέχουν χρηματοοικονομικά τεράστια προστιθέμενη αξία.

Εμείς από την πλευρά μας, ως Σύλλογος Εργαζομένων, θα συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε με όλα τα συνδικαλιστικά μέσα που διαθέτουμε σε αυτή την παραχώρηση που είναι ξεκάθαρα ενάντια στο δημόσιο συμφέρον, γιατί το θεωρούμε χρέος μας απέναντι στον ελληνικό λαό και τους ευρωπαϊκούς λαούς που αμιγώς χρηματοδότησαν αυτό το τεράστιο έργο.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ = ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ

Εκ μέρους του ΔΣ ΣΕΤΕΟ