Υπάρχει κέρδος από τον «μεγάλο αδελφό» των σουπερμάρκετ;

Kαταγγελία με διεθνή διάσταση για μη συμμόρφωση των καρτών επιβράβευσης πελατών σούπερ μάρκετ με τα δικαιώματα που προκύπτουν από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR) παρέλαβε στις 13 Αυγούστου η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), με την οποία αμφισβητείται η τήρηση του Κανονισμού από την ελληνική αλυσίδα «Αλφα Βήτα Βασιλόπουλος Μον. Α.Ε.» και την οποία επιλέξαμε για δημοσιοποίηση, ακριβώς επειδή σήμερα είναι κρίσιμο να γνωρίζουν οι καταναλωτές και για κάθε σεντς που ξοδεύουν και ποια χρήση γίνεται στα προσωπικά δεδομένα τους - από οποιαδήποτε αλυσίδα με κάρτες επιβράβευσης πελατών.

Εκπρόσωπος της καταγγέλλουσας είναι ο «noyb - European Center for Digital Rights», ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα στη Βιέννη, που δραστηριοποιείται στον τομέα της προστασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών και η Κλεάνθη Σαρδέλη, δικηγόρος προστασίας δεδομένων στον «noyb», η οποία τονίζει πως «ο GDPR ορίζει σαφώς ότι η απάντηση μιας εταιρείας σε ένα αίτημα πρόσβασης πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις πληροφορίες που κατέχει για έναν πελάτη. Το δικαστήριο διευκρίνισε ότι αυτό περιλαμβάνει επίσης όλους τους παραλήπτες που απέκτησαν τα προσωπικά σας δεδομένα. Το γεγονός ότι η “ΑΒ” αποκρύπτει σκόπιμα τεράστιες ποσότητες των εν λόγω δεδομένων είναι σαφώς παράνομο».

Σύμφωνα με τον «noyb», το πρόγραμμα καρτών επιβράβευσης της «ΑΒ» επιτρέπει τη συλλογή προσωπικών δεδομένων των αγοραστών, αλλά η εταιρεία δεν μπορεί να συμμορφωθεί ούτε με τα βασικά δικαιώματα του GDPR, τονίζοντας ότι όταν η καταγγέλλουσα ζήτησε πρόσβαση στα δεδομένα της, η «ΑΒ» παρέλειψε τα περισσότερα από τα προσωπικά δεδομένα που επεξεργάστηκε.

Επιλογές

Σημειώνεται ότι οι καταναλωτές μπορούν να επιλέξουν μεταξύ τριών επιπέδων «προνομίων» και «προτιμήσεων επικοινωνίας». Εάν ένας πελάτης επιλέξει το προφίλ «AB Plus Basic», θα λαμβάνει γενικές διαφημιστικές ανακοινώσεις, τις οποίες η «ΑΒ» αποστέλλει σε όλους τους εγγεγραμμένους καταναλωτές «AB Plus». Εάν ένας πελάτης επιλέξει το προφίλ «AB Plus Personal» ή το προφίλ «AB Plus Unique», συγκατατίθεται στην «ΑΒ» να διεξάγει ανάλυση των προσωπικών του δεδομένων που συλλέγονται μέσω της κάρτας του «AB Plus» ή της εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα. Αυτά τα προσωπικά δεδομένα, επίσης, περιλαμβάνουν τις αγορές του και τις συνήθειές του ως πελάτη. Η «ΑΒ» χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να δημιουργήσει εξατομικευμένες προσφορές και μηνύματα.

Οταν ο πελάτης επιλέγει το προφίλ «AB Plus Unique», η «AB» προχωρά σε όλες τις ανωτέρω αναφερόμενες επεξεργασίες. Επιπλέον, ο υπεύθυνος επεξεργασίας μοιράζεται τα προσωπικά δεδομένα του πελάτη με τρίτους («συνεργάτες») για να του αποστέλλει προσωποποιημένες προσφορές, προσωποποιημένες επικοινωνίες και προωθητικές ανακοινώσεις.

Ομως, φαίνεται ότι η «ΑΒ» δεν παρέχει σε όλους τους καταναλωτές πρόσβαση στο συνολικό χρηματικό ποσό που εξοικονόμησαν με τη χρήση της κάρτας επιβράβευσης σε ευρώ, καλώντας τους να «αναβαθμίσουν» την κατηγορία μέλους τους σε «Unique» για να έχουν πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες.

Η καταγγέλλουσα είναι εγγεγραμμένη στην κατηγορία «AB Plus Personal» του προγράμματος επιβράβευσης της «AB», η οποία επεξεργάζεται «τις αγοραστικές της συνήθειες, τη συχνότητα των επισκέψεών της σε ένα κατάστημα της αλυσίδας, τη χρήση των προσφορών που της ανακοινώνονται, τη διεύθυνση κατοικίας της, το συνολικό κόστος των αγορών της» για τη δημιουργία προφίλ. Ο noyb τονίζει ότι η εταιρεία παρείχε στην καταγγέλλουσα μόνο μια λίστα με τις συναλλαγές της και τα στοιχεία επικοινωνίας της, αλλά καμία άλλη πληροφορία που να έχει αντλήσει από αυτήν και, παρά τις σαφείς ευρωπαϊκές αποφάσεις, αρνήθηκε επίσης ρητά να παράσχει κατάλογο των αποδεκτών αυτών των δεδομένων (παραπέμποντας στην υπόθεση C-154/21).

«Παράνομη απαίτηση»

Η κ. Σαρδέλη σημειώνει ότι οι κάτοχοι της κάρτας «AB Plus Personal» δεν μπορούν καν να έχουν πρόσβαση στο ποσό των χρημάτων που έχουν εξοικονομήσει με τη χρήση της κάρτας επιβράβευσης. Στον ιστότοπό της, η «ΑΒ» διαφημίζει την πρόσβαση σε αυτά τα δεδομένα ως αποκλειστικό χαρακτηριστικό για τους πελάτες «AB Plus Unique», η οποία όμως απαιτεί τη συγκατάθεση για την ανταλλαγή δεδομένων με άλλα τρίτα μέρη -απαίτηση την οποία θεωρεί όχι μόνο παράλογη, αλλά και παράνομη, «προκειμένου να ασκήσετε τα θεμελιώδη δικαιώματά σας βάσει του Δικαίου της Ε.Ε.». Συνολικά, η υπόθεση αυτή δείχνει ότι ακόμη και επιχειρήσεις που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε προσωπικά δεδομένα, όπως ένα πρόγραμμα επιβράβευσης, εξακολουθούν να μη συμμορφώνονται με τα βασικά στοιχεία του ΓΚΠΔ (GDPR), οκτώ χρόνια μετά την υιοθέτησή του το 2016, «και δείχνει πόσο λίγο ενδιαφέρονται οι εταιρείες για τον ΓΚΠΔ».

«Σε περιόδους ραγδαίας αύξησης των τιμών των τροφίμων, οικονομικής ύφεσης και ειδικά για τους πελάτες σε κράτη-μέλη με χαμηλό εισόδημα, μπορεί να μην υπάρχει άλλη επιλογή από το να “συμφωνήσουν” να μοιραστούν προσωπικά δεδομένα προκειμένου να έχουν πρόσβαση σε πιο προσιτές τιμές τροφίμων» σημειώνει η κ. Σαρδέλη, προσθέτοντας ότι οι «εκπτώσεις» είναι ενσωματωμένες στα μοντέλα τιμολόγησης των σούπερ μάρκετ και αυτό σημαίνει ότι, «στην πραγματικότητα, οι πελάτες λαμβάνουν μόνο εκπτώσεις επί των προηγουμένως διογκωμένων τιμών».

Σύμφωνα με την καταγγελία που κατατέθηκε στην Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα στις 13 Αυγούστου, «η εταιρεία παραβίασε δύο διατάξεις του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR), δηλαδή απάντησε ελλιπώς και ασαφώς στο αίτημα πρόσβασης της καταγγέλλουσας και, ως εκ τούτου, παραβίασε το άρθρο 15 παρ. 1 του Κανονισμού, αλλά και την αρχή της διαφάνειας του άρθρου 5 παρ. 1 στοιχείο α’ του Κανονισμού» - ζητώντας την πλήρη συμμόρφωση στο αίτημα της καταγγέλλουσας, ενώ προτείνει στην Αρχή να επιβάλει πρόστιμο ύψους έως και 4% του ετήσιου κύκλου εργασιών της «ΑΒ» (σύμφωνα με τον Κανονισμό) για την αποτροπή παρόμοιων παραβιάσεων στο μέλλον.

«ΑΒ»: «Έχουν απαντηθεί»

Πηγές της εταιρείας «ΑΒ Βασιλόπουλος» δηλώνουν ότι έχουν ήδη δώσει στην καταγγέλλουσα προφορικά και γραπτά τις δέουσες εξηγήσεις και εσωτερικά έχουν γίνει όλοι οι έλεγχοι, σύμφωνα με τους οποίους δεν προκύπτει πρόβλημα, ενώ έχουν απαντηθεί οι αιτιάσεις από τα νομικά τμήματα της εταιρείας.

πηγή: efsyn.gr - από την έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών" - Γιάννης Μπαζαίος