Πανεπιστήμια: Αυτές είναι οι μεγάλες αλλαγές - Πότε ξεκινούν τα πρώτα μη κρατικά;

Χρονιά αλλαγών στο τοπίο της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης θα είναι το 2025, καθώς αναμένονται σημαντικές εξελίξεις στον χώρο των μη κρατικών πανεπιστημίων, ενώ παράλληλα τα δημόσια πανεπιστήμια εδραιώνουν το διεθνές τους προφίλ.

Ο νόμος για τα πανεπιστήμια που ψηφίστηκε τον περασμένο Μάρτιο ανοίγει τον δρόμο για πρώτη φορά σε ξένα Ιδρύματα να ιδρύσουν παραρτήματα στην Ελλάδα, με τις πρώτες αιτήσεις να αναμένονται στις αρχές του νέου έτους. «Αγκάθι» στο χρονοδιάγραμμα είναι οι πρώτες προσφυγές στο ΣτΕ από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΠΟΣΔΕΠ), αλλά και πανεπιστημιακούς με αίτημα την ακύρωση των υπουργικών αποφάσεων που ορίζουν τις διαδικασίες για τη χορήγηση άδειας και λειτουργίας των παραρτημάτων.

Στον ίδιο νόμο προβλέπεται και η διευκόλυνση των δημόσιων πανεπιστημίων για τις συνεργασίες με ξένα Ιδρύματα. Το υπουργείο Παιδείας έχει ήδη ζητήσει προτάσεις για κοινά μεταπτυχιακά με ξένα Ιδρύματα, εκ των οποίων κάποια θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης με 62 εκατ. ευρώ. Ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, σε δηλώσεις του ανέφερε ότι περιμένει τουλάχιστον 50 κορυφαία πανεπιστήμια από ΗΠΑ και Ευρώπη να συμπράξουν με ελληνικά πανεπιστήμια σε αυτό το κάλεσμα.

Στόχος των παραπάνω μεταρρυθμίσεων είναι η διεύρυνση των δυνατοτήτων για σπουδές στους Ελληνες φοιτητές, ώστε να μην καταφεύγουν στο εξωτερικό για να σπουδάσουν στο αντικείμενο που επιθυμούν, αλλά και η προσέλκυση ξένων φοιτητών στη χώρα.

«Πράσινο φως»

Πριν από λίγες εβδομάδες, με την υπογραφή δύο υπουργικών αποφάσεων, οι οποίες ορίζουν το ύψος της εγγυητικής επιστολής και του παραβόλου, αλλά και τις λεπτομέρειες για τη χορήγηση της άδειας, ο υπουργός Παιδείας έδωσε το «πράσινο φως» για να ξεκινήσει η διαδικασία υποβολής αιτήσεων.

Από τις 2 Ιανουαρίου έως και την 1η Μαρτίου η Ανεξάρτητη Αρχή της ΕΘΑΕΕ (Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης) θα δέχεται τις αιτήσεις, με το πρώτο crash test για το ενδιαφέρον των ξένων Ιδρυμάτων να καταγράφεται εντός αυτού του διαστήματος.

Κυπριακά πανεπιστήμια αλλά και κολέγια που συνεργάζονται με ξένα Ιδρύματα βρίσκονται ήδη σε διεργασίες για κατάθεση του σχετικού φακέλου, ενώ πολλά ακόμα Ιδρύματα βολιδοσκοπούν το νέο περιβάλλον που χτίζεται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, σε συνεργασία με τον Ομιλο Hellenic Healthcare Group (HHG), προετοιμάζει εδώ και καιρό την ίδρυση ιδιωτικής Ιατρικής Σχολής, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες και το Πανεπιστήμιο Λεμεσού βρίσκεται σε προετοιμασίες για πιθανή ίδρυση ενός παραρτήματος στη Θεσσαλονίκη. Σημειώνεται ότι τα ξένα πανεπιστήμια που εξετάζουν την ίδρυση παραρτημάτων θα πρέπει να ιδρύσουν τουλάχιστον τρεις σχολές για να λάβουν τη σχετική άδεια.

Στο μέτωπο των κολεγίων υπάρχει έντονο ενδιαφέρον, αν και οι αυστηρές προϋποθέσεις έχουν δυσκολέψει αρκετούς παίκτες της εν λόγω αγοράς. Μέχρι στιγμής φέρεται να έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον κολέγια όπως το BCA, το Μητροπολιτικό, το Idef και το New York College, τα οποία δραστηριοποιούνται στους τομείς της Ναυτιλίας, των Οικονομικών, του Business, αλλά και της Νομικής.

Το ζήτημα των διδάκτρων είναι μία ακόμα παράμετρος που σύμφωνα με τους καλά γνωρίζοντες θα καθορίσουν η «αγορά» και η ζήτηση. Για παράδειγμα, η δημοφιλής Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας έχει δίδακτρα στην Κύπρο γύρω στις 20.000 ευρώ τον χρόνο, ένα επίπεδο που φαίνεται ότι θα διατηρηθεί και στο παράρτημα στην Ελλάδα.

Στην περίπτωση των κολεγίων, υπολογίζεται -ανάλογα και με τις επιχειρήσεις που τελικά θα πάρουν το «πράσινο φως»- να υπάρχουν χαμηλότερα δίδακτρα, που θα κινούνται γύρω στις 10.000 ευρώ (στις υπάρχουσες τιμές, άνθρωποι της αγοράς υπολογίζουν ότι ανάλογα τα δίδακτρα του κάθε κολεγίου, στην περίπτωση που αυτό γίνει πανεπιστήμιο, θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά ένα 20%), καθώς σκοπεύουν να απευθυνθούν και σε χαμηλότερα οικονομικά στρώματα.

Χρονικά περιθώρια

Αν και το χρονοδιάγραμμα του υπουργείου Παιδείας έκανε λόγο για την εισαγωγή των πρώτων φοιτητών στα παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων τον Σεπτέμβριο του 2025, τα χρονικά περιθώρια είναι αρκετά στενά για κάτι τέτοιο, δεδομένου ότι τα παραρτήματα μετά τη λήψη της άδειας θα πρέπει να προωθήσουν τα προγράμματά τους για την προσέλκυση φοιτητών.

Σε κάθε περίπτωση, εντός του επόμενου έτους θα υπάρξουν εξελίξεις, θα αποτυπωθεί το ενδιαφέρον των πιο «τολμηρών», ενώ η ανταπόκριση στο άνοιγμα των πρώτων παραρτημάτων θα δείξει τον δρόμο και για επόμενες αιτήσεις.

Οι προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας αποτελούν έναν ακόμα αστάθμητο παράγοντα για το πότε θα μπορούσαν να λειτουργήσουν τα πρώτα παραρτήματα στην Ελλάδα.

Στις υπουργικές αποφάσεις προβλέπεται ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας του παραρτήματος, με τα μη κρατικά πανεπιστήμια που θα ιδρυθούν να λειτουργούν υπό μία νέα νομική μορφή, αυτή των Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης (ΝΠΠΕ).

Τίτλοι σπουδών

Οι τίτλοι σπουδών που θα παρέχουν τα νέα Ιδρύματα θα είναι αναγνωρισμένοι και ισότιμοι με τους αντίστοιχους των δημόσιων πανεπιστημίων, ενώ τα παραρτήματα θα υπόκεινται στον έλεγχο του υπουργείου Παιδείας, αλλά και των αρμόδιων οργάνων του, όπως η ΕΘΑΑΕ και ο ΕΟΠΠΕΠ (Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού), καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας τους.

Τα παραρτήματα είναι υποχρεωμένα να ιδρύσουν τουλάχιστον τρεις σχολές από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας τους, παρέχοντας όλες τις ακαδημαϊκές εξασφαλίσεις και τις απαραίτητες υποδομές. Για τα κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού, τα οποία βρίσκονται στις πρώτες 20 θέσεις των τριών διεθνών κατατάξεων Academic Ranking of World Universities (ΑRWU), Times Higher Education (THE) και Quacquarelli Symonds (QS), προβλέπεται η δυνατότητα ίδρυσης μόνο μίας σχολής.

Το μητρικό Ιδρυμα καλείται να καταβάλει εγγυητική επιστολή ύψους 2 εκατ. ευρώ, η οποία προσαυξάνεται κατά 500.000 ευρώ για κάθε επιπλέον σχολή, πέραν των τριών σχολών. Τα χρήματα επιστρέφουν εφόσον το Ιδρυμα δεν λάβει την αδειοδότηση.

Σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της περιφέρειας, το ύψος της εγγυητικής επιστολής μειώνεται κατά 50% εφόσον η αίτηση για χορήγηση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας παραρτήματος- ΝΠΠΕ αφορά παράρτημα το οποίο εγκαθίσταται εκτός της Περιφέρειας Αττικής και της Περιφερειακής Ενότητας Θεσσαλονίκης της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, με εξαίρεση την Περιφερειακή Ενότητα Νήσων Αττικής.

Αντίστοιχα, το παράβολο που καλείται να καταβάλει το κάθε Ιδρυμα ορίζεται στις 600.000 ευρώ ανά αίτηση, η οποία αφορά στην άδεια εγκατάστασης και λειτουργίας από μία έως τρεις σχολές. Αντίστοιχα, στην περίπτωση λειτουργίας παραρτήματος εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης, το παράβολο μειώνεται κατά 50%.

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΠΟ ΗΠΑ, ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΜΕΣΗ ΑΝΑΤΟΛΗ

Στόχος η προσέλκυση ξένων φοιτητών

Τα τελευταία χρόνια τα ελληνικά Ιδρύματα έχουν επιτύχει σημαντικές συνεργασίες με κορυφαία ξένα πανεπιστήμια. Φέτος, 12 ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα και 175 ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα λειτουργούν ήδη σε ελληνικά πανεπιστήμια, κεντρικά και περιφερειακά, με στόχο την προσέλκυση ξένων φοιτητών.

Το ενδιαφέρον είναι ισχυρό τόσο από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη όσο και από τη Μέση Ανατολή, με φοιτητές να επιλέγουν την Ελλάδα ως προορισμό για σπουδές, είτε για μεγάλης διάρκειας προγράμματα φοίτησης (προπτυχιακά και μεταπτυχιακά) είτε για μικρής διάρκειας προγράμματα.

Χαρακτηριστικό της ελκυστικότητας των ελληνικών πανεπιστημίων είναι τα ετήσια αποτελέσματα της έρευνας Open Doors 2024, τα οποία δημοσιεύονται από το Ινστιτούτο Διεθνούς Εκπαίδευσης (IIE) για τον αριθμό Αμερικανών φοιτητών που επιλέγουν την Ελλάδα για σπουδές.

Πάνω από 6.000 Αμερικανοί φοιτητές επέλεξαν την Ελλάδα το ακαδημαϊκό έτος 2022-2023, φέρνοντας τη χώρα στην 8η θέση, όταν το 2018 ήταν στη 17η. Σημειώνεται ότι η γειτονική Ιταλία, την περίοδο 2022-2023, φιλοξένησε περίπου 41.000 Αμερικανούς φοιτητές.

Στο πλαίσιο της δημιουργίας κινήτρων για τα ελληνικά πανεπιστήμια, το υπουργείο Παιδείας έχει εξασφαλίσει ένα κονδύλι ύψους 62 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, το οποίο θα χρηματοδοτήσει κοινά μεταπτυχιακά προγράμματα (με διπλό τίτλο από ξένο και ελληνικό πανεπιστήμιο), με κριτήρια, μεταξύ άλλων, την ελκυστικότητά τους για την προσέλκυση ξένων φοιτητών.

Ξενόγλωσσα

Ενα ακόμα επιτυχημένο μοντέλο διεθνοποίησης είναι η λειτουργία των ξενόγλωσσων προγραμμάτων, τα οποία έχουν ήδη συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των διεθνών φοιτητών.

Ενδεικτικά, στο ΕΚΠΑ λειτουργούν ήδη με επιτυχία δύο ξενόγλωσσα προγράμματα στις σχολές Ιατρικής και Φιλοσοφίας, ενώ προετοιμάζεται και η λειτουργία ενός ακόμα στον επιστημονικό τομέα της Φαρμακευτικής. Στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών προετοιμάζονται για το πρώτο ξενόγλωσσο προπτυχιακό πρόγραμμά τους «International Business and Technology», ενώ με επιτυχία λειτουργούν σε δημοφιλείς επιστημονικούς τομείς, όπως η Ιατρική και τα Οικονομικά, ξενόγλωσσα προγράμματα στα Πανεπιστήμια Κρήτης, Θεσσαλίας και Μακεδονίας.

Τα μαθήματα γίνονται στα αγγλικά, τα πτυχία αναγνωρίζονται αυτόματα και τα προγράμματα αφορούν τόσο Ευρωπαίους όσο και πολίτες τρίτων χωρών. Σύμφωνα με πανεπιστημιακούς, το χαμηλό ύψος των διδάκτρων σε σχέση με άλλες χώρες του εξωτερικού, αλλά και μεσογειακό κλίμα της χώρας αποτελούν ελκυστικό συνδυασμό για πολλούς ξένους φοιτητές.

Η ΕΘΑΑΕ, πριν από λίγες ημέρες, δημοσιοποίησε σε ημερίδα για τη διεθνοποίηση των ελληνικών πανεπιστημίων, που έλαβε χώρα στη Βουλή, στοιχεία σχετικά με τις πρωτοβουλίες ξενόγλωσσων προγραμμάτων που ήδη τρέχουν στη χώρα, με τα ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα να αποτελούν το 2,5% του συνόλου των προπτυχιακών που προσφέρονται στην Ανώτατη Εκπαίδευση, ενώ τα ξενόγλωσσα μεταπτυχιακά προγράμματα αποτελούν το 15% του συνόλου των μεταπτυχιακών προγραμμάτων στα ελληνικά Ιδρύματα.

Οι συνεργασίες με ξένα πανεπιστήμια δεν είναι κάτι καινούργιο για την ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα, που τα τελευταία χρόνια έχει συνάψει σημαντικές συμφωνίες με κορυφαία αμερικανικά, ευρωπαϊκά, αλλά και κινεζικά πανεπιστήμια.

Ο εθνικός φορέας για τη διεθνοποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης, το Study in Greece, έχει πετύχει ήδη σε σημαντικό βαθμό την προβολή των ελληνικών πανεπιστημίων στο εξωτερικό.

Αντίστοιχα, πρωτοβουλίες όπως το πρόγραμμα Pharos, σε συνεργασία με την Αμερικανική Πρεσβεία στην Ελλάδα, εστιάζουν στην προώθηση και δημιουργία ακαδημαϊκών συνεργασιών μεταξύ αμερικανικών και ελληνικών πανεπιστημίων, με επίκεντρο βραχυπρόθεσμα προγράμματα, για τα οποία δείχνουν ισχυρό ενδιαφέρον Αμερικανοί φοιτητές.

Ο υπουργός Παιδείας, Κυριάκος Πιερρακάκης, έχει υπογραμμίσει κατά καιρούς σε δηλώσεις του ότι στόχος του υπουργείου Παιδείας είναι η ενεργή αρωγή της Πολιτείας στις πρωτοβουλίες διεθνοποίησης, ώστε οι μέχρι τώρα αποσπασματικές ενέργειες να αποκτήσουν χαρακτήρα εθνικής πολιτικής για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

eleftherostypos.gr