Tο εμπόριο άγριας ζωής βλάπτει τη βιοποικιλότητα

Περισσότερα από 4.000 είδη σε όλο τον κόσμο γίνονται στόχος διακινητών άγριας ζωής, προκαλώντας «ανείπωτη βλάβη στη φύση», προειδοποιεί έκθεση του ΟΗΕ. Η εγκληματικότητα ενάντια στην άγρια ζωή οφείλεται στη ζήτηση για φάρμακα, κατοικίδια, κρέας άγριων ζώων, καλλωπιστικά φυτά και τρόπαια. Από όλα τα θηλαστικά, τα πτηνά, τα ερπετά και τα αμφίβια που κατασχέθηκαν, το 40% ήταν στην Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών ή σχεδόν απειλούμενων ειδών της Διεθνούς Ενωσης Προστασίας της Φύσης (IUCN), σύμφωνα με την έκθεση.

Το εμπόριο άγριας ζωής είναι ενεργό σε περισσότερο από το 80% των χωρών, με τις κατασχέσεις να αντιπροσωπεύουν ένα μικρό κλάσμα της συνολικής εγκληματικότητας, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC). Οπως αναφέρεται σε αυτή, «παρά τα κενά στη γνώση σχετικά με την πλήρη έκταση της εμπορίας άγριων ζώων και του συναφούς εγκλήματος, υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να συμπεράνουμε ότι αυτό παραμένει ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα που απέχει πολύ από το να επιλυθεί».

Κλιματική αλλαγή

Οι ερευνητές ανέλυσαν περισσότερες από 140.000 κατασχέσεις άγριας ζωής που πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 2015 και 2021 και εξέτασαν τις επιπτώσεις, τις τάσεις και τους παράγοντες αυτού του ιδιότυπου εμπορίου. Κοράλλια, μεγάλα ερπετά, όπως κροκόδειλοι, και ελέφαντες περιλαμβάνονταν στον μεγαλύτερο αριθμό μεμονωμένων κατασχέσεων. Το έγκλημα ενάντια στην άγρια ζωή φαίνεται να ήταν ένας κινητήριος παράγοντας για τις τοπικές και παγκόσμιες εξαφανίσεις ειδών, όπως σπάνιες ορχιδέες, παχύφυτα (χυμώδη φυτά), ερπετά και ψάρια, αναφέρει η έκθεση.

Τα μέρη του σώματος ή τα οστά ζώων, όπως οι παγκολίνοι (φολιδωτοί μυρμηγκοφάγοι), οι ιππόκαμποι και οι μεγάλες γάτες (τίγρεις, λιοντάρια, ιαγουάροι, λεοπαρδάλεις κ.λπ.) συχνά αποξηραίνονται και χρησιμοποιούνται στην ιατρική. Οι παπαγάλοι και τα ιγκουάνα είναι περιζήτητα ως κατοικίδια και οι ορχιδέες ως καλλωπιστικά φυτά.

Συνολικά κατασχέθηκαν περίπου 16.000 τόνοι εμπορευμάτων. «Τα πραγματικά επίπεδα εμπορίας άγριων ζώων είναι φυσικά πολύ μεγαλύτερα από τις αναφερόμενες κατασχέσεις», λένε οι ερευνητές στην έκθεση. «Το έγκλημα κατά της άγρια ζωής προκαλεί ανείπωτη ζημιά στη φύση και επίσης θέτει σε κίνδυνο τα μέσα διαβίωσης, τη δημόσια υγεία, τη χρηστή διακυβέρνηση και την ικανότητα του πλανήτη μας να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή», ανέφερε ο Γκάντα Γουάλι, εκτελεστικός διευθυντής του UNODC.

Προηγούμενη έρευνα διαπίστωσε ότι ορισμένοι πληθυσμοί πιθήκων-αράχνη (μαϊμούδων και ταπίρων της Κεντρικής Αμερικής) έχουν μειωθεί κατά 99,9% λόγω του παράνομου εμπορίου άγριας ζωής. Οι τοπικές εξαφανίσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παγκόσμιες εξαφανίσεις, προειδοποιούν οι ερευνητές.

Η έκθεση καθιστά σαφές ότι από τα χιλιάδες απειλούμενα είδη που επηρεάζονται από την εμπορία άγριων ζώων μόνο μια μικρή μειοψηφία, όπως οι ελέφαντες, οι τίγρεις και οι ρινόκεροι, προσελκύουν κατά κύριο λόγο την προσοχή.

Στην πραγματικότητα, μερικά από τα πιο ξεκάθαρα παραδείγματα της ζημιάς στη βιοποικιλότητα που προκαλείται από το έγκλημα του λαθρεμπορίου της άγριας πανίδας τραβούν λίγη προσοχή, όπως η παράνομη συλλογή παχύφυτων φυτών και σπάνιων ορχιδέων και η εμπορία ευρέος φάσματος ερπετών, ψαριών, πτηνών και θηλαστικών για τα οποία φαίνεται ότι το παράνομο εμπόριο έπαιξε σημαντικό ρόλο σε τοπικές ή παγκόσμιες εξαφανίσεις.

Μεγάλο μέρος του εγκλήματος ενάντια στην άγρια ζωή είναι αλληλένδετο με μεγάλες και ισχυρές ομάδες οργανωμένου εγκλήματος που δρουν σε ορισμένες από τις πιο εύθραυστες οικολογικά περιοχές και ποικιλόμορφα οικοσυστήματα από τον Αμαζόνιο έως το Χρυσό Τρίγωνο (ορεινές περιοχές της Ταϊλάνδης, της Μιανμάρ και του Λάος).

Η διαφθορά διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην υπονόμευση των προσπαθειών για την παύση της εμπορίας άγριων ζώων, με δωροδοκίες που καταβάλλονται σε επιθεωρητές έως κυβερνητικούς αξιωματούχους που επιτρέπουν την έκδοση πλαστών αδειών, αναφέρει η έκθεση.

Κατασχέσεις έγιναν σε 162 χώρες. Ωστόσο, όπως αναφέρει η έκθεση, «η απουσία κατασχέσεων ενός συγκεκριμένου είδους ή σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία θα μπορούσε να αντικατοπτρίζει το έλλειμμα επιβολής του νόμου, αντί να αποδεικνύει ότι δεν πραγματοποιείται το παράνομο εμπόριο».

Οι κατασχέσεις

Ο αριθμός των κατασχέσεων αυξήθηκε τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά μειώθηκε το 2020 και το 2021, πιθανώς λόγω μιας σειράς παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της πανδημίας Covid-19, του ελλείμματος επιβολής του νόμου, της πραγματικής μείωσης της εμπορίας ή των αλλαγών στον τρόπο που διαδραματίζεται το παράνομο εμπόριο (όπως η μετάβαση σε ψηφιακές πλατφόρμες), κάτι που έκανε πιο δύσκολο τον εντοπισμό.

Ορισμένες εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι το παράνομο εμπόριο άγριας ζωής θα μπορούσε να αποφέρει έως και 23 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, με περισσότερα από 100 εκατομμύρια φυτά και ζώα να διακινούνται ετησίως. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2019 διαπίστωσε ότι το 24% των γνωστών σπονδυλωτών της ξηράς στον κόσμο συμπεριλαμβάνονται στο εμπόριο άγριας ζωής.

Το UNODC στοχεύει στον τερματισμό της εμπορίας προστατευόμενων ειδών ως μέρος των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ. Εντούτοις, τα δεδομένα που εξετάστηκαν δεν δίνουν «κανένα λόγο εμπιστοσύνης» ότι αυτός ο στόχος θα επιτευχθεί έως το 2030, αναφέρει η έκθεση. Οπως σημειώνεται στην έκθεση, απαιτείται καλύτερη επιβολή για την αντιμετώπιση της προσφοράς και της ζήτησης, καθώς και καλύτερη εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας και περισσότερη παρακολούθηση και έρευνα.

● Με πληροφορίες από UNODC και Guardian, από την έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών" - Τάσος Σαραντής

*κεντρική φώτο : Dreamstime.com