«Επιστρέφουμε» 12 ευρώ στον καταναλωτή για κάθε ευρώ που κοστίζουμε

Ο πρόεδρος της Επιτροπής Ανταγωνισμού Ιωάννης Λιανός, καθηγητής Δικαίου Ανταγωνισμού και Δημόσιας Πολιτικής στο Τμήμα Νομικής του University College London, ανοίγει τα χαρτιά του στην «Εφ.Συν.», κάνοντας έναν απολογισμό του έργου της Ανεξάρτητης Αρχής από όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Σεπτέμβριο του 2019. Η παρασκηνιακή φημολογία ότι η κυβέρνηση του έχει δείξει ήδη την πόρτα της εξόδου και δεν πρόκειται να ανανεώσει τη θητεία του φούντωσε μετά τις νέες επιθετικές δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης ότι η Επιτροπή «δεν έχει επιβάλει ούτε ένα πρόστιμο σε εταιρεία τροφίμων ή καταναλωτικών προϊόντων, το τελευταίο διάστημα, για τις τιμές». Η απάντηση του Ιωάννη Λιανού, ότι «δεν είμαστε αγορανομία» και ότι μπορούν να επιβάλλουν πρόστιμα μόνο όταν στοιχειοθετείται αντιανταγωνιστική σύμπραξη (καρτέλ) ή κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, δεν φαίνεται να έπεισε τον υπουργό, ο οποίος επανέλαβε ότι «δεν θέλει ρεπορτάζ, αλλά αποτελέσματα».

Η συνέντευξη παραχωρήθηκε λίγα 24ωρα πριν ξεσπάσει η κόντρα με τον υπουργό Ανάπτυξης, η οποία παραμένει μονομερής, αφού ο κ. Λιανός εξακολουθεί να επιδιώκει κλίμα συνεργασίας, στο πλαίσιο της ανεξαρτησίας της Αρχής και των αρμοδιοτήτων του κάθε φορέα. Ο αναλυτικές απαντήσεις του στα ερωτήματα της «Εφ.Συν.» μαρτυρούν την ακαδημαϊκή του εμπειρία αλλά και την αγωνία του για την επόμενη ημέρα της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η οποία, όπως επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία, παραμένει «τραγικά υποστελεχωμένη».

● Πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού επιλέχθηκε να στελεχώσει το προεδρείο της Ομάδας Εργασίας του Διεθνούς Δικτύου Ανταγωνισμού. Τι σημαίνει αυτή η επιλογή και ποιες θα είναι οι αρμοδιότητές σας;

Είναι η πρώτη φορά που η ελληνική Επ.Αντ. επιλέγεται να συμμετάσχει στο προεδρείο μιας διεθνούς ομάδας εργασίας. Η συγκεκριμένη είναι η Αgency Effectiveness, η οποία αφορά το πόσο αποτελεσματικές είναι και μπορούν να γίνουν οι Επιτροπές Ανταγωνισμού διεθνώς. Αυτό εμμέσως αναγνωρίζει τη μεγάλη πρόοδο που έχουμε κάνει σε αποτελεσματικότητα. Να υπενθυμίσω ότι η Επ.Αντ. είναι μια Αρχή που με τον ίδιο αριθμό υπαλλήλων βγάζει περίπου 75% περισσότερες αποφάσεις τον χρόνο από ό,τι έβγαζε κατά μέσο όρο την περίοδο 2013-2019. Εχει επιβάλει πρόστιμα 32 εκατομμύρια ευρώ το 2022, περισσότερα από αυτά της γερμανικής Αρχής. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο αριθμός προστίμων είναι για μας κομβικός, δεν κάνουμε «κυνήγι μαγισσών», όπως ανέφεραν ορισμένοι σχετικά με κάποια πρόστιμά μας.

Σκοπός μας είναι να εφαρμόσουμε τον νόμο, αποτρεπτικά και με δίκαιο τρόπο. Ακόμα πιο σημαντικό είναι ότι με βάση τους υπολογισμούς μας, και θα το βγάλουμε μέσα στον Νοέμβριο στην Εκθεση Πεπραγμένων του 2022, δείχνουμε ότι έχουμε πλεόνασμα καταναλωτή πλέον των 120 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι αν κοιτάξουμε τον προϋπολογισμό μας, με όλα μας τα έξοδα, που είναι 10 εκατομμύρια ευρώ, επιστρέφουμε 12 ευρώ στον καταναλωτή για κάθε ευρώ που παίρνουμε. Θεωρώ ότι λίγες δημόσιες υπηρεσίες μπορούν να πουν ότι έχουν αυτή την αποτελεσματικότητα. Οι πρόοδοι που έχουμε κάνει στην αξιοποίηση τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης και στην ενσωμάτωση νέων επιστημονικών κλάδων, όπως το DataScience στην εφαρμογή του Δικαίου Ανταγωνισμού, έχουν αναγνωριστεί και από το Stanford University. Eχει φτιάξει ένα πρόγραμμα, το CODEX για τις Αρχές Ανταγωνισμού, το οποίο παρουσιάστηκε στον ΟΟΣΑ τον Ιούνιο στο Παρίσι, και μας κατατάσσει στις 20 Αρχές που έχουν ιδιαίτερη δραστηριότητα στα θέματα τεχνητής νοημοσύνης στον συγκεκριμένο τομέα.

Αυτό με το οποίο θα ασχοληθούμε περισσότερο το επόμενο διάστημα, και το έχουμε προτείνει με το Department of Justice (υπ. Δικαιοσύνης) των ΗΠΑ στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ, είναι η χρήση νέων τεχνολογιών στις Αρχές Ανταγωνισμού, το πώς πρέπει να οργανώνονται πλέον, έχοντας υπόψη ότι μπορούμε να ενισχύσουμε το ανθρώπινο δυναμικό με τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι εκεί για να αντικαταστήσει το ανθρώπινο δυναμικό αλλά για να το ενισχύσει. Το θεωρώ πολύ σημαντικό στο μέλλον και είναι για μας μονόδρομος, γιατί όπως γνωρίζετε είμαστε τραγικά υποστελεχωμένοι.

● Εχετε θέσει επανειλημμένα το ζήτημα της επαρκούς στελέχωσης της Επ.Αντ., ώστε να ανταποκρίνεται ταχύτερα στα αυξημένα καθήκοντά της. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;

Η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί καθόλου, το αντίθετο θα έλεγα. Εχουμε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και πολύ καιρό. Με εκτενέστατη μελέτη που είχα στείλει στον πρωθυπουργό, περίπου έξι μήνες από τότε που ανέλαβα, είχα θέσει και το ζήτημα της στελέχωσης της Επ.Αντ. Μολονότι εγκρίθηκαν από το υπουργικό συμβούλιο γύρω στις 20 θέσεις -οι οποίες θα αντιστοιχούν σε 20% αύξηση του προσωπικού μας, μια σημαντική αύξηση- δυστυχώς δεν έχουν ακόμα εφαρμοστεί. Είμαστε 90 άτομα, αλλά σε ισοδύναμο πλήρους ωραρίου είμαστε μόλις 55 επιστήμονες (οικονομολόγοι και νομικοί), μαζί με τους προϊσταμένους, οι οποίοι καλούνται να χειριστούν όλες τις υποθέσεις της εθνικής οικονομίας: τράπεζες, πετρελαιοειδή, ενέργεια, σουπερμάρκετ, κατασκευαστικές, τα πάντα. Οι ίδιοι άνθρωποι πρέπει να χειριστούν και τις αυξημένες σε αριθμό συγκεντρώσεις που γίνονται και μας γνωστοποιούνται, για τις οποίες υπάρχουν συγκεκριμένες προθεσμίες. Αν δεν τις τηρήσουμε, θα είμαστε υπόλογοι. Οπότε, αρχίζουμε μια έρευνα, έρχεται μια συγκέντρωση, τα ίδια άτομα πρέπει να ασχοληθούν με αυτό, μετά πάνε να ξαναπιάσουν το νήμα που αφήσανε, μετά άλλη συγκέντρωση, συν τους ελέγχους που διεξάγουμε.

Σύμφωνα με τα στοιχεία μιας από τις μεγαλύτερες νομικές εταιρείες στις Βρυξέλλες, είμαστε η νούμερο ένα Επιτροπή Ανταγωνισμού στην Ευρώπη σε αριθμούς ελέγχων από το 2018 ώς το 2023 και η πρώτη το 2023, με μεγάλη διαφορά από τις άλλες Αρχές. Εχουν εγκριθεί προσλήψεις από το ΑΣΕΠ, αλλά δυστυχώς οι διαδικασίες είναι πολύ χρονοβόρες. Γι’ αυτό έγινε μια προσπάθεια από Ανεξάρτητες Αρχές οικονομικού περιεχομένου, όπως είμαστε εμείς, η Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Ρυθμιστική Αρχή Λιμένων, η Ενιαία Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων, να βρούμε έναν τρόπο να γίνεται πιο γρήγορα η διαδικασία, με τη δική μας συμμετοχή, υπό τον έλεγχο πάντα του ΑΣΕΠ. Μετά πολλών βασάνων ο νόμος αυτός ψηφίστηκε λίγο πριν από τις εκλογές, τον Απρίλιο του 2023, ο 5043/2023, αλλά η εφαρμογή του πάγωσε λόγω των εκλογών.

Από τον Ιούνιο του 2023 στείλαμε όλες οι Αρχές επιστολές για να επισπευσθούν οι προσλήψεις. Ακόμα δυστυχώς δεν έχουμε απάντηση από το υπουργείο Εσωτερικών. Αυτό αφορά όλες τις Ανεξάρτητες Αρχές που σας ανέφερα. Ελπίζουμε να το δει το υπουργείο Εσωτερικών και να κινηθεί γιατί έχουμε φτάσει στο αμήν από πλευράς έλλειψης προσωπικού. Ολοι κάνουν το extra mile, δουλεύοντας πέραν του ωραρίου για να ολοκληρωθούν οι υποθέσεις. Ενώ με βάση τον νόμο προβλέπονται 230 οργανικές θέσεις, με βάση τους υπολογισμούς που έχουμε κάνει με 140 άτομα FTE (Full Τime Εquivalent) η Επ.Αντ. μπορεί να λειτουργεί με απόλυτη αποτελεσματικότητα, όπως οι μεγάλες Αρχές Ανταγωνισμού, με βάση τον πληθυσμό και το μέγεθος της οικονομίας μας.

● Πόσες υποθέσεις χειρίζεστε κάθε χρόνο;

Περίπου 60. Περίπου 20 υποθέσεις από αυτές αφορούν τον κλάδο τροφίμων. Μόνο μέχρι τον Ιούνιο του 2024 έχουμε επίσης 20 δικαστήρια, αν βάλουμε και τις προσφυγές, υπάρχει τεράστιος φόρτος. Eχουμε ήδη μειώσει σημαντικά τον χρόνο ολοκλήρωσης υποθέσεων. Με τις ίδιες εργατο-ημέρες έχουμε κάνει περισσότερους ελέγχους, με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Εχουμε φτιάξει πρόγραμμα με «εκμάθηση αλγορίθμου», που σκανάρει πολύ μεγάλο όγκο δεδομένων. Εχουμε γίνει πιο εξωστρεφείς, με webinars, Δελτία Επικοινωνίας.

πηγή: έντυπη "Εφημερίδα των Συντακτών" - Αφροδίτη Τζιαντζή