Το Πολυτεχνείο ζει; 51 χρόνια αντίστασης και η κρίση της Δημοκρατίας στα Πανεπιστήμια

Νίκος Μαρκάτος*

Πενήντα ένα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, η ερώτηση «Το Πολυτεχνείο ζει;» αποκτά νέα βαρύτητα. Σήμερα, που οι φοιτητές βλέπουν τις φωνές τους να φιμώνονται στα ίδια τα πανεπιστημιακά ιδρύματα που γεννήθηκαν από τους αγώνες για δημοκρατία, η ανάγκη για ένα νέο κύμα αντίστασης είναι επίκαιρη όσο ποτέ. Το σύνθημα «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» φαντάζει ξανά επίκαιρο, ενώ οι κατακτήσεις του ’73 τίθενται υπό αμφισβήτηση.

Η κληρονομιά της εξέγερσης

Η εξέγερση του Πολυτεχνείου αποτέλεσε μια κορυφαία στιγμή λαϊκής αντίστασης στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας. Ηταν η φωνή της νεολαίας, των εργατών και των πολιτών που αψηφούσαν τη χούντα και διεκδικούσαν τη δημοκρατία. Η εξέγερση, που κόστισε ζωές και έφερε βαρύ τίμημα για τους αγωνιστές, αποδεικνύει πως η ελευθερία δεν είναι δεδομένη, αλλά χρειάζεται συνεχή προσπάθεια και θυσία. Αυτοί που πλήρωσαν με τη ζωή και την ελευθερία τους για τα ιδανικά τους είχαν όραμα για μια πιο δίκαιη κοινωνία, ελεύθερη από τον αυταρχισμό και τις καταπιεστικές δυνάμεις του κράτους.

Οι φοιτητές σήμερα: αντίσταση και καταστολή

Παρά τη βαριά ιστορική κληρονομιά του Πολυτεχνείου, η σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα δείχνει να αψηφά τα διδάγματα εκείνης της περιόδου. Οι κατακτήσεις των φοιτητικών αγώνων και το άσυλο γνώσης και ελεύθερης έκφρασης δέχονται διαρκώς επιθέσεις. Σήμερα, φοιτητές που εκφράζουν διαφορετικές απόψεις ή διαδηλώνουν για δικαιώματα και ελευθερίες βρίσκονται αντιμέτωποι με την καταστολή, ενώ η παρουσία της αστυνομίας στα Πανεπιστήμια έχει γίνει σχεδόν καθημερινό φαινόμενο. Ορισμένες πανεπιστημιακές διοικήσεις επιλέγουν να αντιμετωπίζουν τη διαφωνία με την κλήση αστυνομικών δυνάμεων, αντί να προστατεύουν το δικαίωμα των φοιτητών στην ελεύθερη σκέψη και την έκφραση.

Αυτή η στρατηγική δεν είναι μόνο ασύμβατη με το πνεύμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου· αποτελεί και ένα οπισθοδρομικό μέτρο που θυμίζει σκοτεινά χρόνια, όταν οι φοιτητές φοβούνταν να εκφράσουν τη γνώμη τους. Το Πανεπιστήμιο, αντί να είναι χώρος γόνιμου διαλόγου και διαπαιδαγώγησης δημοκρατικών πολιτών, μετατρέπεται σε χώρο παρακολούθησης, εκφοβισμού και καταστολής.

Το Πολυτεχνείο ως ζωντανό κάλεσμα για αγώνα

Το Πολυτεχνείο παραμένει σύμβολο του αγώνα για δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη, ένας φάρος που υπενθυμίζει πως η ελευθερία και η ισότητα δεν είναι μόνιμες καταστάσεις, αλλά διαρκείς στόχοι. Η σημερινή πολιτική αντιμετώπιση των φοιτητών και οι στρατηγικές καταστολής θέτουν ξανά το ερώτημα: Μπορούμε να αποκαλούμαστε μια πραγματικά ελεύθερη κοινωνία; Οι φοιτητές και οι νέοι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα και την ευθύνη να εκφράζονται, να αμφισβητούν και να διεκδικούν ένα καλύτερο μέλλον, ακριβώς όπως έκαναν οι αγωνιστές του Πολυτεχνείου.

Σήμερα, πιο επίκαιρο από ποτέ

Αυτή η 51η επέτειος μας υπενθυμίζει ότι η ελευθερία δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη, ειδικά όταν απειλείται τόσο άμεσα από μηχανισμούς εξουσίας. Οι σημερινοί φοιτητές αντιμετωπίζουν μια μορφή καταπίεσης, που στοχεύει να επιβάλει τη σιωπή και την υποταγή σε πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που δεν αντέχουν τη διαφωνία. Η κλήση της αστυνομίας στους πανεπιστημιακούς χώρους δεν είναι απλώς μια απόφαση των πανεπιστημιακών αρχών· είναι μια ανοιχτή πρόκληση ενάντια στην ελευθερία της σκέψης, στην ακαδημαϊκή αυτονομία και στην ίδια τη δημοκρατία.

Η 51η επέτειος του Πολυτεχνείου είναι μια υπενθύμιση πως κάθε γενιά οφείλει να αναλάβει την ευθύνη της απέναντι στην Ιστορία. Οι φοιτητές του ’73 μάς άφησαν μια βαριά κληρονομιά. Τώρα είναι η σειρά της νέας γενιάς να διεκδικήσει το δικό της μέλλον, να σηκώσει ψηλά τις αξίες της ελευθερίας, της παιδείας και της δικαιοσύνης και να σταθεί απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης. Ας καλέσουμε λοιπόν τους νέους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους σε μια εποχή που οι αρχές της εξέγερσης μοιάζουν να δοκιμάζονται ξανά.

*ομότ. καθηγητής ΕΜΠ, π. πρύτανης ΕΜΠ

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών, efsyn.gr

* κεντρική φώτο: Στιγμιότυπο από τους εορτασμούς για την επέτειο του Πολυτεχνείου. | (ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI)