Αμερικανικές εκλογές: νίκες, ήττες και κίνδυνοι

Οι αμερικανικές εκλογές επιφύλασσαν εκπλήξεις (και διάψευση – για άλλη μια φορά – των δημοσκοπήσεων). Πολλοί εξεπλάγησαν για το πρόσωπο του νικητή, όλοι για το μέγεθος της διαφοράς. Μέχρι σήμερα ο Στίβεν Γκρόβερ Κλίβελαντ (Grover Cleveland) ήταν ο μόνος πρόεδρος των ΗΠΑ που υπηρέτησε δύο μη συνεχόμενες θητείες (1885–1889 και 1893–1897) και συνεπώς ο μόνος άνθρωπος που μετρώνταν δύο φορές στην αρίθμηση των προέδρων. Μάλιστα, ήταν Δημοκρατικός, αλλά τη δεύτερη νίκη του την όφειλε κυρίως στην υποστήριξη που είχε από τη μεταρρυθμιστή πτέρυγα του ρεπουμπλικανικού κόμματος. Εκατόν τριάντα χρόνια μετά, η ιστορία επαναλαμβάνεται – αντιστρόφως - με την πανηγυρική εκλογή Τραμπ.

Τον Ρεπουμπλικάνο υποψήφιο στήριξαν πρωτίστως οι μη προνομιούχοι της αμερικανικής κοινωνίας (χαμηλόμισθοι και συνταξιούχοι). Το πάλαι ποτέ πολιτικό ακροατήριο των Δημοκρατικών, άλλαξε ρότα. Αντίρροπα κινήθηκαν και οι αστοί που πλειοψηφικά αποχαιρέτισαν τους Ρεπουμπλικάνους. Το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών βρήκε τους Ρεμπουλικάνους να θριαμβεύουν στα δύο νομοθετικά σώματα (Γερουσία, Βουλή των Αντιπροσώπων), στην Προεδρία, αλλά και έμμεσα στο Ανώτατο Δικαστήριο, καθώς ο νέος Πρόεδρος θα ορίσει δύο Δικαστές της επιλογής του. Αν λάβουμε υπόψη μας και τον ουσιώδη αυτοπεριορισμό των μέσων ενημέρωσης στην προεκλογική περίοδο, τα περιβόητα «θεσμικά αντίβαρα» («checks and balances»), της αμερικανικής πολιτικής θα δοκιμαστούν σοβαρά στην πράξη το προσεχές μέλλον.

Σε κάθε περίπτωση, η εκλογή Τραμπ σηματοδοτεί νίκες, ήττες και κινδύνους πλανητικών διαστάσεων. Πρώτα πρώτα, νίκησε ο αμοραλισμός. Νομίζω ότι η είναι η πρώτη φορά, στο δυτικό κόσμο, που ένας πολιτικός, καταδικασθείς για 34 εγκλήματα, υπόδικος για πολλά ακόμη, μεταξύ των οποίων η υποκίνηση ανατροπής του πολιτεύματος, «εξαγνίζεται» από την εκλογική κολυμπήθρα. Νόμιμο, ανήθικο και πολιτική αναζητούν νέους ορισμούς, καθόσον τα υφιστάμενα λεξικά κατέληξαν στη χαβούζα της ιστορίας.

Δεύτερον, νίκησε ο πλουτοκρατικός λαϊκισμός. Μπορεί η Κάμαλα Χάρις να εξασφάλισε σημαντικό ύψος δωρεών, αλλά μαζί με τον Τραμπ βρέθηκε να χαράσσει πολιτική και εκλογική τακτική μια κουστωδία Αμερικανών νεόπλουτων που ουδέποτε μπόρεσαν να πείσουν για τα αγνά κίνητρα της επιλογής τους. Κοινός παρονομαστής όλων αυτών ο κερδοσκοπικός λαϊκισμός. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι σύμφωνα με το δείκτη Bloomberg Billionaires Index, οι 10 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο κέρδισαν σχεδόν 64 δισ. δολάρια την επομένη της εκλογής Τραμπ. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ημερήσια αύξηση από τότε που δημιουργήθηκε ο δείκτης πλούτου του Bloomberg, το 2012!

Τρίτον, ηττήθηκε η οικολογία. Ο νέος πρόεδρος σχεδιάζει να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισιού και να διπλασιάσει τα ορυκτά καύσιμα. Τούτο σημαίνει όχι μόνον ότι ο ρυθμός της πράσινης μετάβασης θα επιβραδυνθεί, αλλά και ότι η κλιματική αλλαγή θα κάνει «πιο αισθητή» την παρουσία της.

Τέταρτον, τα μαύρα σύννεφα στην παγκόσμια οικονομία πυκνώνουν. Ο Τραμπ υποσχέθηκε να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ και να «τιμωρήσει φίλους και εχθρούς» με γενικούς δασμούς 10% ή 20% (και έως και 60% σε αγαθά που προέρχονται από την Κίνα), παρά τις προειδοποιήσεις των οικονομολόγων ότι τούτο θα υπονομεύσει την ίδια την αμερικανική οικονομία και μετά βεβαιότητας θα επιφέρει υψηλότερο κόστος για τους καταναλωτές.

Πέμπτον, ο γεωπολιτικός απομονωτισμός θα αποτελέσει τη νέα δοξασία της αμερικανικής πολιτικής. Τούτο σηματοδοτεί υπονόμευση της ευρωατλαντικής συμμαχίας, ήττα της Ουκρανίας στον πόλεμο με τη Ρωσία, περαιτέρω αποσταθεροποίηση στη Μέση Ανατολή.

Όλα αυτά, εμείς στην Ευρώπη καλούμαστε να τα διαχειριστούμε ζώντας ήδη σε ένα υφεσιακό από οικονομική άποψη και ταυτόχρονα ανασφαλές περιβάλλον. Πρέπει λίγοι, να αποφασίσουν πολλά και να κάνουν ακόμη περισσότερα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κάτι που σήμερα μοιάζει πιο απίθανο από όσο έδειχνε πριν μερικές ημέρες η νίκη του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές …