Σερβία: Στο στόχαστρο μπαίνουν τα ριάλιτι σόου μετά τις δύο πρόσφατες ένοπλες επιθέσεις

Στη σερβική τηλεόραση, γυναίκες κακοποιούνται και απειλές εκτοξεύονται υπό την απειλή όπλου. Και αυτό δεν είναι κάποιο σενάριο. Πρόκειται για ριάλιτι σόου όπου, μεταξύ άλλων, πρωταγωνιστούν διαβόητοι μαφιόζοι και εγκληματίες πολέμου.

Τα σόου είναι ιδιαίτερα δημοφιλή επί σειράν ετών, αλλά πρόσφατα προκάλεσαν την οργή του κοινού έπειτα από τις δύο μαζικές δολοφονικές επιθέσεις που, σύμφωνα με διαδηλωτές, είναι δείγμα μιας βαθιά ριζωμένης κουλτούρας βίας που πυροδοτείται από τα μέσα ενημέρωσης.

Σε ολόκληρο τον κόσμο τα ριάλιτι σόου βρίθουν από καυγάδες, κουτσομπολιά και ίντριγκες. Αλλά στη Σερβία το επίπεδο έχει πέσει ακόμη χαμηλότερα.

Πρόσωπα του υπόκοσμου, εγκληματίες πολέμου και ψυχικά διαταραγμένοι πρωταγωνιστούν στις σειρές αυτές με την βία να έχει τον πρώτο λόγο.

Το 2021 περίπου 12 πρωταγωνιστές σε ριάλιτι παρακολουθούσαν απαθώς έναν καταδικασμένο εγκληματία να σφίγγει τον λαιμό μιας γυναίκας μέχρι που εκείνη σωριάζεται λιπόθυμη. Κι όλα αυτά στο σόου Zadruga -- ένα από τα δημοφιλέστερα ριάλιτι σόου στη βαλκανική αυτή χώρα.

"Όλες οι φίλες της κόρης μου γνωρίζουν τους πρωταγωνιστές και για εκείνες είναι απλώς τηλεοπτικοί αστέρες. Όχι εγκληματίες ή κακοποιητικοί σύζυγοι, απλώς αστέρες", λέει ο 44χρονος Ντέγιαν Ίνιατς, κάτοικος του Βελιγραδίου που συμμετείχε αυτή την εβδομάδα στις διαδηλώσεις με αίτημα να κοπούν αυτές οι εκπομπές από την τηλεόραση.

"Θέλω να απαγορευτούν, τόσο απλά. Αυτά τα άτομα δεν μπορεί να αποτελούν πρότυπα", τονίζει.

Ο Ίνιατς δεν είναι ο μόνος που σκέφτεται έτσι.

Δεκάδες χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους τις τελευταίες ημέρες ζητώντας την άμεση απαγόρευση των βίαιων προγραμμάτων έπειτα από τις δύο ένοπλες επιθέσεις της περασμένης εβδομάδας κατά τις οποίες έχασαν τη ζωή τους 17 άνθρωποι, ανάμεσά τους και οκτώ μαθητές Δημοτικού στο Βελιγράδι.

Εγκληματική κουλτούρα

Του διογκούμενου κινήματος της οργής ηγείται ένα κοινό, το οποίο έχει κορεστεί από τα επίπεδα βίας στη Σερβία--στην πολιτική και στην τηλεόραση.

Μαφιόζοι, εγκληματίες πολέμου και χούλιγκανς του ποδοσφαίρου αποθεώνονται συχνά και αποκτούν πρόσβαση σε μια πλατφόρμα φιλοκυβερνητικών μέσων ενημέρωσης.

Τα ριάλιτι σόου ειδικά είναι πολύ δημοφιλή τις τελευταίες δύο δεκαετίες στη Σερβία, αλλά τα τελευταία χρόνια έχουν πάρει μια πολύ πιο βίαιη μορφή και προβάλλονται σε φιλοκυβερνητικά κανάλια. Παρότι κάποια από τα χειρότερα έχουν σταματήσει να προβάλλονται, το δημοφιλές Zadruga εξακολουθεί να προβάλλεται στο κανάλι Pink TV, ένα από τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα της χώρας.

Και η αδικαιολόγητη βία είναι παρούσα και σε άλλα προγράμματα της σερβικής τηλεόρασης.

Η εγκληματική κουλτούρα είναι εδώ και καιρό παρούσα στη Σερβία.

Ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος πήραν τον έλεγχο μεγάλου τμήματος της οικονομίας κατά τη διάρκεια της αιματηρής διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας στα χρόνια του 90, όταν οι σκληρές δυτικές κυρώσεις είχαν αναγκάσει τους απλούς πολίτες να στραφούν στη μαύρη αγορά για τα βασικά είδη.

Ενώ η υπόλοιπη κοινωνία αγωνιζόταν να επιβιώσει, μαφιόζοι και παραστρατιωτικοί πλούτισαν στη διάρκεια του πολέμου, εδραιώνοντας έναν ισχυρό δεσμό ανάμεσα στον πλούτο και στο οργανωμένο έγκλημα στα μάτια των πολιτών.

Αναλυτές λένε ότι η μαφία εξακολουθεί να έχει μεγάλη επιρροή.

Η επέλαση των ριάλιτι αργότερα έβαλε τα μέλη του υποκόσμου μέσα στα σπίτια των ανθρώπων και οι άθλιες συμπεριφορές τους διαφημίστηκαν ως ψυχαγωγία.

Σύμφωνα με μια εκτίμηση, έως και το 60% του προγράμματος σε δύο από τα δημοφιλέστερα κανάλια της χώρας, περιέχει τα τελευταία χρόνια βίαια ριάλιτι σόου.

"Υπάρχει μια άμεση προώθηση της βίας, του εγκλήματος και του μισογυνισμού, που έχει διοχετευθεί στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έπειτα στο σύνολο της κοινωνίας", λέει ο Σάβο Μανόλοβιτς, ένας δικηγόρος από το Βελιγράδι που αγωνίζεται για την κατάργηση αυτών των εκπομπών.

"Εχουν επιλέξει στοχευμένα συμμετέχοντες με ψυχικά ζητήματα και εγκληματικό παρελθόν, γνωρίζοντας ακριβώς τι θα κάνουν στη σειρά", δήλωσε ο ίδιος στο AFP.

"Πλύση εγκεφάλου"

Τα τηλεοπτικά δίκτυα, ωστόσο, δείχνουν περικυκλωμένα μετά τις πρόσφατες ένοπλες επιθέσεις και τις διαδηλώσεις που ακολούθησαν.

Το Pink TV ανακοίνωσε ότι θα διακόψει την προβολή του Zadruga --προσωρινά-- "ως ένδειξη σεβασμού και συμπαράστασης" προς τα θύματα των επιθέσεων αυτών.

Ο σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς παραμένει ακλόνητος απέναντι στις διαδηλώσεις, τις οποίες χαρακτήρισε "πολιτικά" τεχνάσματα που στοχεύουν στη δυσφήμηση της κυβέρνησής του.

"Είμαστε έτοιμοι να μιλήσουμε για ριάλιτι σόου ... Αλλά θέλουν να μου πάρουν το κεφάλι. Ποτέ δεν θέλησαν κάτι άλλο", είπε ο πρόεδρος σε συνέντευξή του αυτή την εβδομάδα.

Ο Βούτσιτς--τον οποίο οι αντίπαλοί του κατηγορούν ότι διατηρεί δεσμούς με ποινικούς στη Σερβία--είναι γνωστός εδώ και καιρό για το συγκρουσιακό του ύφος.

Τόσο ο ίδιος όσο και το κόμμα του μειώνουν συχνά τους πολιτικούς τους αντιπάλους και τους ξένους εχθρούς τους με χαρακτηρισμούς όπως "αποβράσματα", "κλέφτες" και "παιδόφιλοι", ενώ και στις κοινοβουλευτικές συνεδριάσεις κυριαρχούν οι προσβολές και οι ύβρεις.

"Η βία έχει γίνει μια επικρατούσα μορφή επικοινωνίας στη Σερβία--όχι μόνο στα προγράμματα ριάλιτι. Είμαστε διαρκώς εκτεθειμένοι σε πολιτικά μηνύματα ότι οι αντίπαλοι πρέπει να καταστραφούν", λέει στο AFP ο Μίλος Μπίρο, ένας συνταξιούχος καθηγητής Ψυχολογίας.

Από την πλευρά της, η καθηγήτρια του πανεπιστημίου του Βελιγραδίου Γελένα Τζόρτζεβιτς λέει ότι τα ριάλιτι σόου που προβάλλονται σε φιλοκυβερνητικά δίκτυα ταιριάζουν απόλυτα με το υφιστάμενο πολιτικό κλίμα, όπου επιβραβεύεται η επιθετικότητα.

Τα σόου συχνά προβάλλονται παράλληλα με πολιτικές εκπομπές, περιλαμβανομένων συχνών συνεντεύξεων με τον Βούτσιτς, με μέλη του κόμματός του και άλλους πολιτικούς συμμάχους του.

"Νομίζω ότι εν γνώσει τους και με στρατηγική στοχεύουν στους αμόρφωτους, στους μοναχικούς και στους μίζερους ψηφοφόρους που απολαμβάνουν αυτά τα προγράμματα ...Πρόκειται για έναν βάρβαρο τρόπο πλύσης εγκεφάλου που διεξάγουν αυτοί που βρίσκονται στην εξουσία", καταλήγει η ίδια.

zougla