«Φλέγεται» το Ιράν - Πώς ξεκίνησε και πώς φούντωσε η «επανάσταση των γυναικών»

Γράφει η Νεφέλη Λυγερού

Η Μαχσά Αμινί ετών 22 στις 13 Σεπτεμβρίου έμελλε να γραφτεί η αρχή του τέλους της σύντομης ζωής της. Μία ζωή κατά τη διάρκεια της οποίας δεν συνέβη τίποτα συνταρακτικό, ούτε καν συναρπαστικό. Κι αυτή, όπως εκατοντάδες χιλιάδες άλλες κοπέλες από το ιρανικό Κουρδιστάν, δεν έχουν, άλλωστε, και πολλά να περιμένουν.

Αποκλεισμένες από τη στοιχειώδη μόρφωση και περιθωριοποιημένες ακόμα και από μία υποτυπώδη κοινωνική ζωή, ελπίζουν σ’ έναν γάμο. Θεωρούνται τυχερές αν αυτός δεν κρύβει βία και αν επιτραπεί από τον σύζυγό και αφέντη τους να απολαύσουν κάποιες από τις χαρές της μητρότητας. Ακόμα, όμως, και όταν έχει τεθεί τόσο χαμηλά ο πήχης, η ζωή παραμένει ζωή και όταν ζεις ελπίζεις.

Η Μαχσά είχε εναποθέσει όλες τις ελπίδες της, λοιπόν, στη σύντομη απόδραση που θα έκανε με τον αδελφό της για να διεκπεραιώσουν γραφειοκρατικές δουλειές και να δουν συγγενείς. Κάτι που για τον μέσο άνθρωπο φαίνεται αγγαρεία, για τη νεαρή κοπέλα έμοιαζε με εξωτικό ταξίδι αναψυχής. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, πριν καλά-καλά συνειδητοποιήσει τι συμβαίνει άνδρες ντυμένοι με πολιτικά που ανήκαν στην θρησκευτική αστυνομία την είχαν αρπάξει από τα μαλλιά, σέρνοντάς την σ’ ένα βαν. Το αμάρτημά της; Κάποιες τούφες από τα μαλλιά της είχαν ξεπροβάλλει από το χιτζάμπ. Ο αδελφός της ματαίως διαμαρτυρήθηκε, χρησιμοποιώντας ακόμα και το σώμα του για ασπίδα ανάμεσα στην αδελφή του και τους άνδρες.

Όλοι, άλλωστε, γνωρίζουν καλά τι σημαίνει να μπαίνει κάποια κοπέλα στο βαν της θρησκευτικής αστυνομίας. Μόλις πριν από ένα μήνα, μία μάνα ούρλιαζε, θρηνούσε και ξερίζωνε τα μαλλιά της, όταν η αστυνομία είχε αρπάξει την κόρη της, επειδή το φόρεμά της είχε σηκωθεί, αποκαλύπτοντας μέρος των αστραγάλων της. «Μην την σκοτώσετε», ούρλιαζε, αποκαλύπτοντας τον εφιάλτη που βιώνουν οι γυναίκες που καταλήγουν εκεί.

Αν και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά τι συνέβη, δεκάδες είναι οι μάρτυρες που κατήγγειλαν ότι μέσα στο βαν η Αμινί δέχτηκε βίαιη σωματική επίθεση. Αυτή συνεχίστηκε και στα κρατητήρια. Όταν πια είχε αφεθεί ελεύθερη, περιμένοντας και την τελευταία σφραγίδα παραπονέθηκε ότι δεν νιώθει καλά. Δεν της έδωσαν σημασία. Κάμερες μέσα από το τμήμα δείχνουν την κοπέλα να προσπαθεί να κρατηθεί από κάτι καρέκλες και στη συνέχεια να καταρρέει. Αν και μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, ήταν ήδη αργά. Οι γιατροί διαπίστωσαν ότι ήταν εγκεφαλικά νεκρή και μία ημέρα μετά τη νοσηλεία της άφησε την τελευταία πνοή της.

Η Μαχσά Αμινί δεν είναι ούτε η πρώτη, ούτε η τελευταία γυναίκα που πέφτει θύμα βίας του σκληρού θεοκρατικού καθεστώτος στο Ιράν και της αδυσώπητης θρησκευτικής αστυνομίας. Ο δικός της θάνατος, όμως, λειτούργησε σαν θρυαλλίδα αντιδράσεων. Η οικογένειά της αψήφησε τον φόβο, αμφισβητώντας ανοιχτά τις αρχές και τους γιατρούς που μίλησαν για υποκείμενα νοσήματα και μία φιλάσθενη κοπέλα, η οποία προδόθηκε από την καρδιά της.

Ξεκίνησαν να διαμαρτύρονται οι συγγενείς, οι φίλοι, οι γείτονες στην κηδεία της, στην πόλη Σακέζ του ιρανικού Κουρδιστάν. Η οργή, όμως, δεν έλεγε να καταλαγιάσει. Ακολούθησαν εκατοντάδες και στη συνέχεια χιλιάδες Κούρδοι, διαμαρτυρόμενοι για τον βίαιο θάνατο της. Η ταραχή εξαπλώθηκε όπως η φωτιά. Είχε και την δύναμή της. Έφτασε μέχρι και την πρωτεύουσα. Στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων βρέθηκαν και άλλες γυναίκες. Με κίνδυνο της ζωής τους, πέταξαν και έκαψαν τα χιτζάμπ, φωνάζοντας «θάνατο στο δικτάτορα», αναφερόμενες στον ανώτατο θρησκευτικό ηγέτη της χώρας.

Οι φωνές τους ενώθηκαν με αυτές ανδρών που δεν ήταν Κούρδοι. Άνδρες που δεν αντέχουν πια να βλέπουν τις κόρες και τις γυναίκες τους να χάνουν τη ζωή τους, επειδή μία τούφα από τα μαλλιά τους ξέφυγε, ή το φουστάνι τους σηκώθηκε δύο εκατοστά παραπάνω. Κάθε μέρα συνεχίζονται στη χώρα οι μαζικές διαδηλώσεις με συνθήματα κατά του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ και της θεοκρατίας.

Μέχρι στιγμής, οι αρχές μιλάνε για τρεις νεκρούς, αλλά οι διαδηλωτές υποστηρίζουν ότι το νούμερο είναι μεγαλύτερο, με θύμα και ένα αγόρι δέκα ετών. Οι τραυματίες είναι δεκάδες, ενώ εκατοντάδες έχουν συλληφθεί. Η είδηση παραμένει πρώτη σε μεγάλη μερίδα των ΜΜΕ, ανοίγοντας ζωηρή δημόσια συζήτηση για τις ακρότητες της θρησκευτικής αστυνομίας. Στο διαδίκτυο ξεκίνησε τρεντ, με χιλιάδες γυναίκες από πολλές αραβικές χώρες να κόβουν τα μαλλιά τους, αμίλητες σε μία συμβολική κίνηση διαμαρτυρίας.

Σε μία προσπάθεια να αποφορτίσουν το κλίμα, οι αρχές υποσχέθηκαν ότι θα διαλευκάνουν την υπόθεση, ενώ σε μία πρωτοφανή κίνηση σύμβουλος του ανώτατου ηγέτη του Ιράν επισκέφτηκε το σπίτι της άτυχης κοπέλας για να υποβάλλει τα συλλυπητήριά του. Έμεινε δύο ολόκληρες ώρες εκεί. «Όλοι οι θεσμοί θα αναλάβουν ενέργειες προκειμένου να υπερασπιστούν τα δικαιώματα που έχουν παραβιαστεί», είπε, προσθέτοντας ότι είναι σίγουρος πως ο Χαμενεΐ «έχει επίσης επηρεαστεί και πονέσει από τον θάνατό της».

Σφοδρές είναι οι αντιδράσεις και της Δύσης. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοζέπ Μπορέλ ήταν μεταξύ εκείνων που καταδίκασαν τον θάνατο της νεαρής. «Την περασμένη εβδομάδα, η Μαχσά Αμινί, 22 ετών, πέθανε εξαιτίας τραυματισμών που υπέστη αφού τέθηκε υπό κράτηση, διότι δεν τήρησε τη νομοθεσία για τη μαντίλα στο Ιράν. Αυτό που της συνέβη είναι απαράδεκτο και οι δράστες αυτού του φόνου πρέπει να λογοδοτήσουν», τόνισε ο Πέτερ Στάνο, ο εκπρόσωπος του Ζοζέπ Μπορέλ, στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης.

Ανακοίνωση έβγαλε και το υπουργείο Εξωτερικών της Γαλλίας, χαρακτηρίζοντας «βαθιά σοκαριστική» την υπόθεση της σύλληψης από την ιρανική θρησκευτική αστυνομία της νεαρής γυναίκας και κατόπιν του θανάτου της. Την ανησυχία του για τη δράση της αστυνομίας στο Ιράν εξέφρασε και ο ΟΗΕ: «Η υπηρεσιακή ύπατη αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, Νάντα αλ Νασίφ, εξέφρασε σήμερα την ανησυχία της για τον θάνατο υπό κράτηση της Μαχσά Αμινί, η οποία είχε συλληφθεί από την θρησκευτική αστυνομία του Ιράν, που εφαρμόζει αυστηρούς κανόνες για τη χρήση του χιτζάμπ, και τη βίαιη αντίδραση των δυνάμεων ασφαλείας απέναντι στις διαδηλώσεις που ακολούθησαν», υπογράμμισε σε ανακοίνωσή του ο οργανισμός.

protothema.gr