Τι συμβαίνει σε ένα δάσος που καταστρέφεται από φωτιά

Ο μακρινός βορράς της Γης φιλοξενεί το βόρειο δάσος, μια τεράστια πράσινη ζώνη που εκτείνεται από τη Βόρεια Αμερική έως τη Σιβηρία. Το βόρειο δάσος είναι μία από τις μεγαλύτερες αποθήκες CO₂ στον κόσμο.

Τα τελευταία μερικές χιλιάδες χρόνια έχει αφαιρέσει περίπου 1 τρισεκατομμύριο τόνους άνθρακα από τον αέρα, αποθηκεύοντάς τον στα δέντρα και το έδαφος.

Λόγω της μεγάλης ποσότητας άνθρακα που αποθηκεύεται στο βόρειο δάσος, οι πυρκαγιές εκεί μπορούν να απελευθερώσουν πολύ περισσότερο CO₂ στον αέρα από ό,τι οι δασικές πυρκαγιές αλλού, ενισχύοντας την κλιματική αλλαγή.

Οι πυρκαγιές απελευθερώνουν πολύ CO₂ που θερμαίνει το κλίμα, ενώ μαίνονται. Όμως η έρευνα που έκαναν στο ευρωπαϊκό τμήμα αυτού του δάσους η καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Επιστήμης Natascha Kljun και η Julia Kelly μεταδιδακτορική συνεργάτιδα στο Κέντρο Περιβαλλοντικής και Κλιματικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Lund, έδειξε ότι η αποθήκη CO₂ του δάσους ανακάμπτει αργά, με την καμένη περιοχή να συνεχίζει να απελευθερώνει CO₂ για αρκετά χρόνια μετά το πέρας των πυρκαγιών. Αυτό υπερβαίνει την ποσότητα CO₂ που παράγεται από την ίδια τη φωτιά.

Κινδυνεύει μια μεγάλη αποθήκη CO₂

Ο εξαιρετικά ζεστός και ξηρός καιρός το 2018 οδήγησε στον μεγαλύτερο αριθμό πυρκαγιών στις σκανδιναβικές χώρες στη σύγχρονη ιστορία. Στη Σουηδία, η συνολική καμένη έκταση ήταν δέκα φορές μεγαλύτερη από ό,τι σε ένα μέσο έτος.

Η έρευνά τους επικεντρώθηκε στην πιο εκτεταμένη από αυτές τις πυρκαγιές στο κέντρο της Σουηδίας, κοντά στο Ljusdal. Μετρούσαν συνεχώς πόσο CO₂ ανταλλάχθηκε μεταξύ της επιφάνειας της γης και της ατμόσφαιρας και παρακολουθούσαν το έδαφος και την αναγέννηση της βλάστησης κατά τη διάρκεια των πρώτων τεσσάρων ετών μετά την πυρκαγιά.

Το έκαναν αυτό σε περιοχές του δάσους όπου τα δέντρα είχαν καταστραφεί και σε περιοχές όπου τα δέντρα επέζησαν. Συνέκριναν επίσης περιοχές που μετατράπηκαν σε φυσικούς δρυμούς – με τα απανθρακωμένα δέντρα να παραμένουν όρθια – και περιοχές που υποβλήθηκαν σε τυπική διαχείριση μετά την πυρκαγιά στη Σουηδία, με την κοπή όλων των απανθρακωμένων δέντρων (τη λεγόμενη διασωστική υλοτομία) και τη φύτευση νέων.

Οι μετρήσεις τους από μερικές από τις πιο υποβαθμισμένες περιοχές, δηλαδή ένα καμένο δάσος μετά από υλοτομία διάσωσης και ένα νεαρό δάσος όπου όλα τα δέντρα σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς, αποκάλυψαν ότι 650 γραμμάρια άνθρακα εκλύθηκαν κατά μέσο όρο από κάθε καμένο τετραγωνικό μέτρο κατά τα πρώτα τέσσερα χρόνια μετά τη φωτιά. Αυτό υπερδιπλασιάζει τις συνολικές εκπομπές από την πυρκαγιά. Για σύγκριση, ένα παρόμοιο άκαυστο δάσος θα αφαιρούσε 1.200 γραμμάρια άνθρακα από τον αέρα ανά τετραγωνικό μέτρο κατά το ίδιο χρονικό διάστημα.

Και οι εκπομπές συνεχίζονται. Οι δύο επιστήμονες τροφοδότησαν τα δεδομένα που συνέλεξαν από τις καμένες περιοχές και άλλα σουηδικά δάση σε ένα υπολογιστικό μοντέλο που προσομοιώνει την ανάπτυξη των δέντρων. Το μοντέλο προέβλεψε ότι θα χρειαστούν περισσότερα από 40 χρόνια για να αποθηκευτεί ξανά σε νέο δάσος όλο το CO₂ που εκλύθηκε λόγω της πυρκαγιάς του 2018.

Τι γίνεται αλλού;

Οι πυρκαγιές στα βόρεια δάση της Βόρειας Αμερικής είναι καλά μελετημένες, αλλά οι γνώσεις αυτές είναι λιγότερο εύκολα εφαρμόσιμες στην Ευρώπη. Οι πυρκαγιές της Βόρειας Αμερικής τείνουν να ανεβαίνουν μέχρι τον θόλο του δάσους και ως εκ τούτου σκοτώνουν πολλά δέντρα. Κατά τη διάρκεια τέτοιων πυρκαγιών, το μεγαλύτερο μέρος των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ίδιας της πυρκαγιάς.

Εν τω μεταξύ, μεταξύ 60 και 80% της δασικής έκτασης των σκανδιναβικών χωρών διαχειρίζεται εντατικά για εμπορική εκμετάλλευση των δασών, γεγονός που αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο οι πυρκαγιές επηρεάζουν το δάσος. Η διαχείριση των δασών μπορεί να περιλαμβάνει την απομάκρυνση του νεκρού φυτικού υλικού και την τακτική υλοτομία για να διασφαλιστεί ότι τα δέντρα δεν αναπτύσσονται πολύ κοντά το ένα στο άλλο, μια πρακτική γνωστή ως αραίωση.

Τα είδη δέντρων διαφέρουν επίσης μεταξύ των δύο ηπείρων: Τα βορειοαμερικανικά δέντρα του βόρειου πυρήνα χρειάζονται φωτιά για να αναπαραχθούν, ενώ τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά έχουν εξελιχθεί ώστε να αντιστέκονται στην καύση.

Ως αποτέλεσμα, οι πυρκαγιές στα διαχειριζόμενα βόρεια δάση των σκανδιναβικών χωρών παραμένουν κυρίως κοντά στο έδαφος και καταναλώνουν το έδαφος και την υποβλάστηση, γλιτώνοντας πολλά δέντρα.

Η διαχείριση μετά την πυρκαγιά είναι κρίσιμη

Διαπιστώθηκε επίσης ότι η περαιτέρω διατάραξη του καμένου δάσους – με την υλοτομία διάσωσης ή με το όργωμα του εδάφους πριν από την επαναφύτευση των δέντρων, που αποτελεί κοινή διαδικασία διαχείρισης στη Σουηδία – επιβραδύνει την ανάκαμψη της βλάστησης. Εάν τα επιζώντα δέντρα παραμείνουν όρθια, μπορεί να αναπτύσσονται πιο αργά από τα άκαυστα δέντρα, αλλά παρ’ όλα αυτά δεσμεύουν και αποθηκεύουν συνεχώς CO₂.

Ο τρόπος διαχείρισης ενός δάσους μετά από μια πυρκαγιά επηρεάζει το χρονικό διάστημα που χρειάζεται μέχρι να αναπτυχθεί αρκετή νέα βλάστηση ώστε το δάσος να μετατραπεί ξανά σε αποθήκη άνθρακα. Από αυτή την άποψη, τα ευρήματα της έρευνας αμφισβητούν την αποτελεσματικότητα της υλοτομίας των επιζώντων δέντρων.

Στις σκανδιναβικές χώρες, ιδίως στη Σουηδία, η εντατική διαχείριση των δασών έχει περιορίσει με επιτυχία τις πυρκαγιές τα τελευταία 200 χρόνια. Δεν είναι σαφές αν αυτό θα είναι ακόμη δυνατό με τις συχνότερες ξηρασίες και τον αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς που αναμένεται σε ένα κλίμα που θερμαίνεται.

Όλα αυτά σχετίζονται με την επιστημονική κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι πυρκαγιές συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή. Καθώς οι εκπομπές CO₂ συνεχίζονται κατά τη διάρκεια της αργής ανάκαμψης της βλάστησης και του εδάφους μετά την πυρκαγιά, οι μελετητές κλιματικών μοντέλων δεν πρέπει να λαμβάνουν υπόψη μόνο τις εκπομπές από την ίδια τη φωτιά, αλλά και τις πρόσθετες μακροπρόθεσμες εκπομπές που αποκάλυψε η συγκεκριμένη έρευνα.

πηγή: dessou.gr