Το Κυπριακό σε «διπλό ταμπλό»

Ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης βρίσκεται ξανά μπροστά στα πραγματικά διλήμματα που αφορούν την επίλυση του Κυπριακού: την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η Ε.Ε., όχι απλά για ακόμα έναν γύρο άγονων συνομιλιών, ούτε για αντιπερισπασμό με την προβολή δήθεν εμποδίων στην Τουρκία. Αλλά με έναν και μοναδικό κορυφαίο στόχο: τη συνολική επίλυση.

ΑΝΑΛΥΣΗ*

Την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, στην άτυπη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών που συγκάλεσε ο ύπατος εκπρόσωπος της Ε.Ε. Ζοζέπ Μπορέλ, έγινε η πρώτη σε ευρωπαϊκό επίπεδο ανταλλαγή απόψεων για το Κυπριακό, παρουσία του ΥΠΕΞ της Τουρκίας Χακάν Φιντάν. Δεν ήταν το κυρίαρχο ζήτημα, αλλά από τα διαμειφθέντα είναι φανερό ότι όλοι συγκλίνουν στην ανάγκη να προχωρήσει το Κυπριακό και να σπάσει επιτέλους το αδιέξοδο – «ένα από τα προβλήματα που κάνουν τη σχέση μας με την Τουρκία δύσκολη» κατά την έκφραση Μπορέλ.

Ο ύπατος εκπρόσωπος κάλυψε την ατζέντα με τα κατεπείγοντα ζητήματα, όπου η Τουρκία είναι κεντρικός παίκτης για τους Ευρωπαίους: Ουκρανία και Γάζα. Εθεσε στη συνέχεια με μετριοπάθεια τις προσδοκίες για την Κύπρο: «Εκφράσαμε την αλληλεγγύη της Ε.Ε. με σεβασμό στις θέσεις της Κύπρου και τη βούλησή μας να αναζητήσουμε λύση μέσω πολιτικού διαλόγου. Ας ελπίζουμε ότι αυτή η πρόσκληση είναι το πρώτο βήμα για την επανάληψη της διαδικασίας…».

Το μεσημέρι (29/8), ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας Γιώργος Γεραπετρίτης συνέχισε τις τακτικές συνομιλίες με τον Τούρκο ομόλογό του, δίνοντας έμφαση στην προοπτική να προχωρήσει το Κυπριακό: «Είναι σημαντικό την περίοδο αυτή να επιδειχθεί μια ωφέλιμη και δημιουργική στάση, έτσι ώστε το κυπριακό ζήτημα επιτέλους να λυθεί στο πλαίσιο των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας». Ορίστηκε νέα συνάντηση κορυφής των ηγετών Ελλάδας - Τουρκίας για τα τέλη Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη. Αρα, οι δύο προχωρούν με έργα τη δική τους ατζέντα. Μόνο το Κυπριακό είναι στο κενό!

Μεγάλη εικόνα

Ο ΟΗΕ καθοδηγεί την προσπάθεια για το Κυπριακό και η Ε.Ε. θα είναι πρόθυμη να στηρίξει, μοχλεύοντας και τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Το άτυπο Συμβούλιο αποδεικνύει πόσο πολύτιμο κεφάλαιο έχει σπαταληθεί από τη Λευκωσία για 7 ολόκληρα χρόνια! Τι εξυπηρέτησε τόσο καιρό άραγε το μπλοκάρισμα που έκανε η κυπριακή κυβέρνηση; Τι κέρδισε με την αξίωση για κυρώσεις και τις τριβές για τις ΑΟΖ ήδη από το 2018; Τι, τέλος πάντων, έμεινε από «κυπρογενείς υποχρεώσεις» - εκτός από την οδυνηρή παράταση των τετελεσμένων της τουρκικής κατοχής, όταν το Κυπριακό βρίσκεται στο ράφι; To απόλυτο μηδέν!

Ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης βρίσκεται ξανά μπροστά στα πραγματικά διλήμματα που αφορούν την επίλυση του Κυπριακού: την αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η Ε.Ε., όχι απλά για ακόμα έναν γύρο άγονων συνομιλιών, ούτε για αντιπερισπασμό με την προβολή δήθεν εμποδίων στην Τουρκία. Αλλά με έναν και μοναδικό κορυφαίο στόχο: τη συνολική επίλυση.

Ο ΥΠΕΞ Κ. Κόμπος εμφανίστηκε στις Βρυξέλλες ως να διηύθυνε αυτός τις εργασίες της άτυπης συνόδου: «Ο ρόλος της Τουρκίας ως περιφερειακού παίκτη αναγνωρίζεται» (29/8), αλλά συνοδεύεται «με ευθύνες (το πλαίσιο των οποίων) έχουν ορίσει οι πολιτικοί ηγέτες για τα επόμενα βήματα των ευρωτουρκικών σχέσεων, αλλά και τις υποχρεώσεις της. Εναπόκειται στην ίδια τη χώρα να επιλέξει...». Πόσο βάσιμη είναι αυτή η εκτίμηση;

O Τούρκος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν ανέπτυξε τις θέσεις του ενώπιον του άτυπου Συμβουλίου, επαναλαμβάνοντας τον στόχο της πλήρους ένταξης. Παράλληλα, έδωσε έμφαση στις εφικτές επιδιώξεις για την ενισχυμένη τελωνειακή ένωση και τη βίζα (εκπληρώθηκαν 66 κριτήρια και απομένουν 6) την επόμενη διετία.

Ο Φιντάν έδειξε επίσης ότι έχει επίγνωση του γεγονότος ότι η Αγκυρα θα κριθεί -για ακόμα μια φορά- από τους Ευρωπαίους εταίρους για τη στάση της στο Κυπριακό. Αυτή η διαδικασία κρίσεως γνωρίζει ότι παράγει ευθύνες και για τον λόγο αυτό η Τουρκία δείχνει ευελιξία στον ΟΗΕ. Ολα είναι σε γνώση των Ευρωπαίων εταίρων. Στο άτυπο Συμβούλιο απέφυγε τη δημόσια ρητορική για «δύο κράτη» -η Ε.Ε. απορρίπτει δύο κυπριακά κράτη- και έμεινε μέχρι τη διαπραγματευτική αναφορά περί «κυριαρχικής ισότητας». Εκανε υπόμνηση του παρελθόντος, που επίσης μετρά για τους Ευρωπαίους, ότι η Τουρκοκυπριακή Κοινότητα δεν κέρδισε κάτι από τη στάση της και έμεινε στην απομόνωση, καταλήγοντας: «Η σύνδεση του κυπριακού προβλήματος με τις σχέσεις Τουρκίας-Ε.Ε. δεν είναι υγιής μέθοδος και δεν θα αποφέρει αποτελέσματα».

Εν κινήσει…

Σε κάθε στάδιο -ή ορόσημο, όπως συνηθίζει να λέει- ο Κύπριος πρόεδρος εστιάζει σε ανεδαφικούς στόχους, αγνοώντας τους πραγματικούς συσχετισμούς και τη δεινή θέση διεθνώς που βρίσκεται η Κύπρος μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντανά. Υπάρχει συνεχώς φοβία και αναποφασιστικότητα, μήπως συρθεί πίσω από τα γεγονότα.

Φτάνει να υπενθυμίσει κανείς ότι ο Ν. Χριστοδουλίδης αξίωνε τον Ιούνιο του 2023 ομόφωνη απόφαση για τον διορισμό ενός εκπροσώπου της Ε.Ε., πριν καν λάβει αποφάσεις ο γ.γ. του ΟΗΕ για διορισμό δικού του απεσταλμένου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο απέρριψε το αίτημα της Λευκωσίας και ζήτησε «ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων», εκφράζοντας ετοιμότητα «να συμβάλει ενεργά στην υποστήριξη όλων των σταδίων της διαδικασίας υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει».

Τον Φεβρουάριο του 2024, ο ΥΠΕΞ Κ. Κόμπος έθετε όρους για να δεχτεί να προσκληθεί ο Χακάν Φιντάν στο άτυπο Συμβούλιο – κατέθεσε και μακροσκελή κατάλογο με «κυπρογενείς υποχρεώσεις». Ουδέν ίσχυσε!

Η προσέγγιση που κάνει η Λευκωσία, ότι η Αγκυρα έχει ευθύνες και η κυπριακή διπλωματία σε κάθε βήμα θα βάζει όρους, χωρίς η ίδια να αναλαμβάνει δεσμεύσεις στον ΟΗΕ, δεν λειτουργεί. Ο ΥΠΕΞ Κ. Κόμπος έκανε αποτίμηση του άτυπου Συμβουλίου, επικαλούμενος θέσεις της Ε.Ε. και των Ευρωπαίων εταίρων: «Δόθηκε η ευκαιρία στην Ε.Ε., τόσο σε θεσμικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κρατών-μελών, να εκφράσει με απόλυτη σαφήνεια τις θέσεις της γύρω από το Κυπριακό σε σχέση με το πώς αυτό αποτελεί σημαντικό θεμελιώδη παράγοντα ως προς την πρόοδο στα ευρωτουρκικά». Ομως, οι Ευρωπαίοι εταίροι είναι σκεπτικοί και καχύποπτοι, δεν επέλεξαν τέτοιες δημόσιες τοποθετήσεις, ενώ ο Μπορέλ ήταν ήπιος και ρεαλιστής.

Η τουρκική διπλωματία ελίσσεται στον ΟΗΕ και την Ε.Ε., μεταφέροντας στη Λευκωσία το βάρος της ευθύνης να αποδείξει τις προθέσεις της. Ο δε Χριστοδουλίδης δεν έπεισε κατά τις επισκέψεις της Μαρία Ανχελα Ολγκίν στην Κύπρο και τη βολιδοσκόπηση του Αυγούστου για τριμερή συνάντηση. Αυτό που θα λειτουργήσει ως βαρόμετρο για τη συνέχεια είναι το κατά πόσον οι Ευρωπαίοι εταίροι θα θεωρήσουν αιτιολογημένη τη θέση της Λευκωσίας για στενή σύνδεση του Κυπριακού με την πρόοδο στις σχέσεις Τουρκίας - Ε.Ε. Τον Σεπτέμβριο όλοι θα στραφούν στον ΟΗΕ για να ενημερωθούν και αναλόγως να καθορίσουν τη στάση τους.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου

πηγή: efsyn.gr - κεντρική φώτο: Χακάν Φιντάν και Γιώργος Γεραπετρίτης